فارس، کرمان، بزرگان (ب)

فارس، کرمان، بزرگان، بهاء الدین عمر کرمانی

نام نسب کامل او عمر بن دولتشاه بن محمد کرمانی است. او از دانشمندان قرن هفتم هجری یعنی دوره مغول در زمینه نجوم و اسطرلاب بوده و در سال 677 ه.ق / 1278 زنده بوده است.

کردی، 161: 1388

فارس، کرمان، بزرگان، بهرام پژدو کرمانی

وی پدر زرتشت بهرام و هیربدی دانشمند و پزشک و ستاره شهر و پارسی دان و پهلوی خوان از زرتشتیان کرمان در دوره ایلخانی بوده است. وی گوینده منظومه ای است به بحر هزج مسدس که عنوان بهاریات بهرام پژدو را دارد و نسخه هایی از آن در دست است.

کردی، 161: 1388

فارس، کرمان، بزرگان، بیانی کرمانی

او از شاعران و ادیبان قرن های نهم و دهم هجری بوده است. نام اصلی بیانی خواجه شهاب الدین عبدالله محمد صدر مشهور به مروارید است. وی خلف صدق خواجه شمس الدین محمد کرمانی است که وزارت سلاطین تیموری را داشته است. پدرش نیز از طرفین سلاطین خاندان به مارت قطیف و بحرین منصوب شده بوده است. عبدالله پس از تحصیل علوم و فنون معمول به طرف خراسان رفت. صیت دادگری سلطان حسین بایقرا در آن روزگار از هر جانب بلند بود. مروارید کرمانی که فضایل اکتسابی را با خصلت های موروثی جمع داشت، دوحه اقبالش در چمش دولت سلطان حسین بایقرا نزهت یافت. او در انشاء و نظم و موسیقی و خط مهارت داشت و مدتی به جای امیرعلی شیرنوایی، مهردار میرزا حسین بایقرا بود. پس از کار برکنار شده و شروع به نگارش مصحف ها کرد. هنگامی که شاه اسماعیل صفوی بر خراسان مستولی شد. او را به خود نزدیک کرد، ولی او خود به خاطر بیماری آبله فرنگی از کار کناره گرفت. شاه اسماعیل او را مأمور کرد تا کتابی در موضوع سلطنت او بنویسد. او شروع به نوشتن کرد ولی نتوانست آن را به پایان برساند و در گذشت. تاریخ وفات او را سال 932 و 922 ه.ق/ 1525 و 1516 م هر دو نوشته اند، ولی به نظر شیخ آغابزرگ، رقم دومی صحیح تر است. از آثار او تاریخ شاهی، منشآت بیانی یا منشآت شهاب مروارید و تاریخ منظوم خسروشیرین و دیوان اشعار است که مشتمل بر قصاید، غزلیات و رباعیات می باشد و مونس الاحباب نام دارد.

کردی، 162- 163: 1388

فارس، کرمان، بزرگان، بی بی حیاتی کرمانی

وی در حدود اواخر قرن دوازدهم هجری در بم متولد شد . نامش بی بی جان و خواهر رونق علیشاه بود. وی تحت تربیت برادر خود قرار گرفت و به کمالات صوری و معنوی رسید و به کمک همو به مجلس نورعلیشاه اصفهانی راه پیدا کرد و به فقر مشرف شد و سرانجام با مرشد خود ازدواج کرد. وی سرودن شعر را به ارشاد همسرش نورعلیشاه آغاز کرد. سرودهایش در مجموعه ای به نام ساقی نامه فراهم آمده است. چنان که از این کتاب بر می آید با موسیقی آشنا بوده است. بیشتر اشعار دیوانش غزل است، وی چند قصیده، رباعی، ترجیح بند و ترکیب بند نیز دارد. این کتاب نخستین بار در سال 1314 ه.ش به اهتمام حسین شکوری در کرمان به چاپ رسید و بار دیگر به اهتمام دکتر جواد نوربخش با تصحیح انتقادی در 1341 ه.ش در تهران به چاپ رسید.

کردی، 163: 1388

فارس، کرمان، بزرگان، بیجه کرمانی

وی خواهر علاء الدین کرمانی و بانویی منجم و دانشمند بود و تقویمی نیز استخراج نموده بود. او مسجدی نیز در کنار خانه جامی ساخته بود. بیجه در قرن دهم می زیست.

کردی، 163: 1388

فارس، کرمان، بزرگان، بی غِش کرمانی

محمد صادق منشی کرمانی معروف و متخلص به بی غش از شاعران قرن سیزدهم هجری یعنی اواخر روزگار زندیه و اوایل دوره قاجاریه است. آن گونه که نوه او سید میرزا محمد علی پسر محمد باقر یزدی (متوفی 1255 ه.ق / 1839 م.) متخلص به وامق در تذکره میکده یاد کرده است. دیوان اشعار فارسی بی غش با وجود آن که حدود بیست هزار بیت آن در جریان هجوم آقا محمد خان قاجار به کرمان در سال 1120 ه.ق/ 1795 م. از بین رفت، دارای حجم زیادی است، نسخه میکده به خط فرزند مولف در تهران نزد سید احمد مدرس عضو وزارت معارف موجود بوده است و سید علی رضا ریحانی در کتاب آیینه دانشوران صفحه 48 از آن نقل قول نموده است.

کردی، 164: 1388