فارس، کاشان، بزرگان (الف-ث)

فارس، کاشان، بزرگان، آخوند کاشی

فیلسوف نامدار و حکیم متأله آخوند ملامحمد کاشی از علمای بزرگ قرن اخیر و از اساتید مسلم فلسفه و حکمت اسلامی زمان خود بوده که در اصفهان می زیسته است. وی معاصر جهانگیرخان قشقایی فیلسوف معروف اسلامی و شاگرد حکیم الهی مرحوم آقامحمد رضا قمشه ای از اعاظم حکما و بزرگان عرفای قرون اخیر بوده و تا پایان عمر در مدرسۀ صدر اصفهان مانند مرحوم جهانگیرخان با تجرد به سر می برده است. به گفته آیت الله شهید مطهری وی مردی مرتاض بوده و حالات عجیبه از او ظاهر می شده است. بسیاری از شخصیت های بزرگ علمی ایران در قرن اخیر از جمله مرجع بزرگ مرحوم آیت الله العظمی بروجردی و مرحوم آیت الله حاج آقا رحیم ارباب اصفهانی و گروهی دیگر از شاگردان وی بوده اند. آخوند کاشی در سال 1332 ه.ق در اصفهان بدرود حیات گفته و در مزار تخته فولاد نزدیک قبر میرزا جهانگیرخان دفن شده است.

فرخ یار، 18: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آقا رضا مصور

از نقاشان و هنرمندان معروف و معاصر و ملازم دربار شاه عباس اول صفوی است که فوق العاده مورد توجه پادشاه نیز بوده است. پدر و پسر این هنرمند نیز هر دو از نقاشان دربار صفویه بوده اند. بعضی از آثار نقاشی آقارضا مصور کاشی با آثار رضا عباسی اشتباه شده و بعضی از مورخین و صاحبان تراجم این دو نفر را به جای یکدیگر و با هم اشتباه کرده اند.

فرخ یار، 217: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله ابوالقاسم کاشانی

آیت الله سیدابوالقاسم کاشانی از بنیان گذاران نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران و از مبارزین بزرگ علیه استعمار بود که شعار ملی شدن صنعت نفت را عنوان نمود. در اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت حضرت آیت الله کاشانی به وسایل مختلف دولت را تقویت می کردند و با نفوذ و محبوبیتی که در کشورهای اسلامی داشتند ملل مسلمان جهان را به پشتیبانی از مبارزات ملی ایران دعوت می نمودند. سرانجام مجاهد کبیر آیت الله کاشانی به سال 1381 هـ .ق در سن 88 سالگی به جهان باقی شتافت و در جوار عبدالعظیم (ع) به خاک سپرده شد.

فرخ یار، 123- 122: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله حبیب الله شریف کاشانی

آیت الله ملاحبیب الله شریف کاشانی از علمای بزرگ سده چهاردهم هجری است که تألیفات گرانبها  مهم و متنوعی در فقه و اصول و غیره دارد. وی پسر علی مدد فرزند رمضان کاشانی است و علاوه بر اینکه در علوم دینی مهارت داشت در علوم دیگر نیز استاد بود. و قریحه سرودن شعر نیز داشته است. وی در یکی از کتب خود چنین می نویسد: در سن چهارده سالگی دورۀ آموزش صرف و نحو و دروس متداوله را به پایان رسانده و نزد حاج سید حسین و عده دیگری از علما به تحصیل فقه و اصول پرداختم. مقداری از فصول را نزد شیخ محمد اصفهانی خواهرزاده خود و یک قسمت عمده از رسائل شیخ مرتضی انصاری را نیز پیش حاج میرزا ابوالقاسم کلانتری تهرانی خوانده و مقداری از حکمت را نیز از حاج ملاهادی سبزواری فرا گرفتم. آیت الله شریف در سن شانزده سالگی به تحصیل اجازه روایتی و در هیجده سالگی با اجازه استاد خود (حاج سیدحسین) به مقام اجتهادی نایل شد و تمامی عمر خود را صرف تدریس و تألیف نمود چنانکه تألیفات وی را بیش از دویست جلد دانسته اند. از جمله آثار مهم ایشان: کتاب لباب الالقاب (در ذکر احوال بیش300 تن از علما)، اسرارالعارفین فی الاخلاق و المعارف، تذکره الشهداء، توضیح البیان فی تسهیل الاوزان و . . . . در کتاب لباب الالقاب نام 134 کتاب وی آمده است. او منظومه های بسیاری هم در فقه و اصول دارد. وفات وی در سال 1340 ه.ق در کاشان وفات یافت.

فرخ یار، 76- 75: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله سید فخرالدین امامت (ره)

مرحوم آیت الله سید فخرالدین امامت (ره) به سال 1292 ه.ق در کاشان متولد گردید و در بیت فقاهت و نبالت پرورش یافت، پدرش آقاسید مهدی نام داشت. او همانند آباء کرامش به ریاضات شرعیه پرداخت و پس از خواندن مقدمات و ادبیات، فنون فقه و اصول را از دو عموی بزرگوارش آقاسید محمدحسین امام و آقا سیدمحمدحسن امام و آیت الله حاج ملامحمدحسین نطنزی (ره) و . . . قرار گرفت و سپس در محضر درس مرحوم آیت الله آقای ملاحبیب الله شریف شرکت کرده سالهای متمادی از آن بحر مواج استفاده های شایان فرمود، تا اینکه در سال 1340 ه.ق استاد بزرگش وفات یافت. ایشان برای کسب علم و دانش رهسپار قم شده و از محضر آیت الله حائری کسب فیض نمودند و چندی بعد عازم کاشان شدند و تا پایان عمر در این شهر به تدریس و تألیف و ارشاد مردم پرداخته و اقامۀ جماعت در مدرسه سلطانیه کاشان نمودند. آیت الله سید فخرالدین امامت (ره) سرانجام پس از ده ها تلاش و کوشش در راه حق و اشاعۀ دین مبین اسلام در ظهر روز چهارشنبه 27 ماه صفر سال 1392 ه.ق در سن صدسالگی بر سر خاک ابدیت نهاد و روح بزرگش به ملکوت اعلی پیوست. جنازۀ مطهرش را با احترام زیاد در مقبره شخصی جوار یکی از احفاد حضرت موسی بن جعفر(ع) جنب فلکه کمال الملک کاشان به خاک سپردند. از تألیفات زیاد ایشان می توان: کتاب راه خداشناسی، ثواب الزیارات، رساله در احکام ارث، حاشیه بر شرایع و . . . است.

فرخ یار، 22- 21: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله سیدمحمدحسین رضوی

عالم بزرگوار علامه آیت الله علم الهدی سیدمحمد حسین فرزند میرهبّه الله بن محمدبن میرعبدالحی رضوی کاشانی، در چهاردهم محرم سال 1291 ه.ق در کاشان متولد گردید و مطابق شجرۀ صحیحه که در دست است 27 پشت به حضرت رضا می رسد. وی از بزرگترین مفاخر علمی و فقهی قرن سیزدهم و چهاردهم هجری (در کاشان) بود که از اوان کودکی به تحصیل علم پرداخت و در حوزه های علمیه کاشان، اصفهان، شیراز و نجف دروس مختلف علمی و فقهی را پشت سر گذارد و مدت شانزده سال تمام از محضر مرحوم آیت الله آخوند محمدکاظم خراسانی و مرحوم آیت الله آقا سید محمدکاظم یزدی کسب فیض نموده و به درجۀ اجتهاد نائل گردید. معظم له سفری به هندوستان کرد و علم رمل و جفر آموخت و در بازگشت از این سفر در کرمان از سید محمدعلی بن شیخ الاسلام بهره برد. وی همواره به ترویج علوم دینی پرداخته و رسالات و کتب زیادی به رشتۀ تحریر درآورد که بیش از 30 جلد می باشد. از جمله تألیفات او: اسکندریه در نحو، الاصول المعتبره در اصول که در سال 1383 ه.ق به چاپ رسیده است، التنزیل فی التفسیر و التأویل، الجواهرات فی بعض العلوم و المشکلات، حاشیه تحریرالقواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه، حاشیه الریاض و . . . . بعضی از آثار آن بزرگوار همچون العندبیل و رجال به همت دوستان و فرزند ارشدش آیت الله آقا سید فخرالدین رضوی به چاپ رسید. وفات ایشان 1385 ه.ق اتفاق افتاد.

فرخ یار، 579- 575: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله شیخ علی نجفی کاشانی (ره)

مرحوم آیت الله حاج شیخ علی آقای کاشانی در سال 1300 ه.ش در کاشان در بیت علم و تقوا دیده به جهان گشود. والد بزرگوارش عالم ربانی مرحوم آیت الله حاج شیخ مهدی نجفی از علمای بزرگ معاصر کاشان و از نوادر اتقیاء زمان بود. او در سال 1361 ه.ق برای تحصیل علوم دینی و ادامۀ راه والد، عزم سفر به نجف اشرف نمود و با ورود به آن حوزه علمی مقدس با جدیتی کم نظیر به تحصیل پرداخت. سپس از سالها تدریس، تبلیغ و تفسیر و امر به معروف و نهی از منکر و جواب دادن به شبهات و قلم زدن در راه بیان حقایق و معارف اسلامی در سال 1365 وفات یافت. آثار ایشان: 1- برداشتی از نماز 2- پیرامون شراب 3- مولودی اندر خانه کعبه و . . . .

فرخ یار، 186- 185: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله غروی کاشانی

مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد غروی کاشانی از علما و مجتهدین مجاهد عصر ما و همکار و یار نزدیک مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی بود. او به سال 1313 ه.ق در کاشان متولد گردید. پدرش مرحوم حاج محمدحسین نطنزی از علمای بزرگ و مراجع قرن سیزدهم هجری، فرزند آیت الله العظمی حاج ملا احمد نطنزی (داماد فاضل نراقی) بود. آیت الله غروی تحصیلات مقدماتی و سطح را در کاشان نزد آیت الله مرحوم حاج ملاحبیب الله کاشانی فرا گرفت. سپس به اصفهان رفت و فلسفه را از محضر مرحوم جهانگیرخان قشقایی وآخوند ملامحمد کاشانی تحصیل نمود. آنگاه به نجف اشرف مشرف گردید و مدت چهارده سال در حوزۀ درس حضرات و آیات عظام و استادان بزرگ فقه و اصول حضور یافت و معلومات خویش را تکمیل نموده و به دریافت اجازه اجتهاد نائل گردید. وی فقیهی شجاع و عالمی پارسا و پیشوایی زنده دل بود که دین را از سیاست جدا نمی دانست. آیت الله غروی در نبرد بی امان با طاغوت شبانه روز تلاش کرد و جوانان پرشور را در جریان انقلاب اسلامی هدایت نمود او سرانجام پس از سالها تلاش درآذرماه 1357 ه.ش در سن 85 سالگی وفات نمود.

فرخ یار، 103: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله ملاعبدالرسول مجتهد کاشانی

حضرت آیت الله ملاعبدالرسول کاشانی (ره) فرزند ملامحمد یکی از بزرگترین مفاخر علمی و روحانی کاشان است که در 27 رجب سال 1280 هـ .ق در این شهر بدنیا آمد. وی از همان اوان کودکی به تحصیل علم پرداخت و از محضر اساتیدی بزرگ همچون: میرزا فخرالدین نراقی، آیت الله ملا حبیب الله شریف کاشانی و . .  . کسب فیض نمود و به مدارج عالی علمی رسید. مدتی امر قضاوت و حکومت شرعیه وقت را در کاشان به عهده داشت و اکثر محاکمات و مرافعات حتی از شهرهای اطراف چون قم و تهران به محضر آن بزرگوار ارجاع می شد و ایشان در کمال بی طرفی به حل و فصل آن مبادرت می نمود. آیت الله ملاعبدالرسول مدنی از خود تألیفات گرانبهایی به جای گذارده که بعضی از آنها به چاپ رسیده است: از مجله آثار قلمی ایشان: حواشی بر کتب فقه و اصول، کلمات بزرگان یا مجمع النصایح، علائم الحقیقه، انصافیه راجع به مشروطیت و . .. . حضرت آیت الله ملاعبدالرسول مدنی کاشانی سرانجام در غروب روز چهارشنبه هشتم ماه صفرسال 1366 ه.ق به سرای باقی شتافت.

فرخ یار، 136- 134: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله ملاغلامرضا آرانی

ملاغلامرضا بن علی که با 15 واسطه نسبش به ملا ابوالحسن خطیب بحرینی می رسد به سال 1192 ه.ق در آران متولد گردید. او از اوان کودکی به تحصیل علم پرداخت و طی 73 سال عمر شریف خود تألیفات زیادی به جای گذارد که از جمله آنها: جامع الشتات و قالع الشبهات، جوامع الکلم و منابع الحکم، حجه البالغه، کلمات تامات. وفات 1265 ه.ق.

فرخ یار، 24: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله میرزا احمد عاملی آرانی

آیت الله آقامیرزا احمد عاملی آرانی در بیت علم و تقوی مرحوم ملامحمدعلی آرانی متولد شد. دوره های تحصیلی طلبگی سطح و خارج تا مرتبۀ اجتهاد و مراحل تهذیب و تزکیه اخلاقی را نزد والد ماجد خود و مرحوم آیه الله ملاحبیب الله شریف کاشانی ودیگر علمای معاصر خود در منطقه کاشان سپری نمود و بعد از فوت والد ماجد به جای ایشان در آران تبلیغ و ترویج احکام اسلام و فعالیتهای دیگر علمی، رفع مشکلات، حل و فصل اختلافات و غیره . . . پرداخت. علامه عالیقدر آقابزرگ تهرانی، صاحب کتاب ارزشمند الذریعه دربارۀ ایشان می فرماید: شیخ میرزا احمدبن ملامحمد علی بن ملامهدی آرانی عالمی بزرگ بود که در کارشان نزد پدرش شاگردی می کرد و . . . . آیت الله عاملی پس از مراجعت از عتبات عالیات ملازم خانه خود در آن آران شد و از بدو تولد تا وفات را در منزل ساده پدری گذراند و در پوشاک رعایت نهایت سادگی را می نمود و نسبت به اهل بیت عطوفت و الفت خاصی داشت. مردم آران در زمینه کارهای شگفت انگیز و کرامات وی بسیار معتقد بودند و جهت رفع مشکلات نیز به ایشان مراجعه کرده و در پایان نتیجه عمل را نیز می دیدند. تنی چند از مجتهدان بزرگ مراتب علمی و اجتهاد ایشان را تأیید فرموده بودند از جمله مرحوم آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی، مرحوم آیت الله میرسیدعلی یثربی، مرحوم والد ایشان، آیت الله مدنی کاشانی. وفات این عالم جلیل القدر به سال 1369 ه.ق در سن 90 سالگی در آران اتفاق افتاد و مقبره ایشان در جوار بقعه امام زاده محمد هلال (ع) واقع گردیده است. از ایشان کتابی در علم اصول فقه، شرحی به ارشاد علامه به نام نهج الرشاد و رساله علمیه ای به نام سبیل الجنان بجای مانده است که اهالی آران رسالۀ فوق را برای تقلید مدتها قبل به چاپ رسانیدند.

فرخ یار، 102- 101: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، آیت الله میرسید نظام الدین آل یاسین

میرسید نظام الدین آل یاسین یکی از علمای بزرگ و از روحانیان روشنفکر و آزادیخواه بود که به سال 1248 ه.ش در کاشان متولد شد. جد اعلای این طایفه سیدی دانشمند و فقیه به نام سیدجعفر بوده که در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی بنا به درخواست جمعی از حاجیان ایرانی و بالاخص اهالی کاشان از مدینه طیبه به ایران مهاجرت کرده و در کاشان رحل اقامت افکنده است. نیاکان میرسید نظام الدین به نقل از تاریخ کاشان، ناسخ التواریخ (جلد قاجاریه)، (تاریخ مظفری، منتظم ناصری، لباب الالقاب، ریاض السیاحه والذریعه الی تصانیف الشیعه و غیره همه اهل فضل و کمال و عرفان بوده اند. و اما پدر میرسید نظام الدین، میرزا ابوالقاسم از علمای طراز اول کاشان بود و مادرش صدیقه دختر میرزا حسین غفاری متخلص به «مشرقی» (محتاج علیشاه) شاعر و عارف، در قریبه برزآباد کاشان مدفون است. سیدنظام اوایل عمر را در کاشان به کسب مقدمات فارسی و عربی پرداخت و از محضر اساتیدی همچون ملامحمد حسین نطنزی، ملاحسن نحوی، ملامحمد جوشقانی و غیره . . . فیض برد.

آقا سیدنظام در اوایل انقلاب مشروطه به صف آزادیخواهان پیوست و پس از صدور فتوای مراجع عالی نجف، در شهر کاشان به منبر می رفت و از لزوم تغییر رژیم استبداد به مشروطه و بیداری مردم و روشن شدن افکار سخن می گفت. مردم کاشان در اولین دورۀ قانونگذاری او را به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب کردند و با مشایعت مجلل و جشن و شادی به تهران فرستادند. او در بین نمایندگان مجلس اول به جهت وفور علم و فقاهت و تسلط بر مناظره و حلاوت بیان موقعیتی ممتاز یافت. از تصنیفات و تألیفات آن مرحوم آنچه بعد از حمله به خانۀ ایشان و غارت اموالش به جای مانده عبارتند از: کتاب ارشاد الخواص در عرفان به زبان فارسی، کتاب فهرست المعاملات، کتاب توقیع المعارف به زبان عربی. سید نظام الدین به سال 1319 ه.ش در کاشان وفات یافت و در جوار بقعه حبیب بن موسی به خاک سپرده شد.

فرخ یار، 20- 19: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، ابوبکر علاء الدین کاشانی

ابوبکر علاء الدین بن مسعود بن احمد حنفی کاشانی ملقب به «ملک العلماء» و «علا الدین» که گویا علاء الدین نام اصلی وی بوده و ابوبکر کنیه اش می باشد. از فقهای بزرگی است که از علاء الدین محمدبن احمد سمرقندی پیروی می نموده است وی اکثر مصنفات او را از خودش خوانده است کتاب تحفه الفقهاء او را شرحی خوب نوشته و آن شرح را که سه مجلد است. بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع نام گذاشته و پس از انجام، آن را به نظر استاد بزرگ خود رسانده است. از تألیفات دیگر ابوبکر کتاب السلطان المبین فی اصوان الدین می باشد. ابوبکر در سال 587 ه.ق در حلب وفات یافت و خود او و زوجه اش فاطمه هر دو در خارج شهر حلب مدفونند.

فرخ یار، 98: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، ابوبکر محمد راوندی

ابوبکر محمد راوندی در قصبه راوند (8 کیلومتری کاشان) متولد شد، مدتی در دربار سلجوقی بود و چندی را نیز در خدمت طغرل بن ارسلان آخرین شاه سلجوقی عراق بسر برد. کتاب معروف و پرارزش خود راحه الصدور را در اواخر سدۀ ششم هجری قمری تألیف نمود این کتاب مهمترین کتاب فارسی است که تاریخ سلجوقیان را از آغاز روی کارآمد نشان در ایران تا پایان کار و انقراض سلسله خوارزمشاهیان تشریح می کند و در ضمن معتبرترین سند تاریخی راجع به اوضاع و وقایع آن زمان است چه راوندی در این کتاب نام بسیاری از شعرا و فضلا و بزرگان آن زمان را همراه با اشعارشان ذکر نموده است.

فرخ یار، 56: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، ابونصر فتح الله خان شیبانی

فتح الله خان شیبانی فرزند محمدکاظم خان و وی نیز فرزند محمدحسین خان شیبانی حاکم مقتدر کاشان و قم و اصفهان در عصر آقامحمدخان قاجار است. فتح اله خان که به بونصر شیبانی معروف می باشد، از شعرای نامدار عصر قاجاریه و اشعار انتقادآمیز وی خطاب به ناصرالدین شاه معروف است که از شجاعت فراوان و قدرت طبع او حکایت دارد. فتح الله خان شاعری عارف بوده که مدتی نیز در اردوی نظامی حسام السلطنه (فاتح هرات) و با وی مأنوس بوده و از طرف حسام السلطنه به مأموریتهایی در هرات نیز رفته است. سرانجام خانقاهی در تهران احداث و در آنجا کنج عزلت گزید و پس از وفات نیز وی را در همانجا دفن کردند. غزل معروفی با عنوان “شهر پریشان و شهریار پریشان” خطاب به ناصرالدین شاه قاجار سروده و در حضور وی قرائت کرده و بدین خاطر مورد بی مهری شاه واقع گشته است. کتاب های او منجمله منتخب دیوان وی در زمان حیات شاعر به چاپ رسیده است.

فرخ یار، 79: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، ادیب بیضایی

شادروان میرزا علی محم متخلص به «بیضایی» و معروف به ادیب بیضایی یکی از اساتید سخن عصر اخیر ایران بود. وی به سال 1299 هجری قمری در آران (ده کیلومتری کاشان) بدنیا آمد. سواد فارسی و مقدمه ای از عربی را ابتدا در مکتب پدر شاعر و فاضلش میرزا محمدرضا متخلص به «ابن روح» فرا گرفت. سپس در حوزه درس ملامحمد باقر فقیه آرانی که عالمی ادیب و دانشمند بود به ادامه تحصیل پرداخت ولی چندی بعد که استادش درگذشت به ناچار در مدرسه سلطانی کاشان حجره ای گرفته در عداد طلاب آن مدرسه به تحصیل مشغول گشت. پس از فراغت از درس، به اداره عدلیه و سپس به اداره مالیه (دارائی) رفته و تا پایان عمر در آن اداره به سر برد. ادیب بیضایی بیش از بیست هزار بیت از قصیده و غزل و دیگر انواع شعر دارد که در حدود شش هزار بیت آن در سال 1328 ه.ش تحت عنوان دیوان ادیب بیضایی به طبع رسید. وی به سال 1312 ه.ش در کاشان بدرود حیات گفت و در قبرستان معروف به قدمگاه کاشان مدفون و به همت فرزند خلفش حسین بیضایی متخلص به «پرتو» بقعه ای بر مرقدش بنا گردید.

فرخ یار، 31- 30: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، انوشیروان بن خالد بن محمد کاشانی

انوشیروان از دانشمندان بزرگ دوره خود به شمار می رفت و چندین بار هم به وزارت پادشاهان ایرانی و عباسی رسید. برخی از نویسندگان او را به عنوان الوزیر الامام العلامه نام برده اند. این وزیر دانشمند که مولف مقامات جدیدی کتاب خود را به نام او تألیف نموده از مردم قریه فین کاشان است. انوشیروان بن خالد آثار و ابنیه مهمی از قبیل مدرسه و کتابخانه و دارالشفاء و کاروانسرا و غیره احداث نموده از آن جمله مدرسۀ شرفیه کاشان است که با کتابخانه و موقوفات آن تا اواخر سده هفتم هجری همچنان برپا بوده است. انوشیروان زبان فارسی  عربی را بخوبی میدانست او کتاب تاریخ آل سلجوق را به زبان فارسی نوشت و محمدبن محمدبن حامد نویسنده اصفهانی همین کتاب را به زبان عربی ترجمه کرده است. از سال تولد انوشیروان خبری در دست نیست ولی ابن الطقطقی در کتاب آداب السلطانیه آورده است که انوشیروان در سال 532 ه.ق درگذشت.

فرخ یار، 129: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، بابا افضل مرقی

افضل الدین محمد مرقی کاشانی از مشاهیر و شعرای ایرانی و حکیمی بلندپایه و محققی گرانمایه است او از نزدیک ترین دوستان خواجه نصیرالدین طوسی بود (بعضی کتب وی را خالوی خواجه نصیرالدین ذکر کرده اند). افضل الدین محمد مرقی که به «باباافضل» معروف است تألیفات ارزشمندی ازخود به جای گذاشته از جمله: آغاز و انجام یا انجام نامه، جاودان نامه یا جاوید نامه، ره انجام، ساز و پیرایه، سه گفتار، گشایش نامه و ینبوع الحیات و . . . سال وفات این حکیم و فاضل توانا در هیچ یک از تذکره ها به درستی ضبط نشده ولی به احتمال قریب به یقین در قرن هفتم بدرود حیات گفته است.

فرخ یار، 29- 28: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، باقرخورده کاشانی

محمدباقر خورده فروش، معروف به باقرخورده از شعرا و خوشنویسان معروف عصر صفوی و معاصر شاه عباس اول بوده است. آن طوری که در کتاب زندگانی شاه عباس اول آمده است. وقتی شاه عباس نقطویان کاشان را که مرکزشان نیز قریه فین بوده است.

در محل میدان سنگ (میدان فیض فعلی) جمع و دستور قتل و عام آنها را صادر می نماید. باقرخورده نیز در میان آنها بوده است و وقتی احساس می کند که چیزی به هلاکت وی نیز نمانده بلافاصله قلمدان را از پر شال کشیده و به قوت طبع قصیده تمرائی انشاء و به خط نستعلیق زیبائی تحریر و تقدیم شاه عباس صفوی می نماید و شاه را از خط و ربط و وقوف وی بر رموز ادبیات خوش آمد و ازخون وی در میگذرد. باقرخورده مردی متمول بوده و دیوانی نیز داشته است. برادر وی نیز از شعرای عصر صفوی بوده است.

فرخ یار، 201: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، پرتو بیضایی

حسین پرتو بیضایی متخلص به «پرتو» یکی از شعرای استاد و از محققین بزرگ معاصر به شمار
می رود. وی به سال 1284 ه.ش در آران  متولد شد. پدرش علیمحمد بیضایی بود (قسمتی از آثار او در سال 1328 ه.ش به وسیله فرزندش انتشار یافته و در محافل و مجامع ادبی کشورهای فارسی زبان حسن تأثیر بسیار داشته است). استاد پرتو بیضایی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه معرفت آران و سپس در مدرسه اسلامیه کاشان و بعد در مدرسه علمیه به پایان برده و فنون شعر را در محضر پدر بزرگوار خویش فرا گرفت و پس از اقامت در تهران از محضر استادان فقید مرحومان وحید دستگردی و عباس اقبال آشتیانی استفاده و کسب فیض کامل نمود. پرتو بیضایی و فیروزکوهی و صابر همدانی گذشته از اینکه سه یار وفادار هم بودند هر سه از معتقدان پر و پا قرص صائب تبریزی و کلیم کاشانی به شمار می روند و سبک هندی را بر سایر سبکها ترجیح می دادند. نتیجه تحقیقات ادبی و تاریخی بیضایی یکی تألیف تاریخ بی نظیر کاشان و دیگری تذکرۀ شعرای این شهر می باشد که بیش از 25 سال از عمر خود را صرف تهیه و تدوین آنها نمود و برای زادگاه خود تاریخ و تذکره ای تهیه کرد که نظیر آن را هیچیک از شعرا و محققین و مورخین شهرهای دیگر نکرده اند. همچنین تألیف کتاب محققانه و ارزشمند تاریخ ورزش باستانی وتصحیح و چاپ دیوان حاج ملاسلیمان صباحی بیدگلی و شناسایی و معرفی شاعر گمنام سعیدای قصاب کاشانی از جمله خدمات ارزنده دیگر اوست. وفات سال 1348 ه.ش.

فرخ یار، 36- 35: 1370

فارس، کاشان، بزرگان، تقی الدین حسینی کاشانی

تقی الدین محمد از شعرای نامدار عصر صفوی است. وی کتاب خلاصه الافکار و زبده الافکار را که در شرح احوال شعرا می باشد. در زمان شاه عباس بزرگ تألیف نموده است. تقی الدین حسینی کاشانی معروف به میر تذکره از دوستان نزدیک محتشم کاشانی و جامع دیوان وی بوده است. او از مشاهیر بزرگ ادبی عصر صفوی است که از کاشان برخاست. تذکرۀ عظیم و معروف خلاصه الاشعار و زبده الافکار که بوسیله تقی الدین کاشانی تألیف گردیده یکی از معروفترین و بزرگترین تذکره های شعرای فارسی زبان است که به علت حجم فوق العاده آن تاکنون به زیور چاپ آراسته نشده است.

فرخ یار، 42: 1370