فارس، پاسارگاد، آثار باستانی

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، آتشکده پاسارگاد

این آتشکده در جنوب کاخ کوروش هخامنشی واقع شده است و شامل آتشگاه کوچک و بزرگ است. آتشکدۀ پاسارگاد در سال 1310 در فهرست آثار ملّی ایران به ثبت رسید.

مصطفوی، 14: 1364

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، آرامگاه کوروش

این بنا که «مشهد مادرسلیمان» نیز خوانده شده، در گوشه جنوبی محوطه پاسارگاد قرار گرفته است. این بنا شامل یک کرسی بلند متشکل از شش ردیف سکری پله پله و یک جایگاه تدفین خرپشته ای ساده است. بنای آرامگاه بدون ملاط ساخته شده و بست های فلزی دم چلچله ای سنگ ها را به هم متّصل می کرده است. ارتفاع کلی بنا 10/11 متر است. سنگ های به کار رفته در بنا آهکی سفید متمایل به زرد می باشد.

استروناخ، 1379

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، تل تخت (تخت مادر سلیمان)

تل تخت در 3200 متری آرامگاه کوروش واقع شده که از هموار ساختن یک تپۀ طبیعی و افزودن سکویی از سنگ های کوه پیکر تراشیده و نیم تراش بر آن ساخته شده است. پس از کوروش، داریوش بر روی سکو دژی محکم با دیوارهای خشتی قطور به همراه 15 برج بلند ساخت. در میان یافته های حفاری تل تخت، تعدادی سرنیزه و پیکان مفرغی و آهنی، قسمت هایی از زره پولکی که همگی متعلق به دورۀ هخامنشی است، یافت شده. همچنین تعدادی سکه نقره از اسکندر و سلوکوس اول در چند نقطه از تل تخت پیدا شده است.

بریان، 1378

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، تنگ بلاغی

این محوطۀ تاریخی متعلق به دوران هخامنشیان است که در جنوب مجموعه تاریخی پاسارگاد قرار دارد. کنارۀ شرقی تنگ برای ساختن راه عبور در زمان هخامنشی حاشیه بندی شده است. در بخش جنوبی تنگه آثاری از یک پل تاریخی و پس از آن به طرف پاسارگاد، آثار یک کاروانسرا دیده می شود. در سال های اخیر در کاوش های باستان شناسان ایرانی، فرانسوی، آلمانی، ژاپنی و ایتالیایی آثاری از سکونتگاههای دوران هخامنشی یا پیش از آن و اشیایی متعلق به پیش از تاریخ کشف شده است.

کمالی سروستانی، 1920: 1384

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، زندان سلیمان

بقایای این برج (که تنها یک دیوار از آن به جای مانده)، در ضلع شمالی کاخ ها دیده می شد. این برج دارای اتاقی یک در با 29 پله بر فراز سکویی سنگی است و شباهت زیادی به کعبه زرتشت در نقش رستم دارد. تاریخ ساخت برج بر اساس مطالب نگاشته شده در کتیبه ها بین 520 تا 540 پ.م تخمین زده می شود. برخی معتقدند این بنا به جهت شباهت به کعبه زرتشت آتشکده، برخی آن را آرامگاه کمبوجیه پسر زرتشت و برخی محل نگهداری اشیاء بسیار مهم سلطنتی می دانند.

شاپور شهبازی، 1379

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، کاخ اختصاصی (کاخ نشیمن)

بقایای این کاخ در 230 متری شمال غربی کاخ بار عام دیده می شد. کاخ دارای طرحی مستطیل شکل است که شامل تالاری 30 ستونی با یک ایوان 40 ستونی در شرق و ایوانی 24 ستونی در غرب می باشد. زیرستون ها از پاسنگی دوپله و یک شال ستون محدّب با شیارهای افقی تشکیل شده است. اگرچه طرح کاخ، نوع سنگ فرش، انواع جرزها، ستون ها و ایوان ها، همه از زمان کوروش وجود داشته، امّا استفاده از زیورآلات، نوع سنگ تراش و صیقل زنی بیانگر تکمیل اثر در دورۀ داریوش بزرگ است.

وندنبرنگ، 1348

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، کاخ بارعام (کاخ ستون دار)

این کاخ در 600 متری شمال شرقی آرامگاه کوروش واقع شده است و مشتمل بر یک تالار مرکزی و چهار ایوان در اطراف آن است. دیواره های تالار از خشت خام بوده و اطراف نمای آن از سنگ سفید در چند ردیف افقی ازاره بندی و یا گچکاری شده است. معماری کاخ برگرفته از معماری بین النهرین، ایران قدیم و لودیه است. طرح مستطیلی تالار و اتاق ها بیانگر قدمت این بنا در دوره ای پیش از داریوش است.

شاپور شهبازی، 1379

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، کاخ دروازه

بقایای دروازۀ پاسارگاد در 200 متری جنوب شرقی کاخ بادیام واقع شده است و به جهت نقش انسان بالدار بر جرز سنگی درگاه شمال غربی آن به کاخ «دوازده نقش برجسته دار» معروف است. این کاخ که در زمان کوروش ساخته شده دارای تالاری مستطیل شکل، دو ردیف چهارتایی ستون بلند و چهار درگاه است. در یکی از اضلاع کاخ نقش برجستۀ انسانی بالدار دیده می شود که مردی بزرگتر از اندازه طبیعی را با کلاهی بلند بر سر نشان می دهد. بر فراز این نقش کتیبه ای سه زبانی با عبارت «من کوروش ]ام[، شاه هخامنشی» دیده می شود.

شاپور شهبازی، 1379

فارس، پاسارگاد، آثار باستانی، محوطۀ مقدّس

این محوطه که یک بلندی مستطیل شکل و پله دار و با ارتفاع کم است بر روی دو سکوی سنگی که قربانگاه یا نیایشگاه یا آتشدان بوده است، قرار دارد. شواهد فنی موجود در سنگ تراشی این سکوها بیانگر تعلق آن ها به دورۀ حکومت کوروش بزرگ است. ممکن است روی سکوها محل اجرای مراسم مختلف بوده باشد که برای سایرین امکان دیدن مراسم را فراهم می کرده است. یا پشتۀ بلندی برای مراسم قربانی بوده است.

استروفاخ، 1379