فارس، شیراز، آثار تاریخی، مساجد

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد بردی (قصر الدشت)

این بنا که در شمال غرب شیراز واقع شده است، براساس کتیبۀ تاریخی موجود متعلق به سال 875 هـ .ق است. این کتیبه به خط ثلث بر روی سنگی نگاشته شده است. در خصوص معماری مسجد اطلاعاتی ارائه نشده است.

گلمبک، 568: 1374

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد جامع عتیق

این مسجد که به مسجد آدینه نیز شهرت دارد، از کهن ترین مساجد شیراز است که در شرق شاهچراغ واقع است. مسجد دو ایوانی بوده و در سال 281 هـ .ق به دستور عمرولیث صفاری ساخته شده است. ساختمان مسجد دارای چندین حجره و شبستان و 6 در ورودی و خروجی است. معماری بنا مانند خانۀ کعبه است، امّا گرداگرد خدایخانه، ایرانی به عرض دو متر ساخته شده است تا اتاق را از گرما حفظ نماید.

حسینی فسایی، جلد 1 و 2: 1367

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد جامع میرزا کریم صراف

از مساجد دورۀ زندیه در شیرازاست، که در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده. مسجد دارای دو شبستان در ضلع شرقی و شمالی می باشد. شبستان شمالی بزرگتر بوده و دارای 9 ستون سنگی یکپارچه و سقف گنبدی آجرکاری شده است. ضلع جنوبی بنا دربرگیرندۀ سه ردیف اتاق یا سقف هلالی و یک هشتی است که در ورودی مسجد به آن باز می شود.

حسینی فسایی، 1219: ج 2: 1367

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد طاهریه

این مسجد از بناهای دورۀ صفویه در شیراز است که بر طبق کتیبۀ سردر ورودی، در زمان شاه سلطان حسین صفوی توسط فردی به نام طاهر ساخته شده است. بنای اولیه متعلق به صفوی ولی بنای کنونی متعلق به قاجاریه است. ورودی مسجد شامل یک طاق و دو سکو در دو طرف است. مصالح بنا سنگ، آجر، ملاط گچ و گل است. عنصر معماری آبچک نیز گرداگرد بالای دیوار حیاط را پوشانده است.

کمالی سروستانی، 365: 1384

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد مشیر

از بناهای دورۀ قاجاریه در شیراز است که توسط مشیرالملک والی فارس، در طی 10 سال (1275-1265 هـ .ق) ساخته شد. این بنا از جهت استحکام و معماری همانند مسجد وکیل است. شبستان کاشیکاری شده کوچکی در شمال مسجد دیده می شود، که در پیشانی آن طاق نمای بلندی وجود دارد. در پشت شبستان، شبستان متروکه ای به نام مقصروه قرار گرفته بر چهار ستون سنگی دیده می شود.

بهروزی، 205: 1349

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد نصیرالملک

از مساجد تاریخی شیراز، مربوط به دورۀ قاجاریه است. ساختمان بنا که در 1293 هـ .ق ساخته شده، اندکی از معماری عثمانی تأثیر پذیرفته است. مساحت مسجد برابر با 2980 مترمربع می باشد. ازاره طاق نما و اطراف آن از سنگ گندمک است و در سقف طاق نیز مقرنس کاری به وسیلۀ کاشی های هفت رنگ انجام شده است و در سنگ نوشته ها اشعاری از شوریده شیرازی دیده می شود. در صحن بزرگ مسجد، دو شبستان وجود دارد.

افسر، 279: 1353

فارس، شیراز، آثار تاریخی، مسجد نو (مسجد اتابک)

این مسجد پس از مسجد جامع، کهن ترین مسجد شیراز و همچنین یکی از بزرگترین مساجد ایران محسوب می شود. بنا در سال 598 هـ .ق به دستور اتابک بن زنگی ساخته شد. بنا ابتدا اندرونی اتابک محسوب می شد و سپس به شکرانه بهبودی فرزند وی به مسجد تبدیل شد. ساختمان مسجد جزء مساجد چهار ایوانی است و در وسط صحن حوض بزرگی ساخته شده است.

آدبری، 57 و 19: 1353