فارس، سمنان، آثار تاریخی، خانقاه ها

فارس، سمنان، آثار تاریخی، خانقاه و آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی

خانقاه و آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی درصوفی آباد سمنان از بناهای تاریخی این شهر به شمار
می رود. این ساختمان یکی از مراکز مهم تجمع عارفان و دانشمندان و شاعران در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری بوده است.

از طرفی به علت اهمیت و احترامی که بزرگان و فرمانروایان این دوره برای عارف بزرگ سمنانی قائل بودند، قبله گاه فکری آنان به شمار می رفت. ساختمان خانقاه و آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی که منسوب به عمادالدین عبدالوهاب (یا جمال الدین عبدالوهاب) وزیر است به مرور زمان در اثر بی توجهی رو به خرابی نهاده ولی از سال 1348 ه.ش تاکنون نسبت بازسازی و تعمیر آن از طرف اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان اقداماتی به عمل آمده است.

از بناهای خانقاه و آرامگاه مذکور که بازمانده معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است به جز دو ستون ایوان آن چیزی باقی نمانده است. ساختمان فعلی آرامگاه شامل دو قسمت است: قسمت اول محوطه مربع شکلی به ضلع 7 متر می باشد که گنبد عظیم بقعه بر بالای آن قرار داشته است. ولی در حال حاضر اثری از آن دیده نمی شود. قسمت دوم ایوان بلند آرامگاه است که رو به مشرق واقع و از آجر ساخته شده و عبارت از دو جرز آجری بلند به ارتفاع تقریباً 5/8 متر مشتمل بر دو طاق نمای تیزه دار آجری بدون تزئین است. ایوان نیز دارای اطاق بزرگی بوده که در سال های گذشته ویران گشته است. دهنه ایوان 7 متر و در ضلع غربی آن بر بالای مدخل ورودی پنجره بزرگی تعبیه شده که نور داخل آرامگاه را تأمین می کرده است.

مزار شیخ علاء الدوله که در بیرون ایوان و بر صفه ای بزرگ واقع شده دارای 60/1 متر طول و 10/1 متر عرض، و 70% متر بلندی مشتمل بر دو سنگ قبر می باشد. یکی سنگ قائم که به دو قسمت مستطیل شکل و منشوری شکل تقسیم شده است.

بر سنگ یکپارچه مزارش که بر روی قبرنصب شده و دارای 5/1 متر طول و یک متر عرض است اشعاری که سروده شادروان سیدفضل الله معتمدی شاعر سمنانی است حجاری شده است. سه بعد اطراف قبر از دو قسمت مساوی تشکیل شده. نمای قسمت پایین از سنگ مرمر سیاه و نمای قسمت فوقانی از سنگ مرمر سفید اعلاست که بر روی آن اشعار شیخ علاء الدوله و اشعار معتمدی حجاری شده.

بر روی قبر شیخ علاء الدوله نرده آهنین و سقف داری (همانند قبر سلطان العارفین بایزید بسطامی در بسطام) برپا گشته که قبر را از اشعه سوزان آفتاب کویر حفاظت می کند. روبروی ایوان چند اتاق برای استفاده زائرین مزار شیخ ساخته شده و در وسط صفحه باغچه ای با درخت های کاج و یک آب نمای سیمانی دیده می شود. این بنا به شماره 320 جزء آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حقیقت، 194-187: 1379

فارس، سمنان، آثار تاریخی، خانقاه سکاکیه

خانقاه سکاکیه سمنان از خانقاه های معروف ایران به شمار می رود که منسوب به شیخ ابوالحسن سکاک سمنانی عارف قرن پنجم هجری است. شهرت و اهمیت این خانقاه به علت اینست که شیخ علاء الدوله سمنانی عارف بزرگ قرن هشتم هجری پس از ترک خدمت دیوانی در این خانقاه به ریاضت پرداخته. از خانقاه سکاکیه سمنان در  حال حاضر آثاری باقی نیست، فقط محلی در نزدیکی مقبره پیرعلمدار به نام «سکاکیه» نامیده می شود که احتمال دارد خانقاه مورد بحث در آن محل قرار داشته است.

حقیقت، 177: 1379