فارس، تهران، آثار تاریخی، دوره صفوی

فارس، تهران، آثار تاریخی، بازار تهران

بنای اولیۀ این مجموعۀ تاریخی که در ضلع جنوبی خیابان 15 خرداد واقع شده، مربوط به دورۀ شاه طهماسب صفوی و همزمان با ساخت برج و بارو و دروازه های شهر تهران است. قدیمی ترین بخش های بازار، چهاربازار لباف ها، کرجی دوزها، سراج ها و نعل چی ها می باشد. این بخش ها متشکل از راسته ها و رسته هایی است که با پوشش های طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن ها از طریق روزنه های تعبیه شده در گنبدهای آجری آن تأمین می شود. چهار سوق بزرگ بازار فضایی هشت ضلعی است که با گنبدی پوشش یافته و در داخل دارای گچبری هایی است.

حسین بیگی، 124 : 1366

فارس، تهران، آثار تاریخی، پل جاجرود

این پل که ظاهراً از آثار دورۀ صفوی می باشد، در 30 کیلومتری شمال شرق تهران و بر روی رودخانۀ جاجرود ساخته شده است. پل جاجرود در حدود 109 متر طول و 5/6 متر عرض دارد و دارای چهار دهانه یا چشمه طاق است. مصالح به کار رفته در پی، پایه ها و بدنه، سنگ های لاشه، قلوه سنگ و سنگ های تراش خورده و در طاق ها آجر است. این پل در مسیر ارتباطی مهم تهران – آمل قرار داشته و به نوشته منابع تاریخی در زمان ناصرالدین شاه بازسازی شده است.

کلایس، ولفرام.، 132- 131 : 1366

فارس، تهران، آثار تاریخی، پل حسن آباد

این پل از سازه های دورۀ صفوی محسوب می شود و بر روی رودخانۀ شور (قره سو) واقع است. طول پل 110 متر و عرض آن بین 7/8 تا 9 متر می باشد. در جنوب پل بقایای یک کورۀ آجرپزی به چشم می خورد که احتمالاً برای تهیۀ آجرهای مورد نیاز پل بوده است. پل در قسمت میانی عریض تر بوده و عرض دهانه ها و پایه ها از دو سر پل به میانه آن افزایش پیدا می کند.

کلایس، ولفرام.، 977- 975 : 1362

فارس، تهران، آثار تاریخی، پل دختر

این پل که بر روی رودخانۀ کرج بنا شده، از آثار دورۀ صفوی به شمار می رود و احتمالاً بر بقایای پل قدیمی تری ساخته شده است. از این پل طرحی مربوط به سال 1841 م. موجود است که توسط اوژن فلاندن، نقاش فرانسوی، کشیده شده است.  این پل دارای 2/161 متر طول و 7/7 متر عرض است و قسمت اصلی آن بر روی دهانۀ بزرگ پل که طاق جناغی دارد بنا شده است.

ملّازاده، 90 : 1379

فارس، تهران، آثار تاریخی، پل کبود گنبد

این پل که بر روی رودخانۀ جاجرود و در مجاورت روستای کبود گنبد واقع شده، از آثار دورۀ صفوی به شمار می رود و بقایای برجای مانده از آن دارای 6/2 متر پهنا و 7 متر طول است. در نزدیکی پل بقایای کاروانسرایی از دورۀ صفویه به چشم می خورد.

Kleiss, Wolfram., 1985,p.220

فارس، تهران، آثار تاریخی، پل کردان

این پل ظاهراً مربوط به دورۀ صفوی می باشد و در شمال غربی روستای کردان واقع شده است. قسمت شرقی پل تقریباً به طور کامل تخریب شده ولی با توجه به بازسازی نقشه پل، می توان گفت که سازه حدود 30 متر طول، 5/5 متر عرض و 2/6 متر ارتفاع داشته است. مصالح به کار رفته در پل، سنگ، آجر و ملات آهک است.

ملّازاده، 92 : 1379

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای امامزاده هاشم

کاروانسرای امامزاده هاشم در دورۀ صفوی و در مسیر جادۀ آبعلی ساخته شده است و دارای پلان کوهستانی می باشد. این بنا تماماً از سنگ ساخته شده و تزئینات خاصی در آن دیده نمی شود.

کیانی، 411 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای امین آباد

این کاروانسرای کوهستانی در مسیر جادۀ فیروزکوه می باشد و ظاهراً در دورۀ صفویه ساخته شده است. بنا کاملاً از سنگ ساخته شده و تزئینات خاصی در آن دیده نمی شود.

کیانی،412 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای ایوانکی

این کاروانسرا که به شکل چهار ایوانی ساخته شده است، مربوط به دورۀ صفوی می باشد. بنا از سنگ و آجر ساخته شده و دارای تزئینات زیبایی از آجر است. کاروانسرای ایوانکی در مسیر جادۀ تهران – گرمسار واقع می باشد.

کیانی، 452 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای پل دلاک

کاروانسرای پل دلاک در مسیر جادۀ تهران – قم قرار دارد و به شکل چهار ایوانی ساخته شده است. قدمت بنا به دورۀ صفویه برمی گردد و مصالح به کار رفته در آن آجر و سنگ می باشد. امروزه چیزی از تزئینات بنا وجود ندارد.

کیانی، 415 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای حوض سلطان

این کاروانسرا که به شکل چهار ایوانی ساخته شده است، در مسیر جادۀ تهران – قم واقع می باشد. قدمت بنا به دورۀ صفوی بازمی گردد و تعمیراتی در دورۀ قاجار نیز در آن صورت گرفته است. مصالح به کار رفته در ساخت کاروانسرا، آجر و سنگ می باشد.

کیانی، 426 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای سفیدآب

این که کاروانسرا که در جنوب تهران و شرق دریاچۀ نمک واقع شده است، در دورۀ صفوی ساخته شده و سپس در دورۀ قاجار تعمیراتی در آن صورت گرفته است. کاروانسرای سفید آب تماماً از سنگ ساخته شده و چهار برج تزئینی در چهار گوشۀ آن قرار دارد.

کیانی، 426 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای سنگی

کاروانسرای سنگی که به «قلعه سنگی» نیز شهرت دارد، در مسیر جادۀ تهران – قم واقع است و از سازه های دورۀ صفوی به شمار می رود. مصالح به کار رفته در ساخت این بنا سنگ، و پلان آن از نوع چهار ایوانی می باشد.

کیانی، 427 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای صدرآباد

این کاروانسرا که در مسیر جادۀ تهران – قم واقع شده است، به شکل دو ایوانی ساخته شده و بنای آن آجری می باشد. قدمت ساخت بنا مربوط به دورۀ صفوی است و در قاجاریه، تغییراتی در آن رخ داده و مورد استفاده بوده است.

کیانی، 429 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای عباسی

کاروانسرای عباسی در مسیر جادۀ هراز، و از سنگ و آهک ساخته شده است. نوع پلان آن چهار ایوانی بوده و از سازه های دورۀ صفوی به شمار می رود. تزئینات خاصی در بنا به چشم نمی خورد.

کیانی، 431 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای عین الرشید

این کاروانسرا در مسیر جادۀ عباس آباد – سیاهکوه واقع شده است. قدمت آن به دورۀ صفوی بازمی گردد و پلان آن به طرح چهار ایوانی است. در قسمت ورودی کاروانسرا، کاشیکاری های تزئینی دیده می شود. بنا تماماً از آجر ساخته شده است.

کیانی، 451 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای کنارگرد

کاروانسرای کنارگرد در مسیر جادۀ تهران – قم واقع شده و دارای پلان دوایوانی است. این بنا از ساخته های دورۀ صفویه به شمار می رود و دارای تزئینات زیبایی از آجر است. مصالح به کار رفته در ساخت بنا آجر و سنگ است.

کیانی، 440 : 1361

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای گامبوت

این کاروانسرا به شکل کوهستانی و از آجر و سنگ ساخته شده است و از بناهای دورۀ صفویه می باشد که در مسیر جادۀ هراز واقع است.

کیانی، 442 : 1373

فارس، فیروزکوه، آثار تاریخی،کاروانسرای گدوک

این کاروانسرا به شکل کوهستانی و از آجر ساخته شده است و قدمت آن به دورۀ صفوی باز می گردد. کاروانسرای گدوک در مسیر جادۀ تهران – فیروزکوه واقع است.

کیانی، 443 : 1373

فارس، تهران، آثار تاریخی، کاروانسرای میرزا عبدا… خان

این کاروانسرا در مسیر جادۀ هراز واقع شده است و مصالح به کار رفته در ساخت آن سنگ و آهک
می باشد. کاروانسرای میرزا عبدا… خان از آثار دورۀ صفوی به شمار می رود که به شکل کوهستانی ساخته شده است.

کیانی، 447 : 1373