فارس، اصفهان، بزرگان (ه)

فارس، اصفهان، بزرگان، هاتف اصفهانی

سید احمد حسینی، ادیب ماهر و حکیم شاعر، از اطبّاء معروف و شعرای نامدار اصفهان است. پدرانش که عموماً از اطبّاء معروف زمان خود بوده اند، از اردوباد آذربایجان به اصفهان منتقل شده و شاعر در این شهر متولد شده و هم در این شهر و ظاهراً نجف اشرف تحصیل نموده و فنون ادب و حکمت و ریاضی و منطق، مسلم زمان خود بوده و از زمرۀ شعرایی است که در انجمن ادبی مشتاق شرکت داشته و در برگشت سبک ادبی حقی مسلم دارد. وی در زبان عربی و فارسی در نهایت استادی شعر می گفته و ترجیح بند عرفانی او از شاهکارهای شعر فارسی و عرفانی است. دیوانش مکرر به طبع رسیده، مثنوی شیرین و فرهاد دارد. او در اواخر عمر در کاشان ساکن شده و در بین شعرا با آذربیگدلی و صباحی کاشانی مأنوس و محشور بوده و این سه شاعر عمری را به خوشی در کنار هم می گذرانیده اند. یک سال هر سه در اصفهان خدمت آذر و سالی در کاشان منزل صباحی و سومین سال در قم در منزل هاتف بوده اند. سرانجام آذر در 1195 ه.ق در اصفهان و هاتف در 1198 ه.ق در قم و صباحی در 1207 ه.ق در کاشان درگذشتند.

هاتف را دختری است بیگم نام که رشحه تخلص دارد و پسری به نام سیدمحمد ملقب به مجتهدالشعراء و متخلص به «سحاب» شاعر ادیب، صاحب: 1- دیوان اشعار، 2- تذکرۀ رشحات ادب، 3- سحاب البکاء در مراثی.

مهدوی، 994- 993 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، هاشم ترازوساز

از نوابغ هنرمندان عهد قاجاری است که تراوزهای ساخت او با افصای «هاشم» در پیش اهل خبرت قیمتی است. شهرت وی در این فن مثل شهرت آقامحمدطاهر در حکّاکی عقیق و استاد علی اصفهانی در چاقو و قیچی و آقانجف و آقاعباس در قلمدان سازی است.

همایی، 366: 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، هدایت الله خان دانشور علوی

فرزند میرزا مسیح خان. فاضل ادیب شاعر عارف کامل، از فقرای سلسلۀ خاکساریّه، مردی خلیق و مهربان و با وجود و سخا بود، در اشعار «نوح» تخلّص می نمود. در 1367 ه.ق در طهران وفات یافته، در صحن امامزاده قاسم مدفون شد. این خاندان از سیصد سال قبل تاکنون به علم و فضل و طب شهرت دارند و از اعقاب میرسیدمحمدحسین بن هادی بن محمد عقیلی علوی خراسانی شیرازی اصفهانی و زیر آستانۀ رضویه می باشند که مردی عالم فاضل و طبیب ماهر و مولّف 1- ذخائر الترکیب، 2- قرابادین (در 1185 تألیف شده) 3- مخزن الادویه و غیره می باشد. دایی مادرش حکیم سیدمحمدهاشم معروف به سیدعلوی خان، مخاطب به حکیم معتمدالملوک، فرزند حکیم محمدهادی علوی، مولّف 1- جامع الجوامع، در طب 2- قرابادین، و غیره ساکن هندوستان بوده، همچنانکه سیدمحمدحسین خان نیز سالها در سند سکونت داشته است.

مهدوی، 941: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، هدایت الله سهراب

فرزند سید زین العابدین ریزی لنجانی. در قصبۀ ریز متولد و پس از تحصیل، در ارتش وارد شده، تا درجۀ سرتپی ارتقا یافته، از مترجمین و نویسندگان معروف است. کتب زیر ازوست: 1- راهنمای پسران، ترجمه از دکتر استال، 2- راهنمای شوهر جوان در مرحلۀ ازدواج، ترجمه از دکتر استال، 3- راهنمای مردان از نظر بهداشت و زناشویی، ترجمه از دکتر سیلوانوس استال و غیره.

در سال 1379 ه.ق در طهران درگذشت. وی دو برادر دارد، دکترحسین سهراب، استاد دانشگاه طهران (تولد: 1321 ه.ق، وفات: 1379 ه.ق) که کتب غدد یا ترشّحات داخلی و میکروب شناسی از اوست. برادر دیگرش عنایت الله سهراب (تولد: 1309 ه.ق، وفات: 1383 ه.ق) است که در خدمت ارتش وارد شده و تا درجۀ سرهنگی ارتقا یافت و کتب ازدواج در آستانه علم، اصول آدمیت و ارمغان شیراز از اوست.

مهدوی، 1013 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، هدایت الله فلسفی شیرازی

فاضل ادیب و نویسندۀ توانا، از قضات دادگستری بوده، در شیراز متولد شده، هم در آن شهر تحصیل علوم دینی و ادبی، از فقه و اصول و ادبیات عربی و فارسی نمود. در سال 1304 ه.ش روزنامۀ شوش را در محمّره (خرم شهر فعلی) منتشر نموده، سپس به خدمت وزارت عدلیه وارد گردیده، سال ها در دادگستری به شغل قضاوت اشتغال داشت. وی در سال 1338 ه.ش در اصفهان درگذشت.

مهدوی، 1012 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، هما

رضا قلی خان بن ملا بدیع بن ملاشاه جهان شیرازی. عالم عارف و ادیب شاعر از مشاهیر شعرا و گویندگان و از عرفای قرن سیزهم هجری است. در سال 1212 ه.ق در شیراز متولد شد و در قبل از 5 سال 1290 ه.ق در اصفهان درگذشت و در پای ستون جنوبی صحن امامزاده مدفون گردید.

دوران عمر او از خدمت نظام شروع شده، سپس استعفا داده، چند سالی به تحصیل علوم از فقه و اصول و ادب رغبت نموده، در نجف به درس صاحب جواهر حاضر شده، در خدمت میرزای سکوت وارد مراحل عرفان گردید. چندین سال به سیر در آفاق و انفس پرداخته و ممالک عراق و هند و پاکستان را سیاحت نموده، سرانجام در اصفهان رحل اقامت افکند و در نزد عموم طبقات از علما و عرفا و شعرا دیگران معزّز و محترم بوده است. دیوان اشعارش به نام شکرستان به همت اولادش به طبع رسیده است. وی را پنج پسر و سه دختر بوده که در طهران و اصفهان ساکن و عموماً اهل فضل و کمال و شعر و ادب می باشند و همگی به مناسبت تخلّص جدشان به همائی معروفند. سه نفر از پسرانش که اهل علم و ادب بوده اند عبارتند از:

1- میرزا ابوالقاسم محمدنصیر متخلّص به «طرب».

2- میرزا محمد حسین ملک الشعراء متخلص به «عنقا»

3- میرزا محمد سها، شاعر ادیب عارف پیشه.

مهدوی، 1016- 1014: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، هما امام زاده

بانو دکتر هما امام زاده دختر میرزا سیّد حسن میربد قمشه ای (1383-1305) از احفاد میرزا محمدخلیل بن میرعبدالواسع امام جمعۀ قمیشه (متوفی به سال 1314 ه.ق) است. صاحب عنوان زنی فاضله و دانشمند است که در 17 شوّال 1325 ه.ق در اصفهان متولد شد و در اصفهان و طهران و پاریس تحصیلات خود را در رشتۀ پزشکی به پایان رسانید و پس از مراجعت از اروپا، سال ها در طهران ساکن شد و به مناسبت انقلاب روحی و فکری که از سرچشمۀ دیانت و تقوای او سر زد به عراق رفته و در کربلا مجاور گردی و در آنجا به معالجۀ بیماران و دلجویی از مستمندان پرداخت. در سال 1385 ه.ث در کربلا وفات یافته و همانجا به خاک رفت. وی علاوه بر زبان عربی و فرانسه و آلمانی، به زبانهای انگلیسی و ایتالیایی و اسپانیایی نیز آشنایی کامل داشت. کتب زیر از آثار اوست: 1- جزام و سیفلیس (رساله دکتری اوست)، 2- زن در لباس مرد، 3- زنبور عاشق (نمایشنامه)، 4- گمراهان، 4- مقالات متعدّده در امور سیاسی و اجتماعی.

مهدوی، 90 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، همّت یار

مرحوم سیدعبدالحسین همت یار بن حاج مسیرسیدمحمد بن حاج میرزا حسن بن میرسیدعلی وزیر طباطبائی اصفهانی. ادیب شاعر فاضل، از دانشمندان معروف اصفهان است. در 1259 ه.ش (1297 هـ .ق) متولدشده و تحصیلات خویش را در مدارس قدیم و جدید این شهر به پایان رسانیده، سپس وارد مشاغل دولتی شده و در وزارتخانه های عدلیه و مالیّه و فرهنگ انجام وظیفه نمود. سالها در شهرهای مختلف از بنادر جنوب و ساوه و سمنان ریاست فرهنگ به عهدۀ او بوده و آخرین شغل اداری و ریاست دانشرای پسران اصفهان می باشد. از سال 1329 بازنشسته شده و در این موقع که فراغتی یافت به تکمیل علوم غریبه که سالها در آن رنج برده بود پرداخته و به مقاماتی رسید. پیش بینی ها و غیب گویی های وی در این مورد معروف است. سرانجام در سال 1385 ه.ق درگذشت و در تخت فولاد در جنب تکیۀ ملک در لسان الارض مدفون گردید.

مهدوی، 1025- 1024 : 1384