فارس، اصفهان، بزرگان (ن)

فارس، اصفهان، بزرگان، نایب اسدالله نی زن

نایب اسدالله اصفهانی در هنر نی زدن از عجایب روزگار بود. چون در نی می دمید، هر سنگدلی را از خود بی خود می ساخت. دربارۀ نایب اسدالله از اهل فن که زمان او را درک کرده بودند شنیدم که از نی هیچ هنرمندی بیش از سه آهنگ بیرون نمی آورد و نایب شش آهنگ بیرون می آورد!؟ او را جزو مخترعین و مبتکرین باید شمرد. او در فن موسیقی گوشه ها و آوازهای مخصوص اختراع کرده بود و نیز از مختصات اوست که نی را بر هر سازی جفت می کرد، برخلاف دیگر نی زن ها که باید سازها را با نی آنها جفت کرد، زیرا که نی پرده وکوک ندارد و سایر سازها کمابیش کوک و پرده دارند که به اختیار ساززن درمی آید؟ مرحوم نایب اسدالله حدود هشتاد سال زندگانی کرد و در حدود سال 1343 ه.ق وفات نمود.

همایی، 240- 239 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، نجاتی بافقی

از شاهنامه خوانهای بزرگ اصفهان در اوایل عهد صفویه بوده و با وجود پیری جوهر صدایی حیرت بخش داشته است.

همایی، 388: 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، نجیب الدین اصفهانی

منجّم، مولّف کتاب اصول الملحمه در علامات رغده و نقمه و پیش بینی امور مطابق قواعد نجوم، مطبوع.

مهدوی، 976: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، نشاط

میرزا عبدالوهاب نشاط اصفهانی از بزرگان ادبا و شعراء زمان خود و از سرآمدان رجال سیاست و امرای دولت فتحعلیشاه معدود و در زمره عرفا و متصوفه محسوب می شد. بیشتر اوقات را با دوستان به سر برده، حتی دارائی خود را صرف صحبت همگنان و آسایش دوستان نموده است. شاعری نیک منش و خوش مشرب و نکته سنج بوده و به حسن ذوق و جودت طبع و پختگی فکر بی مثال و در حکمت و ریاضی و علوم ادبی استاد بوده و در نظم و نثر فارسی وعربی و ترکی قادر مخصوصاً در غزل توانا و شیوا بوده و از استادان این فن محسوب است. غزلیاتش بیشتر به رویه حافظ می باشد. گذشته از غزل، قصیده و مثنوی و رباعی نیز ساخته. کتاب گنجینه اش که محتوی اشعار و آثار اوست، معروف و مرکب از پنج درج است که حاوی اشعار عرفانی نیز هست.

در صناعت انشاء نیز قدرتی بسزاء داشته و قطعات منثورش را مراسلات و منشأت و مناجات و دیباچه ها و خطب حاوی است. در اقسام خط به خصوص شکسته استاد بوده، بطوریکه مرحوم هدایت گوید فقیر را شیوۀ خطش رغبت بسیار است و به طرز غزلیاتش میل بی شمار. سالهاست که به این جامعیت کاملی به ظهور نیامده است. در زمان ناصرالدین شاه مقامی ارجمند داشته و از او لقب معتمدالدوله یافته است. نشاط با همتی خاص و عشقی ثابت به ترویج و تشویق ادبیات به سبک قدیم پرداخته و اصفهان را کانون شعر و ادب قرار داده و از جمله موسسین نهضت جدید ادبی ایران بشمار می رود. وفات نشاط به سال 1244 ه.ق بوده است.

نورصادقی، 222- 221: 1316

فارس، اصفهان، بزرگان، نصرت خانم امین

فرزند حاج سید محمدعلی بن حسن (بن میرمعصوم) بن محمدبن میرمعصوم حسینی، عالمۀ فاضله، از مفاخر علمی عصر حاضر، بلکه در اعصار قبل نیز مانند ایشان در بین زنها کمتر وجود داشته است. در سال 1308 ه.ق متولد شد و نزد حاج میرسید علی نجف آبادی و آقا سیدابوالقاسم دهکردی و جمعی دیگر تحصیل نموده تا به مقام اجتهاد رسید. از مرحوم آقا شیخ محمدرضا نجفی، میرزا آقا اصطهباناتی و علامۀ جلیل آیه الله آقا سیدشهاب الدین نجفی به اخذ اجازۀ اجتهاد و روایت مفتخر گردید. کتب زیادی تألیف نموده و برخی از آنها را به طبع رسانید، از آن جمله است: 1- اربعین هاشمیّه، 2- اخلاق، 3- تفسیر قرآن مجید که تاکنون 5 مجلد آن به طبع رسید.

مهدوی، 835- 834 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، نوّاب میرزا محمّد رفیع الدین

مادرش خان آغابیگم دختر شاه عباس کبیر بود. از علمای حدیث و فقه و در نزد پدر خود خلیفه سلطان سیّد علاء الدین حسینی تحصیل نمود. کتب زیر ازوست: 1- تعلیقاتی بر قواعد علّامه، 2- تعلیقاتی بر شرح لمعه، 3- تعلیقات و حواشی بر شرح تجرید و غیره.

مهدوی، 651 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، نورایی

پدرانش عموماً اهل علم و فضل و کمال بوده و پس از فتنۀ افاغنه در اصفهان به قریۀ ورنو سفاردران (بن اصفهان) از قرای ثلاثۀ سدۀ ماربین منتقل گردیده اند. در سال 1305 ه.ق درگذشت. کتب زیر از اوست: 1- رساله در اجتهاد و تقلید، 2- کفایه الاصول، 3- کفایه الفقه.

مهدوی، 987- 986 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، نور علی شاه

در اصفهان متولد شده و در شیراز به اتفاق پدر خدمت سیّد معصوم علی شاه رسید و مرید و سرسپردۀ او شده، سالها به عنوان سیر و سیاحت در اطراف شهرها و بلاد گشته و بساط ارشاد و تصوّف گسترد. خوش روی و زیبا رخ بوده و از علوم ظاهری نیز نصیبی کامل داشته است. شرح زندگی او معروف و در بیشتر کتب مضبوط است. در سال 1212 ه.ق در موصل درگذشت و قبرش در جوار مرقد منسوب به حضرت یونس می باشد. کتب زیر از اوست: 1– تفسیر سورۀ بقره، منظوم، 2- تفسیر خطبه البیان، 3- جامع الاسرار به طرز گلستان، 4- جنّات الوصال، مثنوی.

مهدوی، 865- 864: 1384