فارس، اصفهان، آثار تاریخی، دوره صفوی، شاه عباس دوم

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، باغ سعادت آباد

باغ سعادت آباد بین پل سی وسه چشمه و پل خواجو در حاشیه جنوبی ساحل زاینده رود گسترده می شد. باغ دریاچه روبروی آن در شمال رودخانه قرار داشته است و این دو باغ در حقیقت در حکم یک باغ بزرگ محسوب می شده و رودخانه زاینده رود از وسط آن ها جریان داشته است.

پل جویی که در سال 1068 ه.ق ساخته شده باغ های شمال و جنوب رودخانه را به یکدیگر متصل می کرده است. وجه تسمیه این پل به “جویی” آن است که جوی آبی به طول درازای پل (147 متر) و عرض تقریباً یک متر که عرض دهانه آن نیم متر و عمق آن نیز در همین حدود یا کمتر بوده است از سنگ تراش روی پل مزبور تعبیه کرده بوده اند و این جوی واسطه رسانیدن آب به باغات سلطنتی شمال رودخانه بوده است.

شاردن نوشته است “آنچه را شاه ساخته از حیث وسعت شگرفت است. زیرا محیط بناها و باغ ها به اندازه یک فرسخ است و رودخانه از وسط آن می گذرد. محله مردانه در یک سمت و محله زنانه در سمت دیگر است و به وسیله پل جویی با هم ارتباط دارند. خیابان های باغ های این کاخ با شکوه پر از درخت و باغچه های آن مملو از گل است. شاه ایران در تمام قلمرو خود صاحب کاخ های بسیار است. زمانیکه این کتاب را می نوشتم تنها در شهر اصفهان 137 قصر سلطنتی وجود داشت و روز به روز رو بتزاید می رود”.

در باغ وسیع سعادت آباد قصرهائی وجود داشته که معروف ترین آن ها هفت دست عمارت آینه خانه، عمارت نمکدان بوده است. عمارت آینه خانه مشتمل بر تالاری شگرف و عالی در ساحل جنوبی زاینده رود بین پل خواجو و پل چوبی قرار داشته است و هیجده ستون مزین آینه کاری طاق مجلل آینه آن را نگاه می داشته است و عمارتی شبیه به چهلستون بوده که در آب رودخانه منعکس می شده است.

دیوارها و سقف آن از آینه هائی تزئین می شده که یکپارچه بوده و طول آن ها از یک متر و نیم تا دو متر و عرض آن ها کمتر از یک متر نبوده است و انعکاس زاینده رود و بیشه های ساحل شمالی آن در آینه ها منظره ای جالب و دلکش بوجود می آورده است.

مولف کتاب جغرافیای اصفهان در سال 1294 ه.ق عمارت آینه خانه را چنین توصیف کرده است: «باغ سعادت آباد مقابل شهر کنار رودخانه واقع گردیده و عمارات واقعه آن به موجب تفصیل است آینه خانه عمارتی است ملوکانه و اعلی مشتمل بر طنابی عقب و اطاق ها و ایوان های بزرگ و جلو آن تالاری عظیم مشرف به رودخانه که تمام منقش و آینه کاری و در صفات عظمت و رفعت و استقامت ثانی چهلستون و این مکان در بعضی اوقات محل سلام عام سلاطین صفوی بوده».

هنرفر 578 – 575: 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، بقعه ستی فاطمه

بقعه شاهزادگان در مجاورت یکی از اماکن مقدسه اصفهان به نام ستی فاطمه  واقع شده که دارای مقبره و ضریح است و چنین شهرت دارد که مدفون در این آرامگاه فاطمه صغری بنت حضرت موسی بن جعفر (ع) است، ولی در کتب انساب نامی از وی برده نشد.

ساختمان صحن و بقعه آن از دوره صفویه است و جمعی از بزرگان آن دوره در بقعه و صحن آن مدفون شده اند و کتیبه داخل بقعه ستی فاطمه در اطراف گنبد آن اشعاری است که به خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی نقاشی شده است.

مضمون اشعار حاکی از آنست که در دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار مرد پاک سرشتی به نام محمد علی خان به بنای این بقعه اقدام نموده است. اشعار مزبور که مورخ به سال 1242 ه.ق است و در سنوات اخیر هم تعمیری از آن به عمل آمده است.

هنرفر 604 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، بقعه شاهزادگان

در ضلع جنوبی صحن ستی فاطمه که در محله چهارسوی کوچک اصفهان واقع شده است بقعه شاهزادگان صفوی جلب نظر می کند. بقعه مزبور که سال های متمادی به منظور حفظ سنگ های مرمری نفیس داخل آن که بر روی قبور شاهزادگان مقتول صفویه قرار دارد مسدود بود در تاریخ مرداد ماه 1336 ه.ش از طرف اداره باستانشناسی به سرپرستی نگارنده باز شد و تحت تعمیر و ترمیم قرار گرفت.

شاهزادگان مدفون در بقعه مزبور پسران عیسی خان قورچی باشی هستند که در آخر ماه رجب سال 1041 ه.ق به دستور شاه صفی جانشین شاه عباس اول کشته شده اند و پسر خردسال سید محمد خان که نام او در کتیبه سنگ آرامگاه وی ذکر نشده و دختر سید محمد خان به نام  بدرجهان بیگم ).

بر روی قبور شاهزادگان نامبرده سنگ های یکپارچه مرمری بسیار نفیس منقش به نقوش مختلف قرار گرفته و هر سنگ قبر شامل یک کتیبه در قسمت بالای آن و اشعاری به خط نستعلیق در اطراف آنست. بقعه شاهزادگان که از ابنیه دوره شاه عباس دوم در اصفهان است مقبره کوچکی می باشد که داخل آن با گچبری و نقاشی روی گچ و ازاره های مرمری و خارج آن با کاشیکاری تزئین شده است.

در داخل بقعه کتیبه ای برجای مانده است که قسمت هایی از آن بر اثر عدم توجه و تاثیر آب باران از خارج از بین رفته و عبارات آنکه به خط ثلث قرمز رنگ بر زمینه لاجوردی کم رنگ گچبری و نقاشی شده است. در داخل بقعه چهار سنگ قبر مرمری بزرگ منقش به نقوش و کتیبه و خط و یک سنگ قبر مرمری کوچک که متعلق به پسر سید محمد خان است وجود دارد و یک تخته سنگ مرمری تراشیده و حاضر شده ولی بدون هیچگونه نقش و کتیبه نیز موجود است که محتمل است متعلق به مادر مقتولین زبیده بیگم دختر شاه عباس کبیر باشد. سنگ های نفیس مرمری این بقعه بر روی قبور پسران قورچی باشی قرار دارد. چهارمین سنگ بر روی قبر بدرجهان بیگم دختر سید محمد خان قرار گرفته و پنجمین سنگ معرف قبر پسر محمد خان است و ششمین سنگ مرمری بزرگ بدون نقش و خط و کتیبه است.

در ضلع جنوبی داخل بقعه شاهزادگان قطعه سنگ مرمری بسیار شفافی بحالت عمودی در قسمت پایین دیوار نصب شده است. در بالای سنگ آرامگاه یک فرد شعری به زبان ترکی نوشته شده است. در اطراف این سنگ به خط نستعلیق برجسته اشعاری نقش بر حجر است. در ذیل این مصراع نقش یک اسب مجهز به زین و سلاح و جلودار ولی بدون راکب دیده می شود.

هنرفر 604 – 593 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، پل خواجو

این پل که در سر راه قدیم اصفهان به شیراز ساخته شده به نام (حسن آباد) و پل (بابا رکن الدین) نیز خوانده شده است. احتمال داده اند که شالوده آن در زمان حسن بیک ترکمان یا حسن پاشا نامی از امرای تیموری گذاشته شده باشد. ساختمان پل امروزی خواجو که به واسطه مجاورتش با محله خواجو به این نام معروف شده از دوره شاه عباس دوم است.

این پل در سال 1060 ه.ق بنا شده است. طول آن 5/132 متر و عرض آن 12 متر است. این بنا را فقط از لحاظ ایجاد یک پل بنا نکرده اند بلکه در عین حال به منزله سد و بند نیز می باشد و به همین جهت درباره بنای پل گفته اند.

با محدود کردن دهانه های زیرین پل خواجو قسمت غربی آن به صورت دریاچه کوچکی در می آید ( در دوره شاه عباس دوم در مواقعی که در کاخ های هفت دست و آینه خانه مراسم رسمی برپا بوده پل خواجو  “تخته بند” می شده و قسمتی از رودخانه که در مقابل کاخ های سلطنتی مزبور واقع می شده بصورت دریاچه در می آمده و بر روی آن ها مراسم آتش بازی به عمل می آمده است.

امتیاز پل خواجو بر سایر پل های زاینده رود آن است که غیر از اختلاف جنبه معماری تزئینات کاشیکاری فراوان نیز دارد و پشت بغل های چشمه های پایین و غرفه های بالا و بنای دو بیگلربیگی روی پل و نمای غرفه های طرفین پل با کاشی های الوان مختلف تزئین شده و داخل اطاق ها و گوشواره های بیگلر بیگی های روی پل که اقامتگاه تفریحی پادشاه بوده نقاشی شده است.

در عصر شاه عباس دوم پل خواجو به نام پل شاهی شهرت داشته است. صاحب کتاب قصص الخاقانی نوشته است بعد از تعطیلات نوروز 1060 به امر شاه عباس دوم پل شاهی را که بر زاینده رود بسته شده بود آئین بندی و چراغان و گلریزان کردند و هر یک از غرفه های آن را یکی از امرا و بزرگان تزئین نمود و مولانا سایرای مشهدی به مناسبت افتتاح پل اشعاری به رشته نظم کشید. قصیده افتتاحیه پل شاهی شامل 45 شعر است.

هنرفر 583 – 582 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، پل سعادت آباد (پل جویی)

این پل از ساخته های شاه عباس دوم در سال 1065 ه.ق بر روی رودخانۀ زاینده رود است، که در بین دو پل خواجو و ا… وردی خان قرار گرفته است و صرفاً وسیلۀ ارتباطی باغ های سلطنتی ساحل شمالی و جنوبی رودخانه بوده است.

وجه تسمیۀ این پل، جوی کوچک ظریفی از سنگ پارسی بوده که بر روی پل تعبیه شده و اکنون پر شده است. این پل دارای 147 متر طول، 4 متر عرض و 21 دهانه است و در میانۀ آن یک ساختمان هشت ضلعی قرار دارد.

نیکزاد امیرحسینی، 148-147: 1333

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، حمام ساروتقی  

این بنا در حدود سالهای 1053 تا 1056 ه.ق توسط محمد تقی ساروتقی، صدراعظم شاه صفی و شاه عباس دوم، در بازار اصفهان و در مجاورت مجموعۀ ساروتقی (بازار، مسجد، کاروان سرا) ساخته شده است.

ملازاده، 75: 1379

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، حمام وزیر 

این حمام که به استناد سنگ نوشتۀ موجود در آن، توسط یکی از وزرای شاه عباس دوم ساخته شده است، جزئی از یک مجموعۀ معماری محسوب می شود و شامل سربینه، گرمخانه، خزینه، گاو روچاه و منبع آب می باشد. پوشش طاق و گنبدی بنا دارای روزنه هایی برای تامین روشنایی است.

بناهای تاریخی در پناه قانون، 136: 1367

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، کاخ چهلستون

تالارهای وسیع کاخ تاریخی چهلستون از آثار دوره سلطنت هفتمین پادشاه صفویه شاه عباس دوم است که محل بار عام و کاخ پذیرائی های رسمی آن پادشاه بوده است. تا سال 1327 ه.ش تاریخ بنا بدست نیامده بود.

اظهار نظر درباره تاریخ بنای چهلستون مشکل می نمود، لکن در سال مزبور در نتیجه کاوش هایی که به عمل آمد در جبهه تالار کاخ اشعاری در دو کتیبه از زیر گچ بدست آمد که یکی کوتاه تر و بر زمینه صورتی رنگ بنای تالار چهلستون را به شاه عباس دوم نسبت می دهد و سال اتمام آن را 1057 ه.ق تعیین می کند و دیگری که طولانی تر است و خطوط آن گچبری بر زمینه آبی رنگ است از تعمیرات زمان شاه سلطان حسین حکایت دارد.

از نتیجه تحقیقات درباره چهلستون چنین مستفاد می شود که باغ وسیع چهلستون را شاه عباس کبیر طرح انداخته و در وسط آن عمارتی به شکل کلاه فرنگی با اطاق های کوچکی در اطراف آن احداث شده بوده است سپس با شروع سلطنت شاه عباس دوم عمارت مزبور توسعه داده شده و تالارها و ایوان هائی بر آن افزوده اند.

اکنون جای تردید نیست که تالار 18 ستون و تالار آینه و تزئینات آینه کاری و مجالس نقاشی سالن پادشاهی چهلستون به استثنای دو تابلوی معروف به جنگ چالدران و کرنال که از الحاقات بعد از صفویه است از اقدامات دوره شاه عباس دوم است.

وجه تسمیه چهلستون به علت تعدد ستون های این کاخ است که در ایران تعدد و کثرت را بیشتر با عدد چهل بیان می کنند. تعداد ستون های تالار چهلستون بیست عدد است و انعکاس عمارت و ستون ها هم در استخر مقابل آن بخوبی مشهود است. جمعی از راه تفسیر گفته اند که این کاخ با انعکاس آن در آب مفهوم چهلستون پیدا می کند. هر یک از ستون های بیست گانه تالار از یک تنه درخت چنار تشکیل شده و به روی آن ها قشر نازکی از تخته رنگ شده وجود دارد که سابقاً با آینه و شیشه های رنگی پوشیده شده بوده است. تمام دیوارها از آینه های قدی و شیشه های رنگی و نقاشی های زیبا تزئین شده بوده و همه درها و پنجره ها از نوع منبت و خاتم بوده است.

استخر مقابل عمارت به طول 110 متر و عرض 16 متر هم اکنون طراوت و زیبایی خاصی به این کاخ می دهد و جهش آب در حوض وسط تالار از دهان چهارشیری که در چهار گوشه حوض قرار دارند و فواره های سنگی که نقطه به نقطه در جوی کوچک اطراف عمارت قرار دارند صفای مخصوص به این عمارت می داده است.

در ساعات قبل از ظهر پرده های نفیسی در اطراف تالار بزرگ آویزان می شده است که در چندین جا قرقره های اصلی آن ها هنوز باقی است و بالاخره ایجاد سقف عالی نقاشی ایوان 18 ستون و سقف آینه کاری تالار که دو سقف بی نظیر محسوب می شوند از سبک های جالب طاق زدن در معماری ایرانی محسوب می شود.

موضوع مجالس نقاشی سالن پادشاهی که در ضلع غربی تالار واقع شده از مقابل در ورودی به ترتیب از راست به چپ عبارت است از: مجلس بزم شاه عباس کبیر و پذیرائی او از ولی محمد خان پادشاه ترکستان – جنگ شاه اسماعیل اول با قشون عثمانی در چالدران (از الحاقات بعد از دوره صفویه) مجلس پذیرایی شاه طهماسب اول از همایون پادشاه هندوستان. در جهت مقابل این نقاشی ها در ضلع شرقی سالن از راست به چپ : منظره یکی از جنگ های شاه عباس کبیر با ازبکان ( به نظر مولف این تابلو معرف جنگ طاهر آباد مرو بین شاه اسماعیل اول و شیبک خان ازبک است ) جنگ نادرشاه افشار با هندوها در کرنان (از الحاقات بعد از دوره صفویه) و مجلس پذیرائی شاه عباس دوم از محمد خان پادشاه ترکستان (این تابلو روبروی تابلوی بزم شاه عباس کبیر قرار دارد) در دو ایوان طرفین سالن مزبور تصاویری نیز از سفرا و اروپاییان مشهوری که در آن عهد در پایتخت ایران بسر می برده اند و فعلاً شناخته نمی شوند جلب توجه می نمایند.

تصاویر اروپائیانی که در کاخ چهلستون نقاشی شده و حدودی از آن ها موجود است کار دو نفر نقاش هلندی به نام آنژل ولوکار است که در دربار شاه عباس دوم بسر می برده اند و چون این پادشاه به نقاشی اشتیاق فراوان داشته است از طرف نماینده شرکت هلندی در اصفهان به خدمت وی گماشته شده بودند.

در طرف جنوبی تالار آینه اطاق بزرگ دیگری است که در اطراف آن چندین تابلوی مینیاتور جلب توجه می کند و یکی از قسمت های تماشائی آن پنجره عالی گچبری است که شاهکار این صنعت به شمار می رود. پنجره مزبور ابتدا به تمامی از گچ ریخته شده و پس خلل و فرج آن با شیشه های رنگی تزئین گردیده و در نتیجه ترکیبی عالی و بی نظیر به وجود آمده است. این پنجره از بنای تاریخی دیگری به نام درب امام برای محافظت و مراقبت بیشتر در نگاهداری آن به عمارت چهلستون انتقال داده شده و در محل فعلی نصب گردیده است.

قرینه اطاق مزبور در سمت شمال تالار آینه اطاق دیگری است که آن هم دارای تابلوهای زیبایی می باشد و تزئینات طلا کاری سقف آن بصورت اصلی از زیر گچ خارج شده است. چهار قطعه پایه ستون هایی که به صورت مجسمه های شیر و انسان در چهارگوشه استخر قرار دارند و دو تخته سنگ حجاری شده بشکل چهار شیر که در دو باغچه طرفین خیابان ورودی این عمارت قرار دارد متعلق به این کاخ نیست و تنها آثار بر جای مانده یکی از قصرهای زمان صفویه به نام سرپوشیده در قصر دیگری به نام آینه خانه است که فعلاً وجود خارجی ندارند.

ضمن تعمیرات سال 1335 ه.ش در عمارت چهلستون سه اطاق نقاشی از زیر گچ خارج شده که بسیار جالب است و در  یکی از آن ها مجلس بزرگ شاهانه با دوازده تصویر و مینیاتور شاه عباس کبیر با تاج مخصوص و تصاویر و مینیاتورها و نقاشی های گل و بوته طلائی از آثار قابل ملاحظه و به قلم رضای عباسی نقاش و هنرمند معروف عهد شاه عباس جلب توجه می نماید.

فلاندن نقاش فرانسوی که به همراهی معمار و باستان شناس فرانسوی کست (Cost) در دوره پادشاهی محمد شاه قاجار به ایران آمده و اصفهان و عمارات تاریخی آن را دیده است در خصوص عمارت کاخ چهلستون پس از توصیف بنا می گوید: «خیلی خوشحالم که این عمارت را بدون عیب و خرابی یافتم. باید شکر کرد که جنگ ها و اغتشاشات بدان آسیب نرسانده است». بنابراین در قرن سیزدهم هجری که دو قرن تمام از تاریخ ساختمان عمارت چهلستون می گذشته عمارت مزبور سالم بوده و هیچگونه خرابی به عمد و یا سهو در آن راه نبوده است.

عموم درها یکسره از خاتم و بعضی ها منقش و پنجره های کاخ بسیار زیبا و فریبنده و تماشائی بوده است. ستون ها که اکنون عاری از تزئینات است همه از آینه های ریزه لوزی شکل رنگارنگ مستور بوده و نقاشی ها و مینیاتورهای قسمت های پایین سالن پادشاهی و اطاق های طرفین ایوان آینه و اطاق های کوچک زوایای قصر و اطاق های فوقانی آن ها و نقاشی های دو ایوان جنوبی و شمالی و مینیاتورها که بعداً از زیر گچ خارج شده و بعضی ها تعمیر گشته و برخی دیگر بصورت اصلی نگاهداری شده همه صحیح و سالم و بدون هیچگونه عیب و نقصی جلب توجه سیاحان و تماشاچیان را می نموده و معرف کلک سحرآمیز نقاشان و هنرمندان ایران بوده است.

تا حدود سال 1298 ه. ق که مادام دیولافوا عمارت مزبور را تماشا کرده و شرح آنرا در سفرنامه خود نگاشته تزئینات مزبور بحالت اصلی خود باقی بوده ولی از همین زمان و مقارن سال 1300 ه.ق بوده است که خرابی بسیار در این عمارت و سایر کاخ های صفویه بعمد راه یافته و بسیاری از تزئینات نفیس عمارت مزبور مانند آئینه های یکپارچه و درهای خاتم و منقش و پنجره های شگفت انگیز آن به باد تاراج رفته است.

شیخ جابر انصاری درباره تزئینات عمارت چهلستون چنین نوشته است: «خصوصاً آئینه چهلستون نما یا جهان نما دیوار بالای سرحوض که چندان بزرگ و عالی و شفاف و روشن بوده هر قدر جمعیت از درب عراده چهلستون که تا آئینه بخوبی نمودار بود و درب ها یکسره خاتم و پاره ای منقش دلربا با کار اساتید بزرگ و ستون ها نیز به آئینه های ریزه و رنگارنگ با نقاشی های قشنگ زینت افزا و آن آئینه ها را با درب ها به حدود 1300 ه.ق به مسعودیه تهران بردند».

و باز می نویسد: «به کودکی یاد دارم در طنابی چهلستون قالی یک تخته دو روباف بود که هر وجبی از آنرا به بهاء گزاف می خریدند در نتیجه بی مبالاتی از سال 1298 ه.ق تا 1305 قطعه قطعه از میان رفت. به موجب یک کتیبه تاریخی که در سال 1327 ه.ش در جبهه تالار عمارت چهلستون از زیر گچ خارج شده کاخ چهلستون در پنجمین سال سلطنت شاه عباس دوم و در سال1057 ه.ق به اتمام رسیده است. کتیبه مزبور شامل دوازده لوحه شش ضلعی است که به خط نستعلیق سفید بر زمینه صورتی رنگ در هر یک از آن ها یکی از دوازده مصراع زیر گچبری شده است. مصراع آخر اشعار مزبور که عبارت: “مبارک ترین بناهای دنیا” می باشد به حساب حروف ابجد سال ( 1057 ) هجری است.

محمد طاهر وحید قزوینی صاحب کتاب عباسنامه که معاصر پادشاه عباس دوم بوده است تحت عنوان شرح ساختن عمارت مبارکه دولتخانه موسوم به چهل ستون چنین می نویسد: «این کاخ زراندود و قصر مذهب در سنه تنکوزئیل 1057 زیور تعمیر پوشید ارباب طبع و اهل نظم در باب بنای آن تواریخ گفته و به الماس تفکر گوهرهای آبدار معانی سفته اند از جمله این مصراع بخاطر وقار ایران مداری سلطان العلمائی رسیده بود که «مبارک ترین بناهای دنیا 1057 » و بالفعل همین تاریخ بر کتابه آن زیبا عمارت منقوش است و راقم حروف را نیز این تاریخ بخاطر رسید که محمد علی صائب تبریزی اصفهانی ملک الشعرای دوره شاه عباس ثانی ضمن قصیده ای در مدح شاه عباس دوم و توصیف عمارت چهلستون که در 67 بیت به رشته نظم کشیده است و تاریخ بنای چهلستون را در مصراع آخر ابیات خود آورده است.

صاحب کتاب قصص الخاقانی نوشته است که در روز دوشنبه دوم ربیع الاول سال 1056 ه.ق عمارت دیوانخانه (قصر چهلستون) در باغ دلگشای جهان نما به اتمام رسید و در روز افتتاح این عمارت قوش بیکی ایلچی عبدالعزیز خان و الی بخارا به خدمت شاه عباس دوم رسید و عریضه خود را تقدیم کرد و در همین مجلس فرستادگان روسیه هم هدایای خود را تقدیم داشتند و جان نثارخان سفیر هندوستان به کسب اجازه مرخصی برای مسافرت به هند نایل شده است.

از آن جمله مولف قصص الخاقانی نوشته است معلوم می شود که پس از بنای قصر چهلستون باغ اطراف آن نیز به نام باغ چهلستون مشهور شده و قبل از آن این باغ وسیع “جهان نما” نام داشته و قصر جهان نما در منتهی الیه ضلع غربی آن در شمال خیابان چهارباغ قرار داشته است. به طوریکه مشهور است در دوازدهمین سال سلطنت شاه سلطان حسین کاخ چهلستون دچار حریقی شده و سپس تعمیراتی از آن به عمل آمده است.

کتیبه دوم کاخ چهلستون که در سال 1327 ه.ش از زیر گچ خارج شده مشتمل بر اشعاری است که شاعری متخلص به نجیب درباره اقدام شاه سلطان حسین نسبت به تعمیر و تزئین این قصر سروده است. این اشعار که به خط نستعلیق سفید بر زمینه آبی گچبری شده شامل سی بیت شعر است که هر مصراع آن در یک لوحه کوچک شش ضلعی قرار دارد و به خط محمد صالح اصفهانی است. در طرفین شاه نشین کاخ چهلستون و ایوان مدخل سالن پادشاهی و در داخل تزئینات آینه کاری طرفین مقرنس سقف آن در دو لوح به خط نسخ مشگی بر زمینه گل و بوته دار مذهب به خط شمس الدین بن ملامحمد سعید جیلانی و مورخ به سال 1119 ه.ق است.

هنرفر 574 – 557 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، کتیبه سردر مسجد حاجی یونس

در بازارچه حمام قاضی در محله دردشت و نزدیک فلکه شهشهان مسجد کوچکی واقع شده که به وسیله حاجی یونس نامی از خواجگان دوره شاه عباس ثانی بنا شده و ثواب آنرا به روح آزاد کننده خود حاجی صفی قلی هبه کرده است.

کتیبه سردر این مسجد در سه سطر است. سطر اول که به خط ثلث برجسته حجاری شده، سطر دوم و سوم کتیبه به خط نستعلیق برجسته حجاری شده است. بر روی دو لنگه در قدیمی این مسجد به خط ثلث برجسته کتیبه ای منقور است که سال ساختمان مسجد را به دوره شاه طهماسب اول می رساند.

هنرفر 612 – 611 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، کتیبه سردر مسجد سلیمان بیک

در محله دروازه نو و کوچه بازارچه خان مسجد کوچکی واقع شده که به وسیله سلیمان بیک از کارگزاران دربار شاه عباس دوم بنا شده است. کتیبه سردر این مسجد به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی رنگ به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1072 ه.ق است.

هنرفر 611 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، کتیبه سردر مسجد کوچک جورجیر

به فاصله چند متر در مغرب سردر جورجیر مسجد کوچکی از عهد صفویه واقع شده که به مناسبت واقع بودن در این محل و مجاورت با مسجد معروف دیلمی (جورجیر) ساکنین محل آن را نیز مسجد جوجی و جوجه که تحریف شده کلمه جورجیر است می نامند. به طوریکه کتیبه سردر این مسجد حکایت دارد مسجد مزبور در دوره سلطنت شاه عباس اول به وسیله ملا آقای حوایجدار بنا شده است. کتیبه تاریخی سردر مسجد به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ به قلم صحیفی جوهری و مورخ به سال 1018 ه.ق است.

هنرفر 621 – 620 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، عمارت هفت دست

عمارت هفت دست متصل به عمارت آینه خانه بوده و با باغ های اطرافش بیش از بیست هزار متر مربع مساحت داشته است. اطراف آن اطاق های تودرتوئی بوده که از گچبری های زراندود و میناکاری تزئین می شده است. کف قصر و ازاره های آن از سنگ مرمر شفاف بوده و حوض هائی از سنگ مرمر و سماق داشته است.

تخت شاه عباس دوم در این کاخ بر روی تخته سنگ بزرگ مرمری مانند آینه صیقلی به طول هفت متر و عرض بیش از سه متر قرار داشته که موج های طبیعی بر جلوه آن می افزوده است. ورود یک هیئت فرانسوی که فلاندن نقاش و سیاح معروف نیز همراه ایشان بود در آوریل سال 1840 میلادی ( 1255 ه.ق) مقارن ایامی اتفاق افتاده است که محمد شاه قاجار هم در اصفهان اقامت داشته و این هیئت را در قصر هفت دست به حضور پذیرفته است.

برای رسیدن به خدمت شاه قریب به نیم ساعت در قصر آینه خانه استراحت کرده اند و سپس به قصر کوچک هفت دست رفته اند. از آینه خانه تا هفت دست دالان طویلی را پیموده اند و سپس به باغ پر درختی وارد شده و از بین دو صف سرباز گذشته به کاخ مزبور داخل شده اند.

فلاندن عمارت مزبور را چنین توصیف کرده است: «تالاری که اکنون در آن هستیم کوچک لیکن با نقاشی ها و طلا کاری های فراوان تزئین گردیده و جوی کوچکی از وسط آن می گذرد که در میان عمارت تشکیل حوضی را می دهد. در آخر تالار صفه ایست که با چهار پله بدان می رسند. این صفه شاه نشین کوچکی است که نقاشی های زیبا دارد و سه پنجره با میله های آهنی کوچک بدین تالار روشنائی می بخشد».

فتحعلیشاه قاجار در سال 1250 ه.ق در اصفهان در قصر هفت دست بدرود زندگی گفته و جنازه او را به قم انتقال داده اند.

هنرفر 580 – 575 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، عمارت نمکدان

عمارت نمکدان به فاصله صد و پنجاه متر در جنوب عمارت آینه خانه به شکل دایره روی زمین مرتفعی بنا شده بوده است. این عمارت هشت ضلع و سه طبقه بوده است و از طبقه فوقانی آن با آنکه عمارت آینه خانه در جلوی آن قرار داشته منظره رودخانه زاینده رود پدیدار می شده است. شیخ جابری انصاری در کتاب خود به نام تاریخ اصفهان و ری انهدام عمارت نمکدان و هفت دست و آینه خانه را به ترتیب در سال های 1306 و 1318 و 1319 ه.ق ضبط کرده است. عمارت نمکدان را  “کلاه فرنگی” نیز می نامیده اند.

هنرفر 580 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مدرسه آقاکافور

آقا کافور یکی از خواجگان حرم شاه عباس ثانی بوده که ظاهراً مدرسه ای بنا کرده بوده است. از این مدرسه غیر از کتیبه سردر آن که بر لوح سنگی مرمری حجاری شده و در حال حاضر در یکی از غرفه های مسجد خان در محله دارالبطیخ (احمد آباد فعلی) در گوشه ای افتاده است. اثری بر جای نمانده است.

شاردن سیاح معروف فرانسوی در سفرنامه خود پس از صحبت از بازار (توپچی باشی) و بازار  محمد امین و خانه کاپوسن ها از مدرسه آقا کاپور نام برده است. در کتیبه نفیس برجای مانده مدرسه آقا کافور نام وی حاجی کافور صاحب جمع خزاین عامره ذکر شده، کتیبه مزبور که به خط خوش نستعلیق برجسته برسنگ مرمر حجاری شده و به قلم محمد رضا امامی مورخ به سال 1069 ه.ق می باشد.

هنرفر 606 – 605 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مدرسه جده بزرگ

در بازار اصفهان دو مدرسه طلبه نشین از دوره شاه عباس دوم باقی مانده است که یکی از آن ها را مدرسه جده بزرگ و دیگری را جده کوچک می نامند. این دو مدرسه از لحاظ وسعت یکسان نیست. مدرسه ای را که از حیث وسعت کوچکتر است جده بزرگ شاه بنا کرده و مدرسه ای را که از حیث وسعت بزرگتر است جده کوچک شاه بنا نموده اما امروز اطلاق کلمه بزرگ و کوچک از طرف عموم مردم برحسب وسعت بنا است. ما هم در این بحث اطلاق عنوان جده بزرگ و کوچک را بترتیبی که مردم می گویند در نظر گرفتیم.

مدرسه جده بزرگ که در بازار اصلی اصفهان واقع شده و نهر آبی از وسط آن می گذرد و اطراف صحن آن کاشیکاری شده و دارای دو طبقه حجرات طلبه نشین است در دوره سلطنت شاه عباس دوم و در سال 1058 ه.ق بنا شده است.

کتیبه سردر این مدرسه به خط ثلث سفید با کاشی معرق بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1058 ه.ق است. تزئینات داخل مدرسه در اطراف آن کاشیکاری است و فقط در یک لوحه کوچک بر راس پشت بغل ضلع شرقی صحن به خط نستعلیق مشگی بر زمینه کاشی خشت زرد رنگ متنی نوشته شده است.

هنرفر 554 – 553 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مدرسه جده کوچک

این مدرسه که در قسمتی از بازار بزرگ اصفهان به نام  قهوه کاشی ها  واقع شده به موجب یک کتیبه که بر لوحی از سنگ مرمر به طول 95 و عرض 70 سانتیمتر نقش بته و بر دیوار یکی از غرفه های شمالی مدرسه نصب شده در دوره شاه عباس دوم به وسیله جده او به نام دلارام خانم ساخته شده است.

کتیبه این لوح به خط ثلث برجسته و مورخ به سال 1057 ه.ق است. کتیبه سردر این مدرسه که تعدادی حجر است طلبه نشین دارد و پشت بغل های نمای اطراف عمارت و طبقه آن تزئینات کاشیکاری نیز دارد به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1056 ه.ق است.

هنرفر 556 – 555 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مدرسه شفیعیه

مدرسه شفیعیه از بناهای دوره شاه عباس دوم در محله دردشت واقع شده است. نمای خارجی صحن مدرسه آجر ساده است ولی در داخل ایوان های چهارگانه چهارطرف صحن قطاربندی های گچی دارد (نظیر قطارهای مسجد علی). ایوان جنوبی بزرگتر از ایوان های دیگر است و تزئینات بیشتری از قطارهای گچی دارد اما یک چشمه ایوان تجدید ساختمان شده است.

کتیبه سردر مدرسه شفیعیه به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی حاکی از آنست که مدرسه در دوره سلطنت شاه عباس دوم به وسیله محمد شفیع اصفهانی فرزند جمال الدین محمد خوزانی در سال 1067 ه.ق بنا شده است. کتیبه سردر که به خط محمد رضا امامی می باشد.

در مدخل ایوان بزرگ جنوبی مدرسه دو لوح بزرگ سنگی بر دیوارهای دو جانب ایوان نصب شده که رقبات موقوفه مدرسه برآن ها مسطور است، ولی خطوط نصف از هر یک از دو لوح به مرور زمان از بین رفته و آنچه برجای مانده است در لوح اول که به طول 90/1 متر و عرض 1 متر است. لوح سنگی دیگری در مقابل لوح سنگی سابق الذکر بر دیوار ایوان به طول 65/1 متر و عرض 88 سانتیمتر نصب شده که مضمون آن دنباله مندرجات وقف نامه است و به خط نستعلیق برجسته به قلم محمد رضا امامی اصفهانی مورخ به سال 1069 ه.ق می باشد.

هنرفر 592- 582 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مدرسه میرزا تقی

مدرسه میرزا تقی که ظاهراً از بناهای دوره شاه عباس دوم بوده است فعلاً به صورت مدرسه وجود ندارد و محل آن تبدیل بخانه مسکونی شده است. «نگارنده به خاطر دارد چند سال قبل در محله جماله کله در محلی که در تصرف آقای شیخ اسدالله گیوه چی بود و سابقاً بنا مدرسه میرزا تقی خوانده میشد.

سنگ یکپارچه نفیسی وجود داشت که بر روی آن به خط محمد رضای امامی خطاط معروف عصر صفوی کتیبه ای که در ذیل نقل می شود حجاری شده بود. اطلاعی که نگارنده از این مدرسه دارد این است که بانی آن میرزا تقی نامی بوده و این مدرسه را در سال 1071 ه.ق برای سید نعمت الله جزایری معروف صاحب کتاب  انوارنعمانیه هنگام مراجعت از شیراز و توطن در اصفهان بنا نموده است.

از گفتار سید و کتیبه موجود در مدرسه معلوم می شود سابقاً در این محل مدرسه مهمی وجود داشته که اکنون دست حوادث آنرا از بین برده است. بنای فعلی در محل مدرسه از ابوالحسن بیک نامی است که ظاهراً شصت سال قبل از مدرسه میرزا تقی بوده است. متن کتیبه موجود در مدرسه را نگارنده ضبط نموده است.

هنرفر 610 – 608 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مسجد حکیم

به طوریکه در کتیبه سردر شمالی این مسجد ذکر شده است مسجد حکیم بوسیله محمد داود ملقب به “تقرب خان” طبیب شاه عباس دوم بنا شده و در سال 1073 ه.ق به اتمام رسیده است. این مسجد در محل مسجد قدیمی دوره دیالمه بنا (جورجیر) یا جمع رنگرزان که فقط سردری از آن باقی مانده است بنا شده است.

در اطراف سردر شرقی مسجد حکیم که روبروی مقبره حاج محمد ابراهیم کلباسی قرار دارد به ضمن اشعاری که به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ نوشته شده از پادشاه معاصر با ساختمان مسجد، شاه عباس دوم و بانی ساختمان مسجد، حکیم داود ملقب به تقرب خان و سال شروع ساختمان مسجد 1067 ه.ق به شرح زیر یاد شده است.

در بین اشعار در الواحی کوچکتر عباراتی که حاکی از تعمیرات سردر در دوره های بعد است دیده می شود. در هلال این سردر به خط ثلث زرد بر زمینه لاجوردی آیه 35 از سوره “نور” و آیه 17 و 18 از سوره “توبه”  نوشته شده است. کتیبه سردر شمالی مسجد حکیم به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی حاکی از آنست که مسجد در دوره سلطنت شاه عباس دوم به وسیله حکیم محمد داود معروف به تقرب خان بنا شده است.

این کتیبه که به خط محمد رضا امامی و مورخ به سال 1073 ه.ق می باشد. در قسمت فوقانی نمای خارجی ایوان جنوبی مسجد حکیم به خط بنائی سه رگی (دومشگی در طرفین و یک سفید در وسط) بر زمینه فیروزه ای معرق کاشی نوشته شده است. در داخل ایوان در اشکال چهارضلعی متعدد و پراکنده به خط بنائی و به رنگ های متفاوت بر زمینه های مختلف اسامی و عبارات فراوانی نقش شده است.

در داخل ایوان جنوبی بعد از عبارت قال الله سبحانه و تعالی “آیه الکرسی” نوشته شده است. تزئینات داخل گنبد مسجد حکیم از نوع معقلی ساده (ترکیب آجر و کاشی) است و کتیبه اطراف آن به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی به خط محمد رضا امامی و مورخ به سال 1069 ه.ق شامل سوره “جمعه”  است و به عبارات زیر ختم می شود. کتیبه اطراف محراب مسجد حکیم به خط ثلث زرد بر زمینه کاشی خشت لاجوردی به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1071 ه. ق شامل آیات اول تا آخر آیه ششم از سوره “اسری” است.

شبستان مسقف مسجد حکیم نیز از نمونه شبستان های بزرگ و جالب مسجد اصفهان است و محراب کاشیکاری زیبایی دارد که کتیبه آن به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی است. مقابل سردر جورجیر در شمال غربی مسجد حکیم سقاخانه ای واقع شده که بر تخت سنگ عمودی آن مشرف به جاده و روبروی سردر به خط نستعلیق برجسته اشعاری حجاری شده و حاکی از آنست که قرچغای بیک از مردان نامی دوره شاه صفی مدرسه ای بنا کرده بوده است و در دوره سلطنت شاه عباس دوم یکی از خواجگان حرم او به نام حاجی نصرت این سنگاب را هم وقف نموده است. اشعار سنگاب مزبور که مورخ به سال 1057 ه.ق می باشد و بر سنگاب دیگری متصل به این سنگاب اشعاری نوشته شده است.

هنرفر 620 – 612 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مسجد ساروتقی

بازار ساروتقی و مسجد بزرگ ساروتقی و کاروانسرای ساروتقی و مسجد کوچک ساروتقی و چهارسوی ساروتقی بناهای قدیمه ایست که هم اکنون به نام ساروتقی صدراعظم شاه صفی و شاه عباس دوم در شهر اصفهان موجود است.

نام بانی ساختمان این بناها محمد تقی فرزند هدایت الله تبریزی نانوا بوده است که ابتدا سربازی گمنام بوده و در قزوین در قشون سلطان محمد خدا بنده صفوی خدمت می کرده است و به تدریج به علت کفایت و کاردانی از طرف شاه عباس کبیر به حکومت مازندان منصوب شده و آبادانی مهمی در این منطقه انجام داده است، از آن جمله سنگفرش راه باتلاقی مازندران و ایجاد راه جدیدی از فیروزکوه به آمل و بنای شهر اشرف، بهشهر کنونی.

شاه عباس به مناسبت موهای بور و زردش او را (ساروتقی) لقب داده بوده است. ساروتقی پس از مرگ شاه عباس اول با لقب اعتماد الدوله به صدارت شاه صفی برگزیده شد و تمام امور مملکت در اختیار او در آمد و پس از مرگ شاه صفی چون شاه عباس دوم جوان خردسال و بی تجربه ای بود، زمام کلیه امور بدست وی افتاد و مادر شاه عباس دوم مخصوصاً از او شدیدا حمایت داشت. امرا و متنفذین دیگر که ارتقاء روزافزون ساروتقی را نمی توانستند دید و رقیبان او دائماً پیش شاه از وی سعایت و بدگوئی می کردند تا آنکه جانی خان قورچی باش که رقیب سرسخت وی بود به اتفاق گروهی نظامی به منزل او رفته و بطور ناگهانی وی را به قتل می رسانند. شاه عباس دوم پس از اطلاع از قتل ساروتقی ابتداء نسبت به توطئه کنندگان در قتل وی روی خوش نشان داد ولی چهار روز بعد به دستور وی جمیع توطئه کنندگان در قتل ساروتقی را دستگیر نموده کشتند.

بناهای معتبر متعلق به ساروتقی شامل یک بازار و یک مسجد و کاخ مخصوص او در یک قسمت از شهر اصفهان و بازار و مسجد و کاروانسرای دیگری در قسمت دیگری از شهر است.

شاردن سیاح فرانسوی که در دوره پادشاهی شاه عباس دوم و شاه سلیمان در اصفهان بوده است می نویسد: «کاخ ساروتقی که یکی از زیباترین کاخ های ایران بوده پس از مرگ وی بحال ویرانی افتاد و اکنون به فرمان شاه مسکن داروغه یا فرماندار شهر است. ساروتقی اگر چه عمری را به عزت و بزرگواری طی کرد اما با وجود این از شر زبان مردم و شعرای زمان در امان نبود چنانکه در همان ایام ملامظفر ترکه شاعر او را بدین نحو هجو نموده است».

گنبد مسجد ساروتقی در نوع خود از گنبدهای منحصر بفرد مساجد تاریخی اصفهان است. قسمت هایی از طاق بازار خراب شده و برفراز سردر مسجد و منزل ساروتقی قسمت جالبی از بازار زمان وی باقی مانده نمای گنبد مسجد ساروتقی در خارج آجر ساده است ولی در داخل مانند سقف قصرهای زمان صفویه با نقاشی و گچبری تزئین شده و این نوع تزئینات گنبد مسجد ساروتقی را از گنبد های سایر مساجد اصفهان ممتاز می سازد. در داخل گنبد هیچگونه کتیبه ای موجود نیست ولی سردر مسجد که مشرف به بازار است دارای کتیبه ایست که به خط محمد رضا امامی می باشد. این کتیبه که به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ و مورخ به سال 1053 ه.ق است.

چهار سوی بازار ساروتقی که امروز در بازار معروف به بازار (قهوه کاشی ها) که از بازار اصلی منشعب می شود واقع شده است شامل یک بازار و یک چهار سو در وسط آن است. کاروانسرای ساروتقی در ضلع شمالی چهارسو و مسجد ساروتقی در ایوان جنوبی آن واقع است. در حال حاضر کاروانسرا با تغییراتی که در آن داده شده و مالک خصوصی دارد معمور و دایر است ولی مسجد وضع اسفناکی دارد و قسمتی از مقرنس های آجری سردر و کتیبه خط ثلث آن که به قلم محمد رضا امامی است ریخته و از بین رفته است. سقف بازار آن در بعضی قسمت ها فرو ریخته و تعمیر نشده است.

این بازار پیش از آنکه خیابان های جدید اصفهان احداث شود چون در مسیر راهی واقع شده است که میدان نقش جهان و ابتدای بازار را به میدان قدیم و محلات هارون ولایت وصل می کرده وضع بهتری داشته ولی اکنون که عبور و مرور زیاد از این طریق انجام نمی گیرد بصورت یک بازارچه متروک فراموش شده در آمده است.

شاردن پس از توصیف قسمتی از بازار از مدرسه جده نام می برد و می گوید این مدرسه به اسم بانی آنست که یکی از زنان شاه صفی است و هشتاد سال قبل ساخته شده است. در این بازار در یک سمت کاروانسرا و در سمت دیگر یک حمام است. نقشه ساختمان این کاروانسرا وسیع ترین نقشه ها بوده ولی به علت آنکه تا هنگام قتل ساروتقی به اتمام نرسیده ناقص است و فقط طبقه پایین آن بسیار زیبا و مسکون است. کتیبه سردر این مسجد به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1056 ه.ق است.

بطوریکه شرح آن گذشت، ساروتقی در سال 1055 ه.ق کشته شد و بنای چهار سو و مسجد کوچک آن که به دستور وی شروع شده و ناتمام مانده بوده است یک سال پس از قتل وی به اتمام رسیده است. در اطراف چهارسو در هشت لوحه در بالای چهار گوشواره زوایای چهار سو به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی رنگ به قلم محمد رضا امامی و مورخ به سال 1056 ه.ق چهار بیت شعر نوشته شده است که بیت آخر آن بطور اسماء و اشاره حاکی از واقعه قتل ساروتقی و اتمام بنا در فاصله یک سال پس از درگذشت وی است.

هنرفر 552- 547 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مسجد مصری

در شمال ناحیه جوباره و نزدیک قبرستان شور در کوچه مصری مسجد به نام (مسجد مصری) به طول پنجاه و عرض چهل متر واقع شده که در دوره شاه عباس دوم بنا شده است و چون بانی آن به موجب کتیبه یک لوح سنگی مرمری که در داخل مسجد نصب شده است شخصی به نام حاجی میرزا خان مشهور به تاجر مصری بوده مسجد به نام “مسجد مصری” معروف شده است.

سردر مسجد کاشیکاری شده ولی داخل آن با گچ پوشیده و فاقد تزئینات است. در داخل محراب مهتابی مسجد لوح سنگی از مرمر به طول 18/1 متر و عرض 64 سانتیمتر نصب شده که نام بانی آن حاجی میرزا خان و سال بنای آن 1061 ه.ق و نام نویسنده کتیبه آن محمدرضا امامی را به خط نستعلیق برجسته در بردارد. در قسمت بالای این لوح و در طرفین جمله “هوالعلی الاعلی” نام کاتب آن محمد رضا امامی اصفهانی است. کتیبه سردر مسجد به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی در دو سطر و به قلم جعفرابن عبدالله مورخ به سال 1116 ه.ق است.

کتیبه یک سنگاب که در خارج مسجد و روبروی سردر آن واقع شده به خط ثلث برجسته برسنگ سیاه به شرح زیر است: «وقف حضرت امام حسین علیه السلام نمود سقاخانه را با کارخانه های شعربافی… و خانه فوقانی که خرج سقاخانه نمایند».

هنرفر 588 – 585 : 1350

فارس، اصفهان، آثار تاریخی، مقبره خواجه میرحسن

در مقابل مسجد مصری و در محل مخروبه ای مقبره خواجه میر حسن واقع شده که در کتب تاریخ و تذکره نامی از او برده نشده ولی به طوریکه کتیبه سنگ قبر او حکایت می کند از عرفای معروف نیمه قرن هشتم هجری بوده است. کتیبه سنگ قبر که از سنگ سیاه و به صورت سکوی بزرگی است.

هنرفر 588 : 1350