فارس، اردستان، آثار تاریخی، اردستان قدیم
خرابه های ساسانی یا اردستان قدیم در شمال زواره واقع و اکنون جز تپه ها و اثر مختصری که حاکی است در روزگاران باستان بناهائی بوده وجود ندارد و در موقع بارندگی و تابش آفتاب اشیائی از قبیل خرده طلا و نظایر آن پیدا می شود. معذلک این آثار حکایت از آن دارد که در گذشته بناهای مهمی وجود داشته که در اثر یکی از حوادث در زیر خاک مدفون گردیده است و به همین جهت خرابه های مزبور از لحاظ اهمیت تاریخی به نام خرابه های ساسانی و شهر اردستان به موجب تصویبنامه 7 و 51 – 28/6/1310 هیئت وزیران کشور شاهنشاهی ایران جزء آثار ملی محسوب و حفاظت آن طبق قانون حفظ آثار عتیقه به عهده اداره کل باستانشناسی قرار داده شده است.
رفیعی مهرآبادی، 29: 1367
فارس، اردستان، آثار تاریخی، قلعه مخروبه رامیان
قلعه مخروبه ای که در محله رامیان وجود داشته و آثار و اوضاع و دیوارهای آن که تا نیم قرن پیش باقی بوده است از زمانی بسیار قدیم حکایت می کرده و ممکن است قبل از آتشکده مهر اردشیر بنا شده باشد. در هر حال معلوم می شود محل یکی از آتشکده هائی بوده که در هر محله ای وجود داشته است، ولی خطوط و نقوش که تاریخ بنا را حکایت کند فعلاً دیده نمی شود.
رفیعی مهرآبادی، 28: 1367
فارس، اردستان، آثار تاریخی، قلعه میان شهر یا آتشکده مهر اردشیر
بطوریکه در بیان عقاید قدماء جغرافیون بیان گردید بنای نخستین شهر اردستان قلعه ای بوده که دارای حصار و باروی بسیار استواری بوده و نزدیک به حصار خندقی داشته که هنوز آثار آن باقی است و طبق نقل حمزه اصفهانی و مولف مجمل التواریخ و القصص در میان قلعه آتشکده ای وجود داشته که به آتشکده مهراردشیر موسوم و آن را بهمن پسر اسفندیار معروف به اردشیر معروف به اردشیر درازدست از سلسله پادشاهان کیانی بنا نموده است.
مساحت این قعله چهل و هشت هزار ( 48000 ) ذرع و مظهر قنات ارونه نیز بوده است و از این رو به دژ ارونه معروف بوده که شعر معروف: (زسر حدی تا دژارونه) بدان اشاره نموده است.
و ارک دستان یعنی دژ دستان هم میگفته اند و در اثر کثرت استعمال اردستان گفته اند تا اینکه در اثر مرور زمان و ویرانی قلعه مربور از طرف حاج محمد جعفر آبادۀ مجتهد معروف به تلمیذ خود سید میرزا اردستانی که از علمای محل بوده واگذار گردیده. نامبرده اخیر هم به مصطفی قلیخان سهام السلطنه عرب فروخته و تبدیل به باغ گردیده است و فعلاً معروف به باغ قلعه است.
رفیعی مهرآبادی، 28: 1367
تهران،بزرگراه شهید چمران بلواردانشجو،دانشگاه شهید بهشتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی
طراحی شده با افتخار توسط آژانس توسعه کسب و کار پرواز
