بندری، جزیره خارک، پیشینه تاریخی

بندری، جزیره خارک، پیشینه تاریخی

در سفرنامه نظری به ایران و خلیج فارس آمده است: «در سال 1753 م. بارن نیفوزن مدیر تجارتخانه هلندی ها به این جزیره آمده و قلعه برای اقامت خود ساخته و مشغول امور بازرگانی شده، بعد از استقرار هلندی ها در خارک، مناقشه بین نیفوزن و میرمهنا بخشدار بندر ریگ ایجاد شد و موضوع آن این بوده که هلندی ها میبایست مال الاجاره توقف خود را در خارک بپردازند و این مشاجره تا چند سال ادامه داشت.

در سال 1765 م. میرمهنا قلعه هلندی ها را محاصره و اموال آن ها را تصرف کرد و هلندی ها را به وسیله کشتی روانه باتاویا نمود. کریم خان زند، سپاهیانی به خارک فرستاد، ولی کوشش آن ها بدون نتیجه ماند و در سال 1769 م. مجددا قشون ایران با توپخانه و مهمات کافی، به خارک اعزام و آنجا را محاصره نمود. میرمهنا چون کار را سخت دید، شبانه به طرف بندر کویت فرار کرد و از آنجا به بصره رفت و در آنجا کشته شد و جزیره خارک به تصرف قشون ایران درآمد.

در بین سال های 1838 تا 1842 م. جزیره خارک به تصرف انگلیسی ها درآمد و این در موقعی بود که محمد شاه قاجار برای تصرف هرات جنگ می کرد. در سال 1856 م. که ناصرالدین شاه لشگریانی به هرات روانه نموده و آنجا را محاصره کرد، مجددا قشون انگلیس جزیره خارک را تصرف کردند و به لندن پیشنهاد شد که خارک مرکز سپاه انگلیس در خلیج فارس گردد.

سر جیمز اوترام انگلیسی می نویسد: «به عقیده من جزیره خارک، برای اقامت نماینده انگلیس در خلیج فارس مناسب است، زیرا اگر نماینده ما در آنجا باشد دیگر در بوشهر مجبور نخواهد بود اوقات خود را صرف مداخله در امور اتباع ایران بنماید. برای این مقصود لازم نیست جزیره خارک را از حاکمیت ایران منتزع ساخته و جزء متصرفات انگلیس قرار دهیم».»

نوری زاده بوشهری، 104: 1324