فارس، لار، بزرگان

فارس، لار، بزرگان، امام قلیخان

در زمان فرمانفرمائی الله وردیخان در فارس پسرش امام قلی خان حاکم ایالت لارستان بود. پس از مرگ الله وردیخان شاه عباس به منزل او رفت و پس از ابراز عنایت نسبت به بازماندگان، حکومت فارس را به امام قلی خان واگذاشت و او را به لقب بیگلربیگی ملقب ساخت. در سال 1022 ه.ق امام قلی خان دستور داد تا مدرسه خان شیراز را بنمایند. این مدرسه یک صد حجره فوقانی و تحتانی داشت که از نظر سبک معماری شبیه به مدرسه چهارباغ اصفهان است. در همین مدرسه بود که ملاصدرای شیرازی مدت ها تدریس می کرد.

در سال 1024 ه.ق که جنگ بین ایران و عثمانی دوباره برپا شد، امام قلیخان مأمور شد که سپاه فارس را به محاصره ایروان میرود. هنگامیکه طبق فرمان به جانب جناح شرقی ایروان در حرکت بود، اطلاع یافت که ده هزار اسب و استر و چندین قطار شتر با عده ای از سپاهیان عثمانی برای تهیه آذوقه به نخجوان رفته اند. امامقلی خان، آنان را تعقیب کرد و هنگامی به نخجوان رسید که سپاهیان مشغول خریدن و بارکردن آذوقه بودند. سپاه فارس حمله را آغاز نمود، در نتیجه 1500 نفر از سواران دشمن را کشتند و سه هزار اسب و استر و شتر با بار و آذوقه به غنیمت گرفتند. این حادثه چنان سپاه عثمانی را از حیث آذوقه در مضیقه انداخت که یکی از علل مهم شکست و عقب نشینی آنان از ایروان بود. به پاداش این خدمت، شاه عباس حکومت قسمتی از خوزستان فعلی را تا خرمشهر بر حکومت فارس افزود.

در سال 1025 ه.ق خلیل پاشا وزیر اعظم و سردار عثمانی برای مصالحه با شصت هزار سوار به قصد تبریز حرکت کرد. شاه عباس فارس را تحت فرماندهی امام قلی خان و سپاه قزلباش را تحت فرماندهی قرجغای خان مأمور کرد که مراقب رومی ها باشد. سردار عثمانی در نزدیکی تبریز خواست دستبردی به سپاهیان مراقب زند، ولی آنان دفاع کرده، دشمن را پراکنده ساخته، پانزده هزارتن از آنان را به قتل رسانیدند و جمعی را هم به اسارت گرفتند و هشتاد پرچم را که نشانه هشتاد سردار است به تصرف آوردند.

در آن هنگام مسئله نفوذ پرتقال در جزیره هرمز مورد توجه دولت انگلیس بود. پرتقالی ها از سال 913 ه.ق یعنی زمان شاه اسمعیل هرمز را تصرف کردند. مأمورین انگلیس با هدایا به دربار ایران آمده به عرض رسانیدند که تصرف هرمز و راندن پرتقالی ها از آن حدود کار آسانی است. شاه عباس، امام قلیخان را مأمور تصرف هرمز ساخت. سربازان فارس به بندر جرون (بندرعباس فعلی) آمده بر کشتی های جنگی انگلیسی سوار شدند و پرتقالی ها را رانده، اموالشان را تصرف کردند.

پس از مرگ شاه عباس، سلطنت به شاه صفی رسید و او دست به کشتار و یا کورکردن و محبوس ساختن شاهزادگان صفوی و سرداران و بزرگان گشود. در سال 1043 ه.ق برادر امام قلی خان موسوم به داودخان که حاکم قراباغ و ایروان بود، چند تن از امرای قاجار را به قتل آورد. شاه صفی برآشفته، فرمان احضار امام قلی خان را از فارس داد. وی به اصفهان آمد و در معیت شاه به قزوین رفت. در آنجا نامه ای از داودخان به شاه صفی نشان دادند که در آن نوشته شده بود یکی از پسران شاه عباس تحت سرپرستی امام قلی خان است که به زودی او را به سلطنت برخواهد داشت. شاه صفی بدون تحقیق دستورداد ابتدا پسر فرمانروای فارس را به قتل رسانند. سپس دو تن از دامادهای امام قلی خان را مأمور کرد تا سر او را بیاورند و بدین ترتیب این سردار بیگناه که آن هم خود و پدرش در راه تحکیم سلطنت خاندان صفوی به جان کوشیدند، جان سپرد.

مهراز، 472- 471: 1384

فارس، لار، بزرگان، صحبت لاری

ملامحمدباقر متخلص به صحبت از صحرانشینان قریه بیرم لار بود که تحصیلات اولیه را در رونیز فسا به اتمام رسانید، سپس به شیراز آمد و به تکمیل معلومات پرداخت. صحبت لاری در تاریخ و ادبیات عرب و پارسی بسیار توانا بود. حافظه ای بسیار نیرومند داشت و به زودی دانشمندی بلندپایه شد. در اواخر عمر نابینا گردید و به سال 1251 ه.ق درگذشت.

مهراز، 341: 1348