فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد آقا بزرگ
این بنا در زمان محمّد شاه قاجار توسط محمد تقی خانبان جهت نماز و تدریس ملامهدی نراقی ملقب به آقا بزرگ ساخته شده است. مسجد دارای شبستان گنبدی عظیم، گلدسته و سردری زیباست. سردر مسجد با مقرنس های معلق گچکاری و دیوارهای جلوخان آن از کتیبۀ سردر تا کف، با کاشی های خشتی الوان پوشیده شده است. مقصورۀ زیر گنبد از چهار طرف به هوای آزاد منتهی می شود و این در نوع خود بی نظیر است.
فرخ یار، 26-25: 1369
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد بزرگ گذر بابا ولی
مشتمل است بر صحن و سرای وسیع، دو شبستان فوقانی و تحتانی با مهتابی تابستانی، دو ایوان بزرگ جبهه های جنوب غربی و جنوب شرقی و صفه هائی که در گوشواره آن ها ساخته شده همگی با کاشی خشتی هفت رنگ دوره قاجاریه تزئین یافته است. تاریخ این کاشیکاری و تزئینات که در کتیبه قرآنی ایوان به خط نسخ نوشته شده و سال 1276 ه.ق را نشان می دهد، ولکن بنای اولیه مسجد سال ها قبل از این تاریخ و همزمان با احداث گذر و بازارچه مفصل بابا ولی الدین در اوایل سده سیزدهم هجری احداث شده است.
نراقی، 264: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد تبریزی ها
این مسجد در سال 1212 ه.ق توسط محمد حسین تبریزی ساخته شده است. هشتی مسجد دارای کتیبه ای است که با آیات قرآن گچبری شده است. شبستان مسجد شامل هجده چشمه است که سقف آن ها با آجرچینی و کاشی مزین شده است. محراب مسجد دارای کتیبه گچی قرآنی به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی است.
ملازاده، 57: 1379
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد تبریزی ها
بانی آن حاج محمد حسین تبریزی شهر بوده است. دو طرف در بزرگ کنده کاری مسجد با کاشی های خشتی الوان تزئین گشته است. هشت مسجد دارای کتیبه ای است که با آیات قرآن گچبری شده است. شبستان آن مشتمل است بر هیجده چشمه که سقف آنها با آجر چینی و کاشی مزین شده است. ازاره دیوار و ستون ها کاشیکاری منقش و بر کتیبه های چهار جانب شبستان و دور ستون ها آیات قرآن به خط نسخ سفید بر زمینه لاجوردی و لاکی رنگ نقاشی شده و همچنین لچکی های زیر کتیبه ها را با نقش و نگار مزین نموده اند. محراب مسجد دارای کتیبه گچی است که به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی آیه ای بر آن نگاشته شده است. از کتیبه تا کف زمین با کاشی منقش پوشیده شده است. بر کتیبه فوقانی محراب آیه “نور” نوشته شده است و در پایان آن هم تاریخ 1212 تکرار شده است. صحن و حیاط مسجد که دارای هشت اطاق و بناهای ضروری دیگر است، دو متر پست تر از کف شبستان ساخته شده و بر سردر جلوخان مسجد لوح سنگ نبشته ای شامل اشعاری اثر طبع حاج میر معصوم خاوری کوزه کنانی نصب گردیده است.
نراقی، 245- 243: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد جامع قاضی
این بنا در ده کیلومتری شمال کاشان واقع شده و ساختمان های آن مربوط به قرون مختلف اسلامی است. ساختمان دارای دو طبقۀ تحتانی و فوقانی است. طبقۀ تحتانی شامل شبستان وسیع و کم نوری است که نزدیک هشتاد پایه ستون های خشتی ضخیم دارد. طبقۀ فوقانی دارای صحن چهار ایوانی قدیم و شبستان های مختلف است.
فرخ یار، 30-29: 1369
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد جامع میدان (کاشان)
این مسجد، قدیمی ترین بنای اسلامی تاریخی کاشان است که با وجود مناره مورخ 466 ه.ق، بنای اولیۀ آن مربوط به دورۀ سلجوقی می باشد. بنای کنونی مسجد شامل صحن وسیع، دو شبستان بزرگ، یک شبستان تحتانی، گنبد، ایوان، محراب و منارۀ سلجوقی است. این مسجد دارای دو محراب است که قبلۀ یکی کج و دیگری راست است. محراب اولی با گچبری نفیس، احتمالاً همزمان با منارۀ دورۀ سلجوقی است.
ملازاده، 74: 1379
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد جامع نقشینه
بنای این مسجد بسیار قدیمی بوده و دارای پایه های خشتی ضخیم است و در دو طبقۀ فوقانی و تحتانی ساخته شده است. شبستان بزرگ مسجد دارای محرابی با مقرنس گچکاری است. از آثار و قراین چنین به نظر می رسد که پیش از این تمام دیوار و ستون های مسجد منقش بوده و به همین دلیل به مسجد نقشینه معروف شده است. بر روی در چوبی منبت کاری شدۀ مسجد تاریخ قرن ششم هجری ذکر شده است.
فرخ یار، 30: 1369
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد جامع ورکان
این بنا در روستای ورکان در 45 کیلومتری جنوب غرب کاشان واقع شده و از آثار دورۀ صفوی است. مسجد دارای نقشه ای خاص و پر تکلف است، به طوری که بیشتر معماری تالارها و آسایشگاه های شاهزادگان را به یاد می آورد تا محل عبادت. گنبد مرکزی بنا فرو ریخته و تالار اصلی هشت ضلعی است. محراب در مرکز یک طاق نمای کم عمق و در مقابل ورودی واقع شده است.
ملازده، 78: 1379
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد درب ورده
از بناهای معتبر قدیمی است که کتاب مرآت البلدان می نویسد: «در سال 996 ه.ق ساخته شده است. مشتمل بر شبستان وسیع، صحن و حوضخانه و مهتابی تابستانی و سایر متعلقات می باشد. چون ساختمان های آن چندین بار مورد تعمیر و تجدید بنا قرار گرفته، از این جهت آثار قدیمه آن از کتیبه و کاشی و سنگ نبشته هر چه بوده محو گشته است».
نراقی، 242: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد سید
این مسجد یکی دیگر از بناهائی است که حاج شعبانعلی پشت مشهدی در نیمه اول قرن گذشته برای نماز جماعت حاجی سید محمد تقی ساخته است. جلو خان آن که با در ورودی به راهرو و مسجد صحن امامزاده مشترک می باشد دارای سقف آجر و کاشی مقرنس کاری است و بر کتیبه کاشی خشتی سه طرف سردر قطعه تاریخ بنا به خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی اشعاری ثبت شده است.
مجموع بناهای مسجد سید عبارت است از صحن و سرای حوضخانه و آبریزگاه مقصوره گنبدی شکل که دو طرف شرق و غرب آن دو شبستان بزرگ زمستانی با اطاق های آجری و مقرنس ساخته شده و دارای سه محراب میباشد. یکی محراب مقصوره وسط که سقف آن مقرنس گچی است و از بالا تا پایین نقاشی رنگارنگ شده و دیگر محراب شبستان شرقی مسجد که سقف آن مقرنس گچکاری و از کتیبه تا کف زمین با کاشی خشتی الوان پوشیده شده است: در کتیبه آن آیات قرآن با تاریخ 1240 و 1246 خوانده می شود. محراب سوم در وسط دیوار جنوبی شبستان غربی است که با گچ مقرنس کاری کرده اند.
نراقی، 159- 157: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد کوی سوریجان
ساختمان این مسجد به گفته مرآت البلدان در سال 1096 ه.ق انجام پذیرفته و بنیانگذارش حاجی عبدالرزاق بوده. مسجدی است نسبتاً بزرگ شامل شبستان های زمستانی و مهتابی تابستانی که در سه طبقه ساخته اند، با سایر لوازم و متفرعات از حوضخانه و آبریزگاه در کوی سوریجان یکی از محلات قدیمی میان دروازه فین و کوی سلطان میر احمد واقع است. آثار قدیم این مسجد نیز از کتیبه و محراب و کاشی های تاریخ دار آن که تا اواخر قرن گذشته هم محفوظ و مأخذ اطلاعات مولف مرآت البلدان بوده، به واسطه عدم مراقبت در مرمت های متوالی آنجا از بین رفته است.
نراقی، 242: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد میدان
مولف کتاب مرآت البلدان درباره این مسجد می نویسد: «مسجد عمادی از بناهای خواجه عمادالدین است، مشتمل بر ایوان زمستانی و گنبد بزرگ و شبستان بزرگ زمستانی و تابستانی و صحن و حیاط وسیع و حوض آب و حوضخانه جداگانه منبر و محراب کاشی. این مسجد خرابی کلی داشت از دو سال قبل تا حال حاجی علی نقی تاجر هفتصد تومان خرج مرمت آن نموده».
سهیل ضرابی کاشانی نیز در کتاب مرآت قاسان گوید: «یکی دیگر از بناهای مرتفع کاشان مسجد عمادی است که همواره محل اقامت نماز جمعه و جماعت است و آن را در زمان جهانشاه قره قونیلو خواجه عمادالدین محمود در مقابل میدان سنگ با گچ و آجر و کاشی معرق به وضع خیلی خوب در کمال امتیاز و استحکام بنا نموده است. در نسخه خطی مجموعه ناصری به تاریخ سال 1296 ه.ق چنین آمده است: «مسجد عمادی در زمان جهانشاه که از وزراء او بوده و هنگام مراجعت از زیارت بیت الله این مسجد را در مقابل میدان بنا نهاده است. مسجد عمادی که در جنوب میدان فیض یا (میدان سنگ سابق) و در کنار بازار بزرگ شهر واقع شده در زمان احداث آن مکان کنونی مقابل (دروازه سوق) و مجاور بارو و خندق قدیم شهر و در مدخل بازار مسگرهای معروف کاشان بوده است. مسجد عمادی دارای سردر عالی و زیبائیست که به واسطه نمایش فنون معماری اصیل ایرانی در بنای آن بسیار جالب و قابل توجه واقع گشته، زیرا که در قرینه سازی نمای سردر مسجد ابتکاری بکار برده شده که انحراف جهت بنا را نسبت به محور جلوخان و میدان مقابل مسجد با وضع غیر محسوسی بر طرف ساخته است. بر جداره های اطراف و حوالی سردر نیز مجموعه سودمندی از کتیبه و سنگ نبشته ها و فرامین پادشاهان قرقوینلو و صفویه تا قاجاریه ثبت و ضبط شده که علاوه بر محتوی بودن بر اطلاعات مهم تاریخی و آداب و رسوم زمان و سنن اجتماعی تا حدی هم راه و روش فرمانروایان گذشته را منعکس می سازد. در بزرگ مسجد چوبی کنده کاری و میخکوبی است. بر قاب های وسط هر دو لنگه های در کنده کاری شده است و در راهرو و دهلیز سمت راست مسجد روی بدنه یکی از جرزها کتیبه کاشی معرقی نصب شده که وسط آن خالی و پیدا است که برای جام آئینه ساخته شده است.
ازاره های دو طرف راهروها با کاشی شش پر بنفش و فیروزه ای تزئین یافته، وسط هشتی و مقابل در ورودی به مسجد سنگاب بزرگ پایه داری هست که از یک تخته سنگ تراشیده شده است و لوحه مرمر سفید روی دیوار مقابل است.
گنبد بزرگ مسجد به سبک گنبدهای خوابیده قبل از دوران صفوی با آجر ساخته شده و بر دو جناح راست و چپ مقصوره گنبد هم دو شبستان متصل به یکدیگر بنا کرده اند. در محوطه داخلی گنبد منبر بزرگ مسجد به ارتفاع چهار متر با شش پله تمام کاشی معرق خوش آب و رنگی سالم و محفوظ مانده است. بر چهار جانب صحن وسیع مسجد نیز ایوان های مرتفعی برافراشته شد. محوطه مخصوص آبریزگاه و همچنین آب انبار اختصاصی مسجد خارج از صحن ولی متصل به آن می باشد.
نکته مهم تاریخی راجع به سوابق این مسجد که تا به حال کمتر مورد توجه باستان شناسان قرار گرفته، آن است که اصل بنای اولیه آن لااقل متعلق به دوره سلجوقی بوده که بر اثر ویرانی های عهد مغول، بعدها خواجه عمادالدین آن را از نو مرمت و تجدید بنا کرده است، زیرا محراب قدیمی آن که تا اوایل قرن حاضر هم در محل خود بوده و اکنون در موزه اسلامی برلن نگاهداری می شود، بطوریکه در کتیبه آن نوشته است: «در سال 623 ه.ق توسط حسن بن عربشاه در کاشان ساخته شده است». بنابراین جای تردید نیست که باید لااقل از سده هفتم هجری مسجدی با این محراب باقی و بجا مانده باشد، تا آنکه پس از دویست و پنجاه سال بعد به عصر خواجه عمادالدین اصابت نماید و این محراب از جهت ظرافت و زیبایی و دقایقی بر سایر محراب های نظایر آن امتیار دارد.
درباره محراب بزرگ کاشی قدیم مسجد عمادی علاوه بر آنکه مولف مرآت البلدان چنانکه مذکور شد، آن را تصریح نموده است. چون این مسجد در مدخل شهر و معبر و مسیر مسافران و جهانگردان بوده، اغلب مسافران آن شهر این مسجد و محراب را بازدید و در سفرنامه های خود به اسم و رسم آن را یاد کرده و توصیف زیاد نموده اند. همچنین مسجد میدان سابقاً دارای مناره ای بوده که با سنگ ساخته شده و تا اواخر عهد صفویه هم باقی و بر جا بوده تا آنکه در زلزله سخت سال 1192 ه.ق خراب شده است.
مسجد میدان از جهت آنکه میان بازار و مقابل میدان بزرگ و مرکز حساس شهر واقع گشته بسیاری از فرمان های مهم و مقررات عمومی دولتی قرون مختلف (تعداد شانزده فقره) در کتیبه و سنگ نبشته های جلو خان آن ضبط گردیده و چون از نظر باستان شناسی و تاریخ اجتماعی ایران بسیار سودمند و ارزنده می باشد. از این جهت مضامین آن ها به همان وضع و ترتیبی که در محل اصلی خود ثبت شده از طرف راست جلوخان یعنی از کتیبه صفه و طاق های قرینه سردر شروع نموده بدون تقدیم و تاخیر در اینجا نگاشته می شود:
15 – فرمان شاه سلطان حسین: داخل صحن مسجد روی سمت راست ایوان جلو گنبد به خط نستعلیق بر سنگ سفید حجاری شده است (ابعاد سنگ 50/0 × 3 متر).
16 – فرمان شاه عباس اول: در سمت غربی صحن وسیع مسجد در خروجی جداگانه ای به محوطه خارج باز می شود. به فرمان شاه عباس کبیر در آنجا ساختمان هایی جهت سکونت و پذیرایی از واردین و ساکنین این مسجد به نام (مسکن خیر) بنا کرده اند که با اسباب و لوازم زندگانی دائر بوده است، ولی اکنون به جز آب انبار بزرگ و عمومی آن و لوحه سنگی شامل اشعاری با تاریخ سال 1033 ه.ق اثری دیگر از بناهای عهد شاه عباس نیست.
نراقی، 234- 203: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد وزیر
این بنا در زمان شاه عباس دوم ساخته شده و مسجد نسبتاً کوچکی است. بنای مسجد دارای سردر کاشیکاری، ایوان، مناره، گلدسته و شبستان است و از جمله بناهایی است که با همۀ خصوصیات معماری اولیۀ خود تاکنون محفوظ مانده است. صحن مسجد دارای سه ایوان شرقی، جنوبی و غربی است و در طرفین هر کدام نیز غرفه هایی دو طبقه ساخته و نماسازی شده است.
ملازاده، 97: 1379
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد وزیر
از جمله مساجد بسیاری که زمان صفویه در کاشان ساخته شده، این یگانه بنائی است که با همه خصوصیات معماری اولیه و فنون معمولی زمان خود تاکنون برجا و محفوظ مانده است. صحن مسجد دارای سه ایوان شرقی، جنوبی و غربی می باشد و در طرفین هر یک نیز دو صفه تحتانی و فوقانی کوچکتر ساخته و نماسازی شده است. پشت بغل صفه ها و غرفه های فوقانی آن ها همگی با کاشی های خشتی عهد صفوی زینت یافته که بر اثر مرور زمان برخی از آن ها ریخته و تغییر داده شده است. پایه های دوازده ستون چهار جانب صحن مسجد را با تخته سنگ های مرمر سفید بنا کرده اند، اما ازاره های داخلی ایوان ها با کاشی هشت پر مشگی و ستاره ای شکل سبز رنگ که در فواصل آن ها کاشی نازگ سفید به کار برده شده، به طرز بسیار زیبایی تزئین یافته است.
شبستان زمستانی مسجد در انتهای ایوان جنوبی و مقابل درب خروجی واقع است و قسمتی از کف و بنای این شبستان روی طاق آب انبار عمومی ساخته شده، به قسمی که مدخل و پلکان آب انبار در خارج مسجد و جنب سردر می باشد و این طرح و نقشه یعنی ساختن مسجد بر روی سقف آب انبار از آثار دوره صفویه می باشد که در کاشان باقی مانده است.
حوضخانه و آبریزگاه مسجد در زاویه جنوب غربی با ارتفاع چهار متر پست تر از کف صحن ساخته شده است. در محراب صفه غربی لوحی از سنگ مرمر سفید نصب شده است. داخل صحن مسجد پشت بنای سردر نیز لوحی از سنگ سیاه بر دیوار نصب گردیده است. بر کتیبه بالای سردر مسجد اشعاری ثبت و گچبری شده است. در کتیبه دیگر بر سه طرف سردر به خط ثلث برجسته متنی گچبری شده است و روی در بزرگ چوبی ورودی به صحن مسجد نیز نام شاه عباس ثانی و تاریخ 1055 کنده کاری شده است. هر چند بر اثر مرور زمان خرابی های بسیار هم به بناهای این مسجد وارد گشته که در هر عصر و زمان مرمت نموده اند، ولیکن طرح و نقشه و ساختمان اساسی و اغلب تزئینات آن به صورت اولیه خود باقی مانده است.
نراقی، 242- 238: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد و مدرسه آقا بزرگ
بنیانگذار این بنای عظیم حاج محمد تقی خانبان بوده که آن را جهت نماز جماعت و محل درس و بحث حاج ملا مهدی نراقی دوم ملقب به آقا بزرگ بنا نهاده است. گنبد و بارگاه باشکوه آن به واسطه عظمت ساختمان و طرح عالی و نقشه بی نظیر مخصوصاً دقایق و فنون معماری اصیل ایرانی که در آن به کار برده شده یکی از مهمترین بناهای نیمه دوم قرن گذشته، یعنی زمانی که اصول معماری ایران رو به انحطاط و تنزل نهاده به شمار می رود.
مسجد دارای سردر زیبائی است که سقف آن با مقرنس های معلق گچکاری و نقاشی تزئین شده و دیوارهای جلوخان از کتیبه بالای سردر تا کف تختگاه های طرفین درگاه با کاشی های خشتی الوان پوشیده و زینت داده شده سپس کرباس وسیع هشت ضلعی که سقف آنرا با آجر و کاشی مقرنس و طاقبندی نموده اند و از آنجا به وسیله دو دهلیز مسقف عریضی به صحن و سرای مسجد و مدرسه اتصال دارد. در این دهلیزها دو حجره برای خادم و روی آن ها چهار بالا خانه در طرفین سرسرا ساخته شده، به طوریکه نمای این جبهه سردر از داخل محوطه نمودار چهار طبقه ساختمان می باشد.
صحن وسیع آن در دو طبقه ساخته شده، طبقه اول که هم کف با حوض و باغچه بندی است و اختصاص به مدرسه داشته، در سه طرف آن دوازده حجره با صندوق خانه و راهروهای جداگانه با یک مدرس بزرگتر از حجرات در وسط و چند انبار در زاویه ها ساخته شده است. در سمت شمال آن سرداب بزرگ مدرسه با دو عدد بادگیر مرتفع هوایی احداث گردیده و اما طبقه دوم بنا از دو طرف طول شرقی و غربی کف آن راهروهای وسیعی است که روی قسمت فوقانی حجرات مدرسه واقع گشته و هر طرف نیز پنج غرفه نماسازی کرده اند که پشت بغل های صفه ها با تزئینات معقلی آجر و کاشی تزئین یافته و در چهار زاویه این راهرو پلکان هائی است برای طبقه پایین و حجرات مدرسه.
بنای طاق فوقانی گنبد دارای دو پوشش آجری است و بر دو گوشواره های ایوان مرتفع جلو گنبد دو گلدسته با پوشش از کاشی معرق ساخته شده است. در محوطه زیر گنبد مقصوره وسیع مربع وسط و ایوان جلو بنا یازده چشمه و رواق های اطراف آن مجموعه این بنای عظیم را تشکیل می دهد که بر روی هشت پایه ضخیم و جرزهای قطور قرار گرفته است. چون این بنا از سه طرف به هوای آزاد منتهی می گردد، علاوه بر شکوه و زیبایی خاصی که به آن بخشیده در نوع وضع ساختمانی هم آن را بی نظیر ساخته است.
نقشه و بنای اولیه گنبد از چهار جانب باز و هواگیر بوده، ولی بعدها در سمت غرب آن حاجی ملا محمد علی فرزند آقای بزرگ شبستان زمستانی وسیعی بنا کرده است که سابقاً به وسیله سردرگاه بزرگ با پنجره چوبی مشبک و ارسی به محوطه گنبد مربوط بوده است. بر روی پایه و جرزهای گنبد در میان طرح های اسلیمی و ترنجی مختلف اسماء الله را با خطوط طغرا و چلیپایی نقش و نگار کرده اند.
سقف ایوان بزرگ و چشمه های اطراف گنبد همگی با آجر تراش و کاشی مقرنس کاری و طاق بندی شده است. محراب بزرگ و زیبای مسجد که در زاویه جنوب شرقی گنبد واقع شده سقف آن مقرنس گچ کاری و نقاشی شده است. از کتیبه تا کف زمین هم با کاشی خشتی الوان زینت داده شده که از نمونه کاشی های کامل و ممتاز دوره قاجاریه می باشد و در قسمت تحتانی زاویه جنوب شرقی گنبد ساختمان مفصلی است که دارای حوضخانه، آبریزگاه آب انبار، چاه آب و منبع با الکترو پمپ می باشد. علاوه بر شبستان مجاور گنبد که مذکور شد شبستان دیگری هم در قسمت تحتانی سردر و جلو خان مسجد واقع است که بانی آن حاج شعبانعلی پشت مهدی چندین سال پیش از بنای مسجد و مدرسه آقا بزرگ آن را بنا کرده و هر یک از دو شبستان هم دارای 25 دارای 25 چشمه بزرگ می باشد که طاقبندی آن ها با آجر و کاشی تزئین شده است.
نراقی، 262- 254: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد و مدرسه درب یلان
این مسجد و مدرسه از بناهای حاج میرمحمد علی کاشانی است و در دو قسمت مجزای از یکدیگر ساخته شده است: 1- مسجد که مشتمل است بر دو شبستان زمستانی و تابستانی، یکی بزرگ و فوقانی و دیگری کوچکتر و تحتانی هم کف با حوضخانه. از این مسجد سه درب خروجی به محلات مجاور گشوده می شود و مأذنه آن بالای سردری که میان گذر درب یلان واقع است، ساخته شده است. 2- مدرسه در سمت جنوب مسجد و به وسیله راهروی به یکدیگر اتصال دارد در اطراف صحن آن دروازه حجره بنا کرده اند. در قسمت جنوبی و مقابل جلوخان و هشت مدرسه روی سرداب بزرگ ایوان مرتفعی با دو بالاخانه و گوشواره های آن ساخته شده. آب انبار و چاه آب و آبریزگاه نیز در محوطه جداگانه است. ساختمان های مسجد و مدرسه در سال 1236 ه.ق به پایان رسیده است.
نراقی، 246: 1348
فارس، کاشان، آثار تاریخی، مسجد و مدرسه میان چال
واقع در چهار سوق بازار دارای صحن با حجراتی در اطراف آن و شبستان وسیع زمستانی که روی آب انبار بزرگ مدرسه ساخته شده و حوضخانه و سرداب بزرگ و معتبری می باشد. چنانکه در مرآت البلدان ذکر شده: «از ابنیه قدیم است ولی بانی آن معلوم نیست و از مساجد شمرده می شود». از نظر اسلوب معماری شبستان آن از نوع مساجدی است که در عهد صفویه بر روی سقف برکه و آب انبار های عمومی ساخته شده است.
نراقی، 243- 242: 1348
تهران،بزرگراه شهید چمران بلواردانشجو،دانشگاه شهید بهشتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی
طراحی شده با افتخار توسط آژانس توسعه کسب و کار پرواز
