فارس، اصفهان، بزرگان (س)

فارس، اصفهان، بزرگان، سارنج

آقا غلامرضا پسر آقا علی اکبر اکنون در کمانچه زنی استاد درجه اول اصفهان بود و غالباً آقای تاج با او می خواند. ولادتش در اصفهان به سال 1314 ه.ق واقع شده است. عمویش شعبان خان تارزن معروف اصفهان بود که او را در استادی ردیف درویش و حسینقلی تهرانی می شمردند.

سارنج در موسیقی شرقی استاد بود. اسامی و گوشه های آوازها و الحان موسیقی ایرانی را خوب می دانست و از سازندگان معاصرش، ابوالحسن صبا و ویولون زن نامی طهران را می ستود و در خوانندگان به تاج اصفهانی و ادیب خوانساری و قمر طهرانی معتقد بود. سارنج در سال  1376 ه.ق به اصفهان درگذشت.

همایی، 248- 247 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، ساروتقی

اعتماد الدوله، میرزا محمدتقی بن میرزا هدایت الله تبریزی اصفهانی مردی کاردان و باکفایت بوده و در اثر استعداد و فعالیت از نانوایی به مقام صدارت رسید و در دستگاه سلاطین صفویه اقتداری یافت.

مورد بغض و کینه مخالفین واقع شده، به اشارۀ شاه عباس ثانی در شعبان سال 1055 ه.ق به سن هفتاد سالگی به دست جانی خان کشته شد و در جنب قبرستان یهودیان مدفون گردیده است. ساروتقی در ایام وزارت خود مصدر خدمات مهمی واقع شده و بانی آثار خیریّه زیاد می باشد، از آن جمله است: 1- بازار ساروتقی، معروف به قهوه کاشی ها 2- چهار سوی ساروتقی در بازار بزرگ 3- حمام ساروتقی.

مهدوی، 663: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سراجای حکّاک

در قرن یازدهم هجری می زیست و در فن خود نظیر نداشت. کنده کاری او از خوشنویسان درجه اول هم بهتر بود. شعر هم خوب می ساخت. قبل از سنۀ 1083 ه.ق که تاریخ تألیف تذکرۀ نصرآبادی است، در اصفهان درگذشت.

همایی، 381: 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سراج الدین صدرجبل عاملی موسوی

از جمله شخصیت های آزادیخواه در صدرمشروطیت، می توان از روشنفکر ترقی خواه و روزنامه نگار پرتلاش سراج الدین صدر جبل عاملی موسوی نام برد. ایشان به سال 1252 ه.ش متولد شده و قسمتی از عهد سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (1264-1313ق) را درک کرده است و در سال 1314 ه.ش درگذشت و پیکرش را در تخت فولاد اصفهان تکیه مادر شاهزاده به خاک سپردند.

صدرعاملی از سادات و روحانیون برجسته و سرشناس اصفهان به شمار می رفت و از اعتماد و احترام زیادی در بین مردم برخوردار بود. به خاطر صداقت در گفتار و کردار و خدمات صادقانه اش، از او همواره به عنوان سیدالمجاهدین و مدیر روشن ضمیر یاد می کردند. انجمن ایالتی اصفهان نیز او را امین خود می دانست. سراج الدین هر چند خاتمه اش تیز و بی پروا می نوشت، ولی حریم و احترام اشخاص را همواره حفظ و محترم می شمرد، نگارشش شیوا و روان بود.

اخضری، 36- 35: 1386

فارس، اصفهان، بزرگان، سراجای نقاش

محمدقاسم سراجای از نقاشان معروف دوره صفوی است و نصرآبادی در تعریف وی گوید در فن نقاشی زرنشان به رتبه ای است که رخسار زرافشان سیم وشان را در عرق شرم دارد و از اثر دستیش از ابر تصویر گوهر میبارد، در کوی اهلیت خانه دارد و در گلشن آدمیت و نامرادی سیار است، در اصفهان پیوسته با موزونان محشور و از نمک صحبتش بزم عزیزان پرشور است، تتبع بسیار از متقدمین و متأخرین نموده، در امتیاز سخن طبعش خالی از دقت نیست. گاه گاهی شعر هم میسروده است.

نورصادقی، 259: 1316

فارس، اصفهان، بزرگان، سرمت نی زن

در کودکی به مرض آبله کور شده و در نواختن نی از عجایب روزگار بوده است. در حوالی پنجاه سالگی حدود 1310 ه.ق فوت شده است.

همایی، 254 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سروش

میرزا محمدعلی در قریۀ سدۀ ماربین اصفهان متولّد شد. از ابتدای جوانی به کسب علم و دانش پرداخته و بعداً به شعرگفتن پرداخت. سپس به مسافرت پرداخته، در تبریز نزد قهرمان میرزا پسر نایب السلطنه عباس میرزا راه یافته و به وسیلۀ محسن میرزا میرآخور به دربار ناصرالدین شاه که در آن وقت ولیعهد بود راه یافت و چون وی به سلطنت رسید با او به طهران آمده، در طهران معروف و مشهور شده و از طرف شاه به «شمس الشعرا» معروف گردید.

دیوان اشعارش متضمّن مثنوی و غزل و قصاید زیادی است در مدح پادشاه و امرای وقت که آنرا به سبک قدما سروده و موسوم است به «زینه المدایح». آثار دیگرش الهی نامه و ساقی نامه است.

مهدوی، 665: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سعید ایزدی نقشبند

از استادان فن نقشبندی و طراحی اصفهان در قرن 11 هجری است. از شعر و شاعری نیز بهره ای داشت و گاهی از این مقوله نقشی بر صحیفه طبع می نگاشت. با وجود پیری، زنده دل و جوان طبع می زیست. چند پسر داشت که همه به شغل شعربافی روزگار می گذاشتند.

همایی، 303 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سعیدای نقاش

فرزند حاج علی لاهیجانی است. پدرش از تجار معتبر لاهیجان بود که در اثر حریقی همه خانه و اثاثۀ او سوخت و خود سعیدا مقیم اصفهان شد و نصرآبادی دربارۀ وی می نویسد “جوان آدمی دردمندی است. در فن نقاشی و طراحی طلا و نقره دستی عظیم دارد و طبعش در ترتیب نظم خالی از لطفی نیست”.

همایی، 333: 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سلطان محمد اصفهانی

مولّف رساله التجلّی علی الطور که به طریقۀ حروفیّه تألیف شده است. دو نسخۀ آن در کتابخانه مسکو موجود است.

مهدوی،  892 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سمندر کمانچه ای

از کمانچه زنان آخر عهد صفوی است که شاعر معروف آن زمان میرزا محسن تأثیر اصفهانی معاصر عهد شاه سلیمان و شاه سلطان حسین در مثنوی دعوه العاشقین از آنها نام برده است.

همایی، 256- 255 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سیبویه

ابونصر محمدبن عبدالعزیز اصفهانی نحوی لغوی قاضی اصفهانی. عالم ادیب، از ابن فارس (متوفی به سال 390 هـ .ق) روایت حدیث می کند و عموی سمعانی (متوفی در حدود 560 هـ .ق) از او نقل احادیث می نماید. بنابراین از اعیان قرن چهارم و پنجم هجری در اصفهان است.

مهدوی، 680: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید آقا میرزا اصفهانی

عالم فاضل و متوفی در 1312 ه.ق در سامرا است. کتابخانۀ او در نجف از معتبرترین کتابخانه ها بوده و مشارالیه حرص و ولعی غریب در مجمع کتب و انتشار و ترویج آنها را داشته و کتاب های نفیس و نسخه های اصیل آن بر چندین صد مجلّد بالغ می شده، مثلاً نسخۀ اصل ریاض العلماء و جامع الرواه و چندین کتاب دیگر را داشته و از بسیاری از آنها نسخه نوشته است.

مهدوی،  964: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ابوالحسن شمس آبادی آل رسول

فرزند عالم بزرگوار حاج میرزا محمدابراهیم بن العلّامه الجلیل السید عبدالله بن عالم محقق مدقق آقامیر محمدعلی موسوی لاهیجانی شاهان دشتی. عالمی بزرگوار که عمر هفتاد و چند سالۀ خود را در راه ترویج دین و نشر و احکام و دفاع از حریم مقدس اسلام صرف نمود. پس از آنکه سالها به اصفهان در خدمت اساتید تحصیل نمود، برای تکمیل تحصیلات و هم جهت فرار از منشا حکومت فساد و ضد مذهب به نجف اشرف مهاجرت کرد و مدت 12 سال با جدّ و جهد تمام به ادامۀ تحصیلات اشتغال جسته تا به مقام شامخ اجتهاد نایل گردید. سپس به اصفهان مراجعت نمود و به اقامۀ جماعت و تدریس و مباحثه علوم پرداخت. در امر به معروف و نهی از منکر و رفع بدعت های مختلف سعی بلیغ داشت. در سال 1326 ه.ق متولد و در سال 1396 درگذشت. تألیفات ایشان: 1- اشعار در مراثی اهل بیت، 2- شرح بر صحیفه سجادیه بوده است.

مهدوی، 1038- 1037 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ابوالقاسم اصفهانی

ابن ابراهیم بن عبدالحسین بن هادی بن ابراهیم صفوی موسوی، مترجم وسیله و جامع انیس المقلّدین، از علمای معمّر است که در سال 1283 ه.ق در اصفهان متولد شده و در اصفهان و نجف اشرف تحصیل کرد و از خواصّ آقا سیّد محمدکاظم یزدی ومحرّر ایشان بوده و به همین جهت به سیّد ابوالقاسم محرّر معروف شد. از آقا میرزا محمّد هاشم چهارسوقی و عدّه ای دیگر از مجتهدین بزرگ  اجازه داشت. او در سال 1370 ه.ق در نجف وفات یافته، در حجرۀ متّصل به باب طوسی، طرف راست داخل شده به صحن، مدفون گردید.

کتب زیر از اوست: 1– ابواب الجنان، در اعمال شب و روز 2- انیس المقلّدین 3- جامع الرسائل العلمیّه 4- رساله ای در کر 5- صراط النجاه.

مهدوی، 95- 94 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ابوالقاسم شهشهانی

معروف به سیدالاسلام، فرزند سیدابوالحسن بن سیّد ابراهیم بن سیّد عبدالصمد حسینی. عالم فاضل، از علمای متنفّذ اصفهان، و امام مسجد صفا در محلۀ شهشهان بود. در سال 1357 ه.ق وفات یافته، در داخل بقعۀ میر سیّد محمّد شهشهانی، عم امجد خود مدفون گردید.

مهدوی، 184 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ابوالقاسم کوهپایه ای          

احمد بن محمبد (حسین) حسنی حسینی قهپایه ای.

عالم فاضل محقّق، از شاگردان حاج سیّد محمدباقر حجه الاسلام است. کتب زیر از اوست: 1- الارشاد، در شرح حال صاحب بن عبّاد، که در سال 1259 ه.ق آن را تألیف نموده و به طبع رسیده است. 2- تحف العقول فی توضیح قوانین الاصول، حاشیه بر قوانین 3- فهرس ابواب الکتب الاربعه (استبصار – تهذیب – فقیه – کافی)

مهدوی، 206 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ابوالقاسم مذهّب اصفهانی

سید ابوالقاسم مذهّب اصفهانی از مذهبّان بزرگ قرن سیزدهم هجری است، از یادگارهای گران ارز او تذهیب قرآنی است به خط آقازین العابدین بن عبدالنبی قزوینی محدث که در سال 1222 ه.ق کتابت شده و متعلق است به کتابخانه سلطنتی ایران حفظه الله عن النوائب الدوران.

همایی، 318 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سید احمد دهکردی

فرزند سیدمحمدباقر. عالم عارف، معروف به رحمتعلیشاه حقانی، از اقطاب سلسلۀ خاکساریّه، ادیب و شاعر و مفسّر. در اصفهان در خدمت آخوند ملّا محمدحسین دهکردی و آخوند کاشی و میرزا محمدحسن نجفی و برادر خود سیّد ابوالقاسم و دیگران تحصیل نموده، به نجف اشرف رفته، نزد آخوند خراسانی و جمعی تلمّذ نموده، در علوم شریعت و طریقت صاحب نظر شد. در حدود سال 1285 ه.ق در شهرکرد متولّد شد و در سال 1339 ه.ق در اصفهان وفات یافته، در محلّۀ در کوشک در کوچۀ باغ حرم (خانه های حرم سلاطین آق قویونلو) در بقعه ای مخصوص مدفون گردید.

کتب زیر ازوست: 1– آغاز حقیقت 2- برهان حقیقت نامه 3- رشحات رحمت  4- دیوان فنائی 5- مثنوی در شرح آیه نور 6- مثنوی در شرح سئوال کمیل بن زیاد از حضرت امیرالمومنین در معنی حقیقت 7- منطق الطیر منظوم، در شرح هفت وادی.

مهدوی، 233- 232 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید اسدالله بیدآبادی

عالم فاضل محقّق جلیل زاهد عابد، افقه و اتقی و اکمل اولاد حاج سیّد محمدباقر حجّه الاسلام شفتی است. در سال 1228 ه.ق متولد شد و در سال 1290 ه.ق در کرند وفات یافته، جنازه به نجف اشرف منتقل گردیده و در دالان قبلی مقابل قبر شیخ انصاری مدفون گردید.

در اصفهان نزد پدر و دیگران تحصیل نموده و در نجف از شاگردان شیخ محمدحسن صاحب جواهر بوده است و پس از وفات پدر از نجف به ایران مراجعت نموده و مورد توجه عموم طبقات بوده است. از آثار خیریّه اواحداث و اجرای آب فرات است به نجف اشرف که در سال 1288 ه.ق انجام یافته و تاریخ آن «اشرب الماء الفرات» می باشد. کتب زیر از آثار اوست:

1– رساله ای در تجوید، 2- شرح زیارت عاشورا، 3- شرح بر شرایع (فقه استدلالی) یک دوره کامل،
4- کتابی در رجال، 5- کتابی در غیبت، 6- مناسک حج، 7- مناقب الائمّه یا منتخب المناقب و غیره.

مهدوی، 254- 253 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید اسدالله مرعشی حسینی خلیفه سلطانی

از علمای زمان شاه طهماسب صفوی، عالم فقیه متکلّم محدّث زاهد شاعر، از اجداد خلیفه سلطان بوده، کتب زیر از اوست: 1- حواشی بر مشرح تجرید، 2- حواشی بر کافی، 3- حواشی بر شرایع، 4- حواشی بر قواعد علّامه، 5- حواشی بر شرح چغمینی در هیئت، و غیره.

قبرش در اصفهان در مقبرۀ ستّی فاطمه بوده است. در آتشکدۀ آذر گوید: «ملولی» اسمش خلیفه اسدالله، اصلش از سادات رفیع الدرجات مازندران است. از چند پشت در اصفهان بوده، جدّ خلیفه سلطان است.

مهدوی، 252- 252 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید اسماعیل صدر

فرزند سید صدرالدین محمد عاملی موسوی اصفهانی، معروف به آقای صدر، علّامه فقیه، از اعاظم علما و مجتهدین و از مراجع تقلید شیعه. در اصفهان متولد شده، خدمت اساتید این شهر به تکمیل علوم پرداخته، از سامراء به کربلا مهاجرت فرموده و به تدریس و افاده اشتغال جسته است. در سال 1258 ه.ق متولد شده و در سال 1338 ه.ق درگذشت و در یکی از حجرات رواق مطهّر مدفون گردید. کتب زیر ازوست: 1– انیس المقلّدین، رسالۀ علمیّه، 2- حاشیۀ احکام الایمان تألیف آقامیرزا محمدهاشم چهار سوقی، 3- حاشیه بر جامع عبّاسی، 4- راه راست، ترجمۀ صراط المستقیم، و آن رسالۀ عملیه فارسیّه، 5- صراط المستقیم، 6- مفتاح الهدیه.

مهدوی، 284- 283 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید اسماعیل هاشمی طالخونچه ای

فرزند آقا محمدحسن بن سید ابراهیم. عالم فاضل جلیل، صاحب تألیفات مفیده. در سال 1330 در طالخونچه از بلوک سمیرم متولد شد، مقدمات علوم را نزد پدر و برادر بزرگ خود مرحوم حجه الاسلام سیدعلی اکبر هاشمی فرا گرفته، سپس به اصفهان مهاجرت کرده و پس از سالها به اتفاق برادر نامبرده به قم مهاجرت نموده و به تکمیل مراتب علمی پرداخت. سپس به موطن خود مهاجرت کرده و به ارشاد و هدایت و رسیدگی به امور مذهبی مردم ناحیۀ قبموان از بلوک سمیرم پرداخته، سپس در اصفهان ساکن شده، عالمی خدمتگزار و زاهدی پرهیزکار بود. کتب زیر از تألیفات ایشان است: 1- اربعین به نام ملتقطات، 2- ذریعه الزائر یا رهبر زوار، 3- شهاده الشهداء، در شرح و ترجمۀ لوح حضرت زهرا، 4- ضیاء البشر در رد شیخیّه، 5- لولو درخشان در صفات بهترین زنان.

مهدوی، 1041- 1040 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید امیر ابوطالب امامی

از علمای زمان شاه طهماسب صفوی بوده و تولیت امامزاده درب امام با ایشان بوده و بدین جهت به امامی مشهور شده و به پندار خویش در علم و حکمت بر اقران خود مقدم بود. ایشان جد سیدعلی امامی معروف است.

مهدوی، 819: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید امیر تقی الدین محمد احودی حسینی اصفهانی

ابن معین الدین بن سعدالدین محمد دقاقی بلیانی کازرونی. فاضل ادیب شاعر، از احفاد اوحدالدین بن عبدالله بلیانی صوفی متوفی به سال 680 ه.ق و مذکور در نفحات الانس می باشد. در چهارشنبه 3 محرم 973 ه.ق در اصفهان متولد شده، خدمت بزرگان علم و ادب تحصیل نموده، نزد شاه عباس معزّز و محترم می زیسته است. در 1015 ه.ق به هندوستان رفته، و درآنجا به سال 1030 ه.ق درگذشت.

کتب زیادی نوشته است از آن جمله: 1- دیوان اشعار با تخلص «تقی» 2- ساقی نامه، به نام نشأه بی خمار 3- سرمۀ سلیمانی، در لغت 4- عرفان، مختصر کتاب عرفات 5- عرفات العاشقین، تذکرۀ شعرا و معروفترین تألیفات او.

مهدوی،  890 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید بدرالدین کتابی

در سال 1330 هـ .ق در خانوادۀ علم و روحانیت متولد گردید. مادرش دختر مرحوم حاج شیخ محمدعلی ثقه الاسلام نجفی از علما و مجتهدین خاندان مسجدشاهی بود. در اصفهان و مشهد و تهران تحصیل نمود. وی در دبیرستان و دانشگاه تدریس می کرد. عمری را در راه علم و دانش گذرانید و سرانجام در سال 1407 هـ .ق در اصفهان درگذشت. ادبیات و فلسفه را خوب می دانست و به زبانهای عربی و فرانسه تسلط کامل داشت. کتاب های زیر از آثار اوست که به چاپ رسیده است:

1- اخلاق، ترجمه از نویسنده فرانسوی پیر ژانه، 2- به سوی اصفهان، ترجمه از نویسنده فرانسوی پیرلوتی، 3- ترجمۀ آداب المتعلمین منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی از عربی، 4- ترجمۀ کتاب پیرامون سیده نبوی نوشته دکتر طه حسین، 5- ترجمۀ فروغ خاور نوشتۀ هرمان الدنبرگ از فرانسه، (در شرح و حال آیین بودا)، 6- دیوان اشعار با تخلص امید، 7- مقالات عدیده در موضوعات مختلف که قسمتی از آنها ضمن مجموعه ای پس از فوت ایشان به چاپ رسیده است.

مهدوی، 1047- 1046 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید جعفر صافی 

فرزند محمدامین حسینی مرعشی، از شعرا و ادبای معروف، در 1130 ه.ق متولد شد و در سال 1219 ه.ق درگذشت. کتب زیر از آثار اوست: 1– زبده الانساب، در نسب سادات معرشی 2- شهنشاه نامه در مناقب رسول اکرم و امیرالمومنین 3- مثنوی گلشن خیال.

مهدوی، 202 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید حسین شهشهانی

عالم فاضل محقّق، مولّف کتابی است در ردّ بر حاج محمّد کریم خان کرمانی رئیس شیخیّه که نسخه ای از آن در کتابخانۀ حاج سیّد محمدباقر ثانی بیدآبادی موجود بوده است.

مهدوی، 525: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید حبیب الله موسوی اصفهانی

عالم جلیل، استاد و شیخ روایت شیخ عبدالنبی تویسرکانی مولّف لئالی الاخبار است. تاریخ اجازه سال 1277 ه.ق می باشد، وفات او پس از این تاریخ است.

مهدوی، 471: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید رحیم آوازه خوانان

به اتفاق همه ارباب فن، خاتم موسیقی دانان قدیم ایران بود. آوازش در ملاحت و رسایی و گیرایی از مواهب آسمانی شمرده می شد. موسیقی شرقی را هیچکس بهتر از وی نمی دانست. از خود نیز ابتکارات تازه داشت و گوشه های مخصوصی ابداع کرده بود. آوازۀ شهرتش از اصفهان به اقصی بلاد ایران رسیده عموم خوانندگان و نوازندگان ایران به استادیش می ستودند و به شاگردی وی مباهات می نمودند. تاج اصفهانی و ادیب خوانساری و حبیب شاطر حاجی خوانندگان معروف و اکبرخان و حسین آقا پسر شعبان خان که هر دو از تارزن های نامی اصفهان به شمار می رفتند، همه در خدمت سید رحیم شاگردی کرده و فنون و اصطلاحات موسیقی را از وی فراگرفتند.

سید رحیم عمر طولانی کرد و تا سال 1358 ه.ق حیات داشت و اواخر عمرش به فقر و فاقه گذشت. مرد وارسته درویش مسلک صوفی منش بود و از راه تعلیم موسیقی و تار روزگار می گذاشت.

همایی، 251- 250 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سید روح الامین مختاری

ابن شمس الدین محمدبن سید محمدرضا مختاری نائینی اصفهانی. فاضل و صالح و واعظ کامل، مولّف تأویل الآیات است. وی از ائمه مسجد جامع جدید عبّاسی بوده است. از معاصرین صاحب ریاض العلماء است.

مهدوی، 653 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید زین العابدین طباطبائی ابرقوئی

عالم زاهد فاضل متّقی از اجلّۀ شاگردان آقا سیدمحدباقر درچه ای، آخوند کاشی و آقا شیخ محمدرضا مسجد شاهی و جمعی دیگر از فحول دانشمندان بود. در سال 1372 ه.ق وفات یافته و در تخت فولاد مدفون گردید. کتب و رسائل عدیده نوشته، از آن جمله 1- تریاق اعظم 2- ولایه المتّقین در تقوی و فضائل امیرالمومنین به طبع رسیده است.

مهدوی، 659- 658 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سیّد سعید طباطبائی نایینی

ابن نصرالله بن سعید، پس از تحصیلات در اصفهان اقدام به تأسیس مدرسه و چاپخانۀ گلبهار نموده، و کتب زیادی به طبع رساند. در اواخر عمر در مشهد ساکن شده و جهت مسجد گوهرشاد ایجاد کتابخانه ای نموده و قسمتی از کتابهای خود را بر آنجا وقف کرد. در سال 1378 ه.ق در آنجا وفات یافته و مدفون شد. چندین مجلّد کتاب جهت مدارس جدید تألیف و چاپ کرده است.

مهدوی، 357 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید شهاب الدین نحوی

سید محمدتقی معروف به شهاب الدین فرزند علامه فقیه سیدمحمدحسن، عالم فاضل زاهد. در سال 1263 ه.ق متولد شد و در سال 1340 ه.ق درگذشت و در تخت فولاد جنب پدر خویش مدفون گردید. از آثارش کتابی است جنگ مانند در دو قسمت: در فواید متفرقه از نظم و نثر عربی و فارسی و فقه و حدیث و تفسیر، مجموعه ای از مراسلات استادش حاج سیداسداله بیدآبادی که به علما و غیره نوشت.

مهدوی، 705: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید صدرالدین صدر

سیدمحمدعلی، ابوالرضا، صدرالدین، فرزند علّامه حاج سید اسماعیل صدر. علامه فقیه، از مراجع بزرگ تقلید شیعه. در سال 129 ه.ق در کاظمین متولد شد و در سال 1373 ه.ق در قم درگذشت و در مسجد بالا سر مدفون گردید. کتب زیر از تألیفات ایشان است: 1– تاریخ اسلام مختصر در 5 مجلّد، مطبوع 2- حاشیه بر کنایه 3- حاشیه انیس المقلّدین 4- حاشیه بر وسیله النجاه، مطبوع.

مهدوی، 730- 729 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید صدرالدین عاملی 

مرحوم آقا سیدصدرالدین محمدبن صالح عاملی، از اکابر فقها و مجتهدین شیعه، در فقه و اصول و حدیث و رجال و ادب و دیگر علوم از اساتید به شمار می رود. در سال 1193 ه.ق متولد شد و در نزد سیّد جواد عاملی و حاج سیّد مهدی بحرالعلوم طباطبائی و شیخ جعفر کاشف الغطاء (پدر زن خود) و بسیاری از علمای زمان تحصیل نمود و عده ای کثیر در نزد او درس خوانده و یا اجازه داشته اند که از آن جمله است: مرحوم آقا سید محمّد حسن مجتهدی موسوی اصفهانی. مرحوم آقا سیدصدرالدین سال ها در اصفهان در محلۀ آب بخشان ساکن بود، و مورد احترام قاطبۀ علمای این سامان بالاخص سیّد حجّه الاسلام بوده است.

سرانجام در سال 1262 ه.ق در نجف درگذشت و در یکی از حجرات مدفون شد. کتاب های زیر ازوست: 1– اسره العتره، در فقه استدلالی، 2- حاشیۀ تسهیل بن مالک، 3- حاشیۀ منتهی امل الادیب تألیف ابن ملّا، در نحو، 4-  حاشیۀ منتهی المقال، 5- حاشیۀ نقد الرجال، 6- حجّیه الظنوم، 7- قره العین در نحو، 8- القسطاس المستقیم، در اصول فقه، 9- قوت لایموت، رسالۀ علمیه، 10- مجال الرحال، 11- المستطرفات، 12- مقطومۀ رضاعیّه.

مهدوی، 286- 285 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید صدرالدین کوپائی هاطلی

فرزندسیدحسن بن سیّد جعفر حسینی. عالم زاهد فقیه حکیم مفسّر زاهد، در شب اربعین سال 1301 ه.ق در قریّۀ کوپا از بلوک کوهپایۀ اصفهان متولد شد. در اصفهان و نجف نزد علمای معروف تحصیل نموده، در مدرسۀ صدر حکمت و فلسفه تدریس می نمود و در محافل خصوصی تفسیر می گفت.

در سال 1372 ه.ق درگذشت و در بقعۀ تکیه در کوشکی مدفون گردید. از جمله آثارش: کتاب شروق الحکمه است، درحل معضلات اسفار و منظومه، که آن را در دوره اشتغال خود در نجف مرقوم داشته، و کتاب بزرگی است، و همچنین شرح مطالب کفایه است. قبل از 1323 ه.ق فوت شده است.

مهدوی، 732- 731: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالباقی قلمدان ساز

شغلش قلمدان سازی بود و از هنر موسیقی و خوانندگی بهرۀ کافی داشت، مخصوصاً دودانگ را به حدی ملیح و موثر می خواند که روح شنونده را با نغمات آسمانی آشنایی می داد. بیشتر در مجلس انس دوستان و محفل آشنایان با ذوق از روی طبع و حال خود، نه به تکلّف دیگران نغمه ای حال انگیز و اهل مجلس را با انجمن فرشتگان همدم و دمساز می ساخت. قدی بلند و قامتی رسا و قیافه ای گیرا داشت. از دوستان پدر نگارنده، طرب بن همای شیرازی بود. حدود صد سال و بقول بعضی بیشتر زندگانی آرام و بی سر و صدا کرد، اما قیافه و منظر و احوالش هیچ رنگ پیری و شکستگی بخود نگرفته بود. در سال 1340 ه.ق به اصفهان بدورد حیات گفت.

همایی، 249 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالحسین شهشهانی اصفهانی              

عالم فاضل و مجتهد اصولی، در اصفهان و نجف تحصیل نموده، سپس در همدان ساکن شده و دست ارادت به سیدمحمد غمام عارف مشهور همدانی داد. قبل از سال 1350 ه.ق درگذشت و در دورۀ اول انتخابات مجلس شورای ملّی از خراسان به عنوان نمایندۀ ملت در مجلس شرکت نموده است.

مهدوی، 764 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالحمید موسوی

در سال 1284 ه.ق در اصفهان متولد گردیده و مقدمات علوم را نزد جمعی از بزرگان که از جملۀ مرحوم حاج سیّد مهدی نحوی است فرا گرفت. در سال 1307 ه.ق به نجف اشرف مهاجرت کرد و در آنجا خدمت اساتید بزرگ سال ها درس خواند. از آخوند خراسانی و میرزا محمدتقی شیرازی و شیخ الشریعه اصفهانی و سیّد حسن صدرکاظمینی اجازۀ روایت احادیث یافت و مرکز درس و بحث و فتوی قرار گرفت. کتب زیر از تألیفات اوست: 1– انیس المتدیّن  2- حاشیه بر تبصره علامه 3- حاشیۀ عروه الوثقی 4- حاشیۀ نجاه العباد 5- ذخیره الصالحین 6- ذخیره العباد.

مهدوی، 93- 92 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالعظیم لنجانی

فرزند علی رضا حسینی لنجانی، از شاگردان میرزای قمی، سید محمد مجاهد کربلائی و آقا سیدعلی طباطبائی صاحب ریاض بوده و خود عالمی جلیل و فقیهی بارع بوده است. کتب زیر ازوست: 1- تحفه الاصحاب، 2- ضیاء اللامع در شرح مختصرالشرایع. پس از سال 1231 ه.ق در هندوستان درگذشت.

مهدوی، 777: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالفتّاح مرعشی خلیفه سلطانی

ابن ضیاء الدین محمدبن محمد صادق بن محمدطاهر بن سیّد علی نواب بن سیّد علاء الدین خلیفه سلطان، عالم فاضل محقّق. جدش سیّد محمدصادق مجاز از علّامه مجلسی بوده و تاریخ اجازه اش سال 1092 می باشد. کتب زیر از صاحب عنوان است:

1– التبر المذاب، در مواعظ، 2- جهان نما، در جغرافیای اصفهان، 3- خلدبرین، در مواعظ، 4- خلوتخانه، رد صوفیه.

مهدوی، 784- 783 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالله کربلایی اصفهانی

حسابی، از سادات حائری و صاحب فضایل و کمالات باطنی و ظاهری بود. خط نسخ را نیکو
می نوشته و شعر خوب می گفت. دیوانش قریب پنج هزار بیت است.

مهدوی، 789: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالوهاب شهشهانی

فرزند محمدامین حسینی فاضل ادیب، مولف کتاب بحرالجواهر در سیاق که مکرّر به چاپ رسیده و مولّف آن تا سال 1253 ه.ق زنده بوده است.

مهدوی، 799: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالوهاب معتمدالدوله

متخلص به «نشاط» فرزند میرزا محمدرحیم کلانتر، شاعر ادیب حکیم عارف فاضل نویسندۀ مقتدر، در 1175 ه.ق در اصفهان متولد شد و در سال 1244 ه.ق در طهران درگذشت. از بزرگان ادبا و شعرا و از سرآمدان رجال سیاست و امرای دولت فتح علی شاه بوده و در نهضت ادبی ایران سهم به سزایی دارد. در نظم و نثر به شیوۀ قدما استاد است. کتب زیر ازوست: 1– دیوان اشعار،2- گنجینه، 3- ساقی نامه، 4- کتابی به سبک گلستان، 5- منشآت و مراسلات.

مهدوی، 801 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید عبدالوهاب معین العلماء

از آزادی خواهان صدر مشروطیت بوده و روزنامۀ نیّر اعظم را در طهران منتشر می نمود. در سال 1284 ه.ق متولد شد و در سال 1358 ه.ق در اصفهان درگذشت و در جنب پدران خویش مدفون گردید. وی از ابتدای تشکیلات عدلیّه وارد خدمات دولتی شده و مدتها ریاست عدلیه مازندران، زنجان، گیلان، آباده، گلپایگان را داشته است.

مهدوی، 490: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید علی اکبر میرمحمد صادقی حسینی

فرزند حاج میرزا محمداسماعیل. عالم فاضل، در خدمت حاجی کلباسی و آقا سیدمحمدباقر بیدآبادی و جمعی دیگر تحصیل نمود. رساله های خوب نوشته، از آن جمله است: 1- رساله ای در اخلاق، 2- رساله ای در تجوید.

مهدوی، 825- 824 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید علی امامی

فرزند محمدابن اسدالله (بن سید ابوطالب) عریضی اصفهانی. از شاگردان آقا حسین خوانساری، میرزا ابوالقاسم فندرسکی و علامه مجلسی و معاصر با مولّف ریاض العلماء بود. عالم و فاضل و محقق بوده و هشت مجلد کتاب در حدیث ترجمه کرده و آن را هشت بهشت نامید که اسامی آنها عبارتند از: 1– ترجمۀ (شرح) اشارات خواجۀ طوسی، 2- ترجمۀ اکمال الدین، 3- ترجمۀ امالی صدوق، 4- ترجمۀ خصال صدوق.

مهدوی، 818- 817 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید علی علامه فانی

فرزند مرحوم آقا سید محمدحسن یزدی اصفهانی.

در سال 1333 ه.ق در اصفهان متولد شد. به نجف اشرف مهاجرت نمود و پس از سی سال در سال 1393 ه.ق به ایران مراجعت و در شهر قم سکونت اختیار نمود. برخی از تألیفات مطبوع ایشان: 1- آراء حول القرآن، 2- آرا حول مبحث الاراده، 3- البداء، 4- شرح شرایع که یازده جلد آن به چاپ رسیده است.

مهدوی، 1070: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید علاء الدین شاهشاهان

محمدبن محمدبن محمد، از علمای عالیقدر و متنفّذ اصفهان بود و در سال 850 ه.ق به دستور شاهرخ در ساوه شهید گردیده، جنازه به اصفهان منتقل شده، در بقعۀ مخصوص در محلّۀ شهشهان مدفون گردید. این محله قبلاً به محلّۀ حسینیان معروف بوده و پس از این تاریخ به نام شهشهان شهرت یافته است. شرح شهادت او در تواریخ مسطور است و تاریخچۀ بنای گنبد نیز در کتاب نفیس گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان مذکور است.

مهدوی، 809 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید علاء الدین گلستانه

علاء الدین محمّد بن ابوتراب بن ابوالمعالی.

فقیه حکیم فیلسوف زاهد عابد ادیب فاضل، از حکمای معروف و فضلای مشهور عهد صفوی است. تمام عمر شریف خود را به افاده و استفاده گذرانیده، دارای اخلاق فاضله و ملکات کامله بوده، دو مرتبه منصب صدارات بدو پیشنهاد شد و قبولش نیامد. وی را تألیفات چندی است، از آن جمله است:

1– بهجه الحلائق، در شرح نهج البلاغه، مختصر، 2- ترتیب مشیخۀ من لایحضر، 3- حدائق الحقایق، 4- روضه العرفا و یا شرح اسماء الحسنی، از معروفترین تألیفات ایشان، مطبوع (به نام کاشف الاسماء)، 5- شرح خطبۀ همّام.

مهدوی، 805- 804 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید فضل الله حجازی حسینی قمشه ای

عالم فاضل زاهد و ادیب شاعر متخلص به «حجازی» در 20 صفر 1318 ه.ق در شهرضا متولد شده، در اصفهان و قم و مشهد و نجف نزد اساتید فن تحصیل نموده است. سالها در شهرضا ساکن و وجع امورات شرعیّه و مورد توجه و عنایت قاطبۀ طبقات بوده است. سرانجام در سال 1387 ه.ق درگذشت و در آنجا مدفون گردید. از آثارش کتاب: الماثر الحجازیّه است که به طبع نرسیده و دیگر دیوان اشعار.

مهدوی، 861 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید کاظم اصفهانی

مشهور به آقا میرزا. عالم ثقۀ صالح زاهد تارک دنیا و مولع در جمع کتب، تمام همت او در گرد آوردن کتب و ترویج آنها و تکثیر نسخ آن بوده است. کتابخانه اش در نجف، بلکه در جمیع بلاد بی نظیر بوده، نسخ نفیس و اصلیّه بسیار از قبیل: ریاض العلماء، جامع الرواه، و تأویل الآیات و غیره نزد او موجود بوده است. در سال 1311 ه.ق در سامرّا درگذشت و کتابخانه اش فروش رفته و کتب متفرق گردید.

مهدوی، 870: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید کمال الدین امامی

سید کمال الدین امامی دومین فرزند میرزا محمدعلی امامی از معممین بزرگ اصفهان بود. در سنین جوانی جامۀ روحانی بر تن کرده و بر منبر وعظ می گفته است. در این سالها، نعمت الله خان خورشدی عالمگیر، جوانی که در قشون تهران عکاسی را فرا گرفته بود به اصفهان آمد و در منزل امامی ها در کوچه باغی قدیمی در محلۀ بیدآباد ساکن شد و به مرور ایام هنر خود، عکاسی را به کمال که سراپا شور یادگیری آن بود آموخت. در این دوران به دستور رضاشاه روحانیونی که از عهدۀ امتحان فقهی برنمی آمدند خلع لباس می شدند و کمال نیز که شیفتۀ عکاسی شده بود وعظ را کنار نهاد و در خانۀ خود اتاق کوچکی را به تاریکخانه تبدیل نمود و به عکاسی مشغول شد.

دو سال در کارخانه کار کرد و از مشتریهایش در حیاط خانه عکس گرفت تا توانست در خیابان چهارباغ پشت درشکه خانۀ آجودان رجبعلی خان عکاسخانۀ خود را افتتاح کند. سه برادر دیگر وی جلال الدین، صدرالدین و ضیاء الدین عکاسی را از برادر خود آموختند و هر یک مدتی در عکاسخانۀ کمال به کار پرداختند. این مغازه وسعت زیادی نداشت و از آنجا تنها به عنوان دفتر کار و پذیرش مشتری استفاده می شد و اگر مشتری برای تهیۀ عکس به او مراجعه می کرد، وی را به آتلیه ای که در کوچۀ فتحیه واقع بود می برد. بعدها مغازۀ بزرگتری در خیابان چهار باغ اجاره کرد و تا سالهای آخر عمر کوتاهش در آنجا مشغول به کار بود. از چگونگی آثار وی اطلاعی در دست نیست.

دمندان (نفیسی)، 137 : 1377

فارس، اصفهان، بزرگان، سید مجتبی کیوان

فرزند مرحوم حاج سیدمحمدحسین معروف به حاج زرگرباشی مرحوم حاج سید مجتبی از دانشمندان و فضلای اصفهان و از اساتید فن شعر و ادب محسوب می شد و کیوان تخلص می نمود. در سال 1291 ه.ش (1330 ه.ق) در اصفهان درگذشت. کتب زیر از آثار مرحوم کیوان می باشد: 1- چهل چراغ مجموعۀ چهل قصیده از چهل شاعر، 2- دیوان غزلیات، 3- دیوان کیدی، 4- سوی بر خاک، سفرنامه مکه و مدینه.

مهدوی، 1080- 1079: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محسن میرمحمد صادقی              

فرزند آقا سیدمحمدباقر بن میرسید علی حسینی. عالم فاضل زاهد، از علمای کاملین و فقها و مجتهدین، از خاندان علم و روحانیت. در اصفهان متولد شد و نزد جمع کثیری از علما در اصفهان و نجف تلمذ کرد. در 1284 ه.ق به اصفهان مراجعت کرده، مدتی به درس حاج شیخ محمدباقر نجفی حاضر شده و سپس به درس و بحث و اقامۀ جماعت و ارشاد پرداخت. در سال 1328 ه.ق درگذشت و در پایین پای فاضل هندی مدفون گردید. کتب زیر از آثار قلمی اوست: 1- رساله در اصول دین، 2- رساله در صیغ عقود، 3- شرح درّۀ بحرالعلوم، 4- تقریرات اصولی و فقهی اساتید خود.

مهدوی، 884- 883 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد امین شهرستانی

معروف به روح الامین و مشهور به میرجمله. ادیب فاضل کامل، در سال 971 ه.ق متولد شد و در سال 1027 ه.ق درگذشت. وی عموزادۀ میرزا رضی شهرستانی صدر زمان شاه عباس صفوی است. کتب زیر از دواوین شعر اوست: 1- آسمان هشتم، یا بهرام نامه، 2- خسرو و شیرین، 3- جواهرنامه، 4- گلستان ناز، 5- لیلی و مجنون، 6- مطمح الانظار.

مهدوی، 298 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد باقر گنجی

سید محمد باقر حسین بن ابی تراب موسوی گنجی اصفهانی، عالم فاضل و خطیب بارع، از بنی اعمام آیه الله اصفهانی است. در شهر گنجه متولد و هم در آنجا ساکن بوده و در سال 1335 ه.ق درگذشت. کتب و رسائل عدیده ای نوشته و برخی از آنها به طبع رسیده، از آن جمله است: 1- الایتان، 2- تبیان المقان (الاحوال) در رجال، 3- روض الجنان، در مواعظ شهر رمضان، 4- عبقات الاصول، در فقه.

مهدوی، 332 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد بن عبدالکریم حسینی خلیفه سلطانی

عالم فاضل شاعر، در 1198 ه.ق متولد و در 1280 ه.ق وفات یافته است. کتب زیر از اوست: 1– اجازات، 2- تفسیر قرآن، 3- دیوان اشعار، 4- سفرنامۀ هندوستان، 5- شرح بر زبده الاصول.

مهدوی،  914 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدحسین آیت میردامادی

ابن سید جعفر، عالم فاضل زاهد ادیب شاعر متخلص به «آیت» در سال 1303 ه.ق متولد شد. نزد علمای اصفهان تحصیل نموده و در سدۀ های بین مولد و موطن خویش مرجع امور شرعیه بوده و در سال 1380 ه.ق درگذشت و در امامزاده سیدمحمدمدفون گردید. وی را تألیفاتی است: 1- دیوان اشعار، 2- رسالۀ صومیه، 3- رساله در قاعدۀ علی الید، 4- عشریه و غیره.

مهدوی، 734: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدشفیع حسینی اصفهانی

عالم فاضل، معاصر شاه عباس ثانی بوده و کتاب خود را به نام او تألیف نموده است. کتاب در پنج مجلد می باشد.

مهدوی، 699: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد عریضی

از اساتید درجه اول قلم زنی برنج و نقره است. دَرِ جدیدی که برای حرم مطهر حضرت امیرالمومنین علی (ع) به اهتمام حاج مهدی و حاج عبدالله مقدم و کاظم توکلیان ساخته و حدود دوازده هزارتومان فقط خرج چوب ساج و نجاری آن شده، به دست همین استاد بزرگ و سه نفر دیگر حاج محمدتقی ذوقی و محمدحسین پرورش و شکراله صنیع زاده نقره سازی و طلاکاری شده است. درب مطلا از شاهکارهای صنعتی عصر حاضر است.

همایی، 352: 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سیّد محمدباقر حجه الاسلام شفتی

فرزند سیّدنقی از اعاظم مجتهدین در سال 1175 ه.ق در جرزه از نواحی طارم علیا متولد شد و در سال1260 ه.ق درگذشت و در مقبرۀ مخصوص در قسمت شمالی مسجد سیّد مدفون گردید. برخی تألیفات ایشان عبارت است: 1- آداب صلاه اللیل، 2- الاجازات الاستقبال در شرح مبحث قبله، 3- اصحاب الاجماع، 4- اصحاب الحّده، 5- تحفه الابرار در احکام شرعیه، 6- تمییز مشترکات الرجال جواب سئوالات دو جلد.

مهدوی، 375- 373 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدحسن مجتهد اصفهانی

فرزند سید محمدتقی مستجاب الدعوه، عالم فاضل جلیل، در سال 1207 ه.ق متولد شد و در سال 1263 ه.ق درگذشت و در تخت فولاد جنب پدر مدفون گردید. در اصفهان نزد پدر خود، آخوند ملّا علی نوری، میرزا ابوطالب صاحب حاشیه (برسیوطی) و حاجی کلباسی، تحصیل نموده و از جمعی از علما به اخذ اجازۀ روایت و اجتهاد مفتخر شده است. از آثار اوست: 1- رسالۀ جبتیّه، در تطبیق جیت و طاغوت بر اوّلی و دوّمی، 3- رساله در اختلافات معانی الفاظ شرعیّه، 4- رساله در شیربها، 5- رساله در جنایت امّ مولد، 6- رساله در ردّ مظالم.

مهدوی، 487- 486 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد رضوی خوانساری

مرحوم آقا سیدمحمد خوانساری عالم فاضل جلیل در سال 1292 ه.ق متولد شد. در اصفهان و نجف نزد اساتید بزرگ همچون آقا سیدمحمدکاظم یزدی و آخوند خراسانی تلمذ نموده، پس از وصول مقام اجتهاد به اصفهان مراجعت نموده و به درس و بحث و اقامۀ جماعت و ترویج دین پرداخت. در سال 1374 ه.ق درگذشت. کتب زیر ازوست: 1- اربعین 2- ایمان 3- برهان المتّقین، مطبوع در دو جلد.

مهدوی، 661- 660: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد سعید قهپائی

ابن قاسم طباطبائی، عالم فاضل محقّق مولّف کتاب مفاتیح الاحکام در شرح زبده البیان در آیات احکام تألیف مقدس اردبیلی.

مهدوی، 671: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدصادق حسینی اصفهانی

ابن محمدباقر، واعظ کامل، مولّف: 1- جارح العینین فی مصائب الحسین که آن را در سال 1222 ه.ق به نام فتحعلی شاه تألیف نموده 2- عین الدموع و غیره می باشد.

مهدوی، 716 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدصادق صدیق الاطبّاء لقمانی

فرزند سیدمحمد باقر بن محمدصادق موسوی. در سال 1296 ه.ق متولد شد و در سال 1374 ه.ق درگذشت و در اطاق تکیۀ کازرونی مدفون گردید. طب جدید و قدیم را نزد اساتید فن آموخت و طبیبی حاذق به شمار می رفت و سالها به معالجه بیماران پرداخت. در رشتۀ عرفان وارد شده و از سلسلۀ نعمت اللهیه گنابادی به شمار می رفت. صوفی صافی ضمیر و متعصّب بود. از آثارش رساله در وبا به طبع رسیده است.

مهدوی، 715 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد صادق نامی

از سادات موسوی معروف به حکیم سلمانی بوده و برادرزادۀ میرزا رحیم حکیم باشی و معروف به میرزا صادق خان منشی می باشد. ادیب و شاعر و مورخ و نویسنده است. کتب زیر ازوست: 1- خسروشیرین، 2- لیلی و مجنون، 3- وامق و عذرا، 4- یوسف و زلیخا که آنها را به تتبع خمسۀ نظامی سروده، 5- درج گهر، 6- ساقی نامه، 7- دیوان اشعار، 8- تاریخ گیتی گشا در تاریخ زندیه که به طبع رسید. وفات 1204 ه.ق می باشد.

مهدوی، 714: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد صدرهاشمی

فرزند سیدمهدی بن عبدالوهاب حسین. از فضلای معروف و نویسندگان مشهور اصفهان و از دانشمندان به نام این شهر می باشد. در 1323 ه.ق متولد و در سال 1384 ه.ق درگذشت و در مقبرۀ خانوادگی جنب تکیۀ خوانساری ها مدفون گردید. مشارالیه سال ها در مدارس قدیم اصفهان، به تحصیل علوم دینی از صرف و نحو و فقه و اصول اشتغال بسته، سپس به کسب علوم جدید رغبت نموده و در سال 1316 ه.ش از دانشسرای عالی لیسانس شد، سالها در زنجان ریاست دبیرستان پهلوی آنجا را داشته، به اصفهان منتقل گردیده و دبیر دبیرستانها، رئیس و دبیرستان فرهنگ و ریاست کتابخانۀ فرهنگ و معلمی دانشکدۀ ادبیات اصفهان را داشته، از فرهنگیان نادر الوجودی بود که فرهنگ اصفهان نظیر او کمتر یاد دارد. کتب زیر از تألیفات او به طبع رسیده است: 1- تاریخ جراید و مجلات در 4 مجلّد، 2- ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی تألیف دکتر سیدعبدالجواد کلیددار، 3- ترجمۀ مجلّدات تاریخ تمدن اسلامی جرجی زیدان، 4- شعر و شاعری در عصر صفوی، 5- عشاق قندهار، ترجمه از کنت دوگوبینو.

مهدوی،  922- 921 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد طباطبائی اصفهانی بروجردی

فرزند سیدعبدالکریم بن سید مراد طباطبائی اصفهانی بروجردی. علامه فقیه زاهد محقق بارع مصنّف، خواهرزادۀ علّامه ملّا محمدباقر مجلسی و جلد پنجم مرحوم آیه الله حاج آقا حسین بروجردی. در اصفهان متولد شده و در این شهر و نجف تحصیل نموده، سالها در کرمانشاه ساکن بوده و قبرش در بروجرد زیارتگاهی معروف است. وفاتش بنا به نوشتۀ مجلّۀ المرشد در 1200 ه.ق روی داده است. کتب زیر از تألیفات اوست: 1- اثبات عصمه الائمه از آیۀ (وَ اِذا ابتلی ابراهیمَ رَبُّه)، 2- الاحباط و التکفیر 3- تحفه الغری.

مهدوی،  915- 914 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدعلی ابطحی سدهی

فرزند سید مهدی حسینی است و از سلسلۀ سادات معروف به سادات حکیمی. در سال 1294 ه.ق در سده متولد شد و در سال 1371 ه.ق درگذشت و در صحن دارالضیافه مدفون گردید. در خدمت آقای شیخ مرتضی ریزی،آقا سید محمدباقر درچه ای، شیخ عبدالحسین محلاتی، جهانگیرخان قشقایی و میرزا هدایت الله چهارسوقی تحصیل نموده و در حدود پنجاه مجلد کتاب و رساله تألیف نموده که از آن جمله است: 1– تعلیقه بر فرائد، 2- ختام الغرر، 3- رساله در تعارض ادله، 4- رساله در تعادل و تراجیح، 5- رساله استدلالی در توحید، 6- رساله در حجّیت مظنّه، 7- رساله در رضاع.

مهدوی، 359- 358 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدعلی شهشهانی

مرحوم میرسید علی حسینی، عالم و فاضل و زاهد بوده و به علم و تقوا شهرت داشته، در 1265 ه.ق وفات یافته و جنب فاضلان مدفون گردید.

مهدوی،  914 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد علی عریضی

عالم فاضل ادیب زاهد، در حدود سال 1302 ه.ق متولد شد و سالها در تحصیل علوم از فقه و اصول و خصوصاً ادبیات عرب زحمت کشید و به مرحوم حاجی سیدعلی زنجیره فروش اختصاص یافته، از اساتید فن تجوید و قرائت در اصفهان به شمار می رفت. نسب ایشان از طرف مادر به سید اسماعیل طبیب می رسد که در عهد صفویه از مشهد به اصفهان منتقل شد و اولادش در این شهر ساکن بودند. مرحوم حاج سیّد محمد حکیم باشی جدّ مادری او از اطبّای معروف و به حذاقت و مهارت مشهور بود. وی را تألیفاتی است، از آن جمله است: 1- حواشی برقرآن مجید، در تفسیر و لغت و تجوید، 2- حواشی بر شاطبیّه، در تجوید، 3- کتابی در تجوید، و غیره. وی در سال 1383 ه.ق درگذشت و در تکیۀ ملک مدفون گردید.

مهدوی، 837 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد علی گلستانه موسوی

از علمای بزرگوار اصفهانی ساکن در مشهد بوده که پس ازتکمیل تحصیلات در اصفهان و نجف به مشهد مهاجرت نموده و به ترویج احکام، و نشر عقاید و اقامۀ جماعت پرداخت. سرانجام در سال 1361 ه.ق وفات یافته و در ایوان طلا مدفون گردید. کتب زیر ازوست: 1– تحفه الامامیّه، 2- الوسائل فی اثبات الحقّ و اذهان الباطل، و غیره.

مهدوی، 359 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد علی مبارکه ای

فرزند آقا سیدعلی امام جمعه، فرزن محمدعلی بن علی موسوی. عالم فاضل و واعظ کامل از مشاهیر اهل منبر اصفهان، بلکه از مشاهیر خطبا و گویندگان ایران بود. در سال 1316 ه.ق در مبارکه از قرای لنجان متولد شد. در اصفهان و طهران و خراسان نزد اساتید معروف تحصیل نموده، مدتی در ایران و هندوستان مسافرت ها نموده و از فضلا و دانشمندان هر شهر و دیار استفادۀ علمی نمود. واعظی شیرین بیان و گوینده ای فصیح زبان بود. کتب و رسائل زیادی نوشته، از آن جمله است: 1– اسرار حج، 2- تاریخ اصفهان، در 5 مجلّد، 3- جامع العلوم، در چهار مجلّد، 4- دانشوران اصفهان در 6 مجلد، 5- سرادق دوشیزگان، در حجاب (مطبوع).

مهدوی، 840 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد مورخ الاسلام

فرزند حاج میر سیّد علی بن میرزا محمدعلی خان سابق الذکر. ادیب فاضل مورخ، در سال 1300 ه.ق متولد شد و در سال 1369 ه.ق درگذشت و در تکیۀ میرسید محمد شهشهانی مدفون گردید. کتب چندی تألیف فرموده، از آن جمله است: 1- سفرنامۀ کربلا، 2- فضائل العجم.

مهدوی، 808 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمدمهدی خاتون آبادی

امام جمعۀ طهران، فرزند سیدمرتضی بن مهدی بن میر محمدحسین خاتون آبادی (1263-1185) اولین امام جمعۀ طهران، مولّف: 1- تکمله حیاه (القلوب) بر امامت 2- شرح نهج البلاغه به فارسی در 5 مجلّد و غیره.

مهدوی،  962: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید محمد نجم الواعظین موسوی خواجوئی

فاضل ادیب و واعظ شاعر، امام جماعت مسجد تلواسکان و از مولّفین و مصنّفین بوده و در سال 1347 ه.ق درگذشت. از آثارش: 1- مرآت الاسرار، در مصائب، منظوم به طبع رسیده. 2- مثنوی در تفسیرقرآن در سی مجلد دارد.

مهدوی، 892- 891 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید معزالدین مهدوی

مرحوم آقا سیدمحمدباقر معروف به سید معزالدین مهدوی. از جمله کسانیکه علوم جدید و قدیم را هر دو تحصیل نمود و به صفات انسانی و ملکات نفسانی پیراسته بود. کتابها و رساله های زیاد در موضوعات مختلف نوشت که 28 مجلد آن به چاپ رسیده است. از آن جمله 1-آخرین مأموریت در تاریخ سیاسی و اجتماعی سیستان و بلوچستان، 2- تصحیح و تحشیۀ صورالکواکب تألیف عبدالرحمان صوفی ترجمۀ خواجه نصیرالدین طوسی، 3- داستانهایی از پنجاه سال، و جز آنها.

در 1323 ه.ق در اصفهان متولد شد و در سال 1401 ه.ق در تهران درگذشت و در قبرستان بهشت زهرا مدفون گردید.

مهدوی، 1090- 1089: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید مهدی بیدآبادی

فرزند سیدمحمد علی بن سید محمد باقر حجه الاسلام. مولف کتابی است به نام غرقاب در رجال که در سال 1303 ه.ق شروع به تألیف آن نموده و تا سال 1309 ه.ق تألیف آن به طول انجامید. نسخه ای از این کتاب در کتابخانۀ مرحوم اقبال آشتیانی بوده است.

مهدوی، 381 : 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید میرزا منبت کار اصفهانی

سید میرزا از مشاهیر هنرمندان اصفهان در عصر حاضر است. در فن منبت کاری در سراسر ایران نظیر و همتا ندارد. فن مخصوصش منبت کاری روی چوب و تخته است. میز و صندلی و جعبۀ تحریر و تخته نرد و قاب آیینه و در و پنجره اطاق و قفسه و دولابچه و امثال آنرا با نقوش برجسته منبت کاری می کند. ریزه پاره های چوب و تخته را چنان جذب و جور پهلوی هم چیده است که در ظاهر یک پارچۀ مسطح می نماید. رضاشاه پهلوی برای منبت کاری های قصر سعدآباد و کاخ های شهری سیدمیرزا را از اصفهان به طهران آورد و کارهای او را بی حدمی پسندید. سیدمیرزا در حدود سال 1321 ه.ق در اصفهان بدرود حیات گفت.

همایی، 352- 351 : 1375

فارس، اصفهان، بزرگان، سید میرزا مهدی عقیلی

ابن نعیم محمد مومن عقبی استرآبادی اصفهانی، متوفّی در حدود سال 1160 ه.ق است. ترجمۀ کتب اربعۀ سماویّه از اوست. وی از پدر خود و عمویش میرزا رحیم بن محمّد مومن که هر دو از علمای نامدار
می باشند روایت احادیث می نموده است. مرحوم میرزا رحیم عقیلی در زمره علمایی است که خطّ آنان در خطبۀ اول کتاب جامع الرواه موجود است و جدش محمد مومن داماد ملالطف الله عالمی میسی صاحب مسجد شیخ لطف الله در اصفهان می باشد.

مهدوی، 963- 962: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید ناصرالدین حجّت

او فرزند سیّد هاشم حسینی نجف آبادی، عالمی زاهد و جلیل بود و مولّف کتاب حجّه البالغه فی تنبیه القلوب الرائعه. مولّف دانشمند آن در 1296 ه.ق در نجف آباد متولد شد و در مولد خود و اصفهان و نجف و مشهد تلمّذ نمود و عمدۀ تحصیلاتش نزد آقا سیدمحمدباقر درچه ای و آخوند کاشی بود. پس از نیل به مقام اجتهاد به موطن خود مراجعت نموده و به نشر احکام و ترویج دین و دفع شبهات مخالفین در کمال سعی و جدیّت اشتغال جسته، تا سرانجام در سال 1360 ه.ق درگذشت.

مهدوی،  970: 1384

فارس، اصفهان، بزرگان، سید هاشم میردامادی نجف آبادی

فرزند میرسیّد محمد از دانشمندان ساکن در مشهد. در نجف آباد متولد شده، در اصفهان و نجف اشرف تحصیلات خویش را به پایان رسانیده، و در مشهد مجاور گردیده، در یکی از شبستان های مسجد گوهرشاد اقامۀ جماعت می فرمود و شبها پس از نماز، جلسۀ تفسیری داشت که جمعی کثیر از فضلا و غیره از آن بهره مند می شدند. کتب زیر ازوست: 1– خلاصه البیان، در تفسیر قرآن، در دو مجلّد، 2- ترجمۀ کتاب سیف الامّه نراقی، 3- رساله در رجعت، 4- تقریرات اصول نائینی. در سال 1380 ه.ق درگذشت.

مهدوی، 362- 361 : 1384