اقلیت های دینی، زرتشتی، آثار باستانی، عقدا، زیارتگاه بونوپرس

زیارتی در آنجا هست که از آن زرتشتیان است و همه سال این طایفه از اول تا پنجم تیرماه برای زیارت و نذور است به اینجا می آیند. این زیارت را «بونو پرس» (بانو پارسا، بانوپارس) و «پیربانو» می خوانند.

آقای جمشید سروش سروشیان در فرهنگ بهرنیان درباره آن نوشته است: «زیارتگاهی است در جنوب عقدا و معروف است که دختر یزدگرد هنگامی که از فارس فرار کرد چند نفری او را مورد تعقیب قرار دادند. در نزدیکی عقدا به او نزدیک شدند. دختر یزدگرد که بسیار برآشفته و نگران بود از خدا خواست تا کوه او را به دامن خود پنهان کند. کوه دهان باز کرد و او بدانجا فرو رفت. ولی سرمقنعه او بیرون ماند. یکی از مسافرین که شب را در عقدا مانده بود، دختر را در خواب دید و دختر از او خواست که محلی بر سر مزار او بسازد. مسافر سحرگاهان برفت و مزار او را از انتهای مقنعه که بیرون مانده بود بیافت و بنائی در آنجا ساخت که تا امروز باقی است».

سابقا چنین مرسوم بود که در این محل زرتشیان گاه قربانی می کردند. یکی از پیشوایان دینی به این محل ایراد کرد و فعلاً نذوراتی به آنجا می بردند و قسمت می کنند. ابنیه ای که اکنون در این محل دیده می شود چنان قدمتی که آقای سروشیان بدان اشاره کرده اند ندارد. سنگ دیگری در دست چپ مدخل نصب است که قدمت بنای زیارت و آبادانی آن را به عصر صفوی می رساند و معلوم می شود در آن ایام این محل مورد احترام و زیارتگاه زرتشتیان بوده است. در باب این زیارت گاه خانم مری بویس مقاله فاضلانه ای نوشت و بر این عقیده رفت که این زیارتگاه و زیارتگاه های پنجگانه دیگر یزد همه از صحابه ناهید است. مری بویس در مقاله خود راجع به پیرهریشت و «بانوپارسی» اطلاعاتی مفید از کتاب روایات داراب هرمزد هم نقل کرده است. عنوان و مشخصات این مقاله بدین شرح است که آقای دکتر حسن جوادی ترجمه مقاله را در صفحات 125-146 مجله بررسی های تاریخی (ج 2 ش3/4 سال 1346) انتشار داده است.

افشار، 48-45: 1374​