قوم بلوچ، صنایع دستی گیاهی

بلوچ، صنایع دستی، بادِل

وسیله ایست برای نگهداری اشیاء که به صورت حجمی گرد و نامشخص می باشد که از گیاه داز ساخته می شود.

مهربان، تیموری، 30: 1386

بلوچ، صنایع دستی، پروند

نوعی کمربند است که از کنار هم قرارگرفتن چند طناب بافته شده از برگ داز درست می شود و کاربرد آن در بالارفتن از درخت خرما و چیدن محصول آن است.

مهربان، تیموری، 30: 1386

بلوچ، صنایع دستی، تت

تور گیاهی که برای حمل کاه و برنج یا برگ درختان استفاده می شود.

مهربان، تیموری، 31: 1386

بلوچ، صنایع دستی، تگرد

نوعی زیرانداز بافته شده از برگ های داز می باشد که کف خانه های روستائیان را می پوشاند. درخانواده هایی که توان مالی بیشتری دارند برای روی زیرانداز از پوشاننده های دیگری مانند قالی و گلیم نیز استفاده می شود. برای بافت آن از شیوه جناقی به دلیل تراکم بیشتر این نوع بافت استفاده می گردد.

مهربان، تیموری، 31: 1386

بلوچ، صنایع دستی، تمک

در واقع سیلویی ساخته شده از گل و معمولاً با دیوارهای چوبی و احیاناً حصیر است که دیوارهای آن از شاخه های جوان درخت گز بافته می شود و انباری بر روی زمین به فرم استفاده که در آن غلات به ویژه گندم را برای مدتی نگهداری می کنند. این تمک از گیاه گز ساخته می شود.

مهربان، تیموری، 43: 1386

بلوچ، صنایع دستی، تنگ

به چوب سنبله نر لوئی اصطلاحاً «خلک» می گویند. از خلک ها پرده نیز می سازند. از لوئی ها دیوارهائی حصارگونه جهت نگهداری دام ها یا پناهگاه دامپروری ساخته که در آن دام های خود را در شب های سرد زمستان نگهداری می کردند. این پناهگاه ها را اصطلاحاً « تنگ» می نامیدند.

مهربان، تیموری، 45: 1386

بلوچ، صنایع دستی، توتن

این گیاه لوئی از دیرباز در دریاچه هامون رویش داشته و ساکنان حاشیه از آن به خوبی سود می بردند. آنان با بریدن شاخه های گیاهان بالغ و کنار هم گذاشتن آن ها و سپس به هم بستن ساقه های تنومند این گیاه قایق محلی مناسبی با عنوان « توتن» می سازند.

مهربان، تیموری، 45: 1386

بلوچ، صنایع دستی، تیچک یا تچک

غربالی است که برای پاک کردن حبوبات و غلات مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل نوع استفاده آن معمولاً از بافت ساده استفاده کرده تا سطحی مشبک به وجود آید.

مهربان، تیموری، 31: 1386

بلوچ، صنایع دستی، چیلک

طنابی است از برگ های داز که در زندگی ساکنین بلوچستان نقش فراوانی دارد و در اکثر کارها از آن استفاده می کنند. برای درست کردن آن از برگ های ظریف و نازک استفاده می شود، به طوری که برگ ها را به هم پیچیده و انتهای آن را گره می زنند.

مهربان، تیموری، 31: 1386

بلوچ، صنایع دستی، روپک

جاروی محلی بلوچستان است که از برگ داز بافته می شود. برای ساخت آن برگ ها را از ساقه جدا کرده و از انتها بسته و مورد استفاده قرار می دهند. گاهی یک قطعه چوب بلند نیز به آن بسته تا دارای دسته ای بلند شود.

مهربان، تیموری، 32: 1386

بلوچ، صنایع دستی، سفت – سفت – پست

همان سبد است که از آن برای جابجایی موادغذایی و . ..  استفاده می شود.

مهربان، تیموری، 32: 1386

بلوچ، صنایع دستی، سند

نوعی سبد است که زمانی که خرما هنوز به درخت است به دور خوشه آن بافته می شود تا خرماهای رسیده روی زمین نیفتد. پس با همان کیسه حصیری برای فروش عرضه می کنند.

مهربان، تیموری، 32: 1386

بلوچ، صنایع دستی، سواس

نوعی کفش محلی است که تنها در منطقه بلوچستان ساخته و استفاده می شود. این کفش با کفی ضخیم خود مانع از انتقال حرارت زمین به پا می شود. روی آن کاملاً باز بوده و با دو بند به دور مچ پا محکم می گردد و برای هوای گرم بلوچستان کفشی کاملاً خنک است.

مهربان، تیموری، 33: 1386

بلوچ، صنایع دستی، شاهیم

ترازوی دوکفه است که در توزین محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. این ترازو از دو ظرف حصیری گرد کاسه مانند، ساخته شده که هر کدام از این کاسه ها به وسیله چند طناب گیاهی یا مویی به چوب بالای ترازو متصل می گردد.

مهربان، تیموری، 33: 1386

بلوچ، صنایع دستی، کپات

سبد کوچک خرما است که از برگ های دراز در حالتی که به ساقه اصلی آن متصل است بافته می شود. شکل نهایی آن شش ضلعی است که در آن توسط بندی از موی بز جمع شده و پس به عنوان دسته مورد استفاده قرار می گیرد.

مهربان، تیموری، 33: 1386

بلوچ، صنایع دستی، کپر – گرد توپ

کلبه هایی است که در برخی مناطق روستایی با استفاده از شاخ و برگ گیاه داز ساخته می شود. اغلب از ساخت دیواره های آن از گل نیز استفاده می شود.

مهربان، تیموری، 34: 1386

بلوچ، صنایع دستی، کتک – کچو

همان خورجین است که از آن برای حمل بار روی حیوان استفاده می گردد.

مهربان، تیموری، 33: 1386

بلوچ، صنایع دستی، کتل

کیسه بزرگی از جنس برگ های گیاه داز است که برنج و گندم و حبوبات را در آن نگهداری می کنند. موش و حشرات نیز نمی توانند وارد آن شوند و مواد غذایی کاملاً سالم می ماند.

مهربان، تیموری، 33: 1386

بلوچ، صنایع دستی، کتور – کنیر

صندوقچه ای گیاهی که زنان بلوچ از آن برای نگهداری وسایل خیاطی و دوخت و دوز استفاده می کنند.

مهربان، تیموری، 34: 1386

بلوچ، صنایع دستی، گواد گچن – گواد پچن

بادبزن دستی سنتی بلوچستان است. برای تهیه آن برگ ها را همانطور که به ساقه است با یکدیگر می بافند تا به انتهای برگ برسند، سپس سر ساقه ها را برگردانده و در زیر لبه برگ های دیگر فرو می کنند. برای تزئین آن از نخ و پارچه های رنگین استفاده می شود. ادامه ساقه برگ ها نقش دسته بادبزن را بر عهده دارد.

مهربان، تیموری، 35: 1386

بلوچ، صنایع دستی، گورگیج

سبدی است برای نگهداری گوشت و خرما و سایر مواد غذایی. این سبد اکثراً دارای بند یا دسته ایست که می توان آن را از سقف آویزان نمود، معمولاً برای ایجاد روزنه در ساختار آن از بافت ساده استفاده می شود.

مهربان، تیموری، 35: 1386

بلوچ، صنایع دستی، گیره

نوعی پوشش سقفی خاصی که از گیاه گز بافته می شود و در سقف سازی خانه های سنتی و سایبان های فصلی استفاده می شود. همچنین به عنوان حصاربند و حصارکشی نیز کاربرد دارد.

مهربان، تیموری، 42: 1386

بلوچ، صنایع دستی، مخزن باروت سلاح

از نوع مخصوصی از کدو نزدیک به کدو تنبل مشهور به (کدو قلیانی) جهت مخزن باروت در سلاح های شکاری استفاده می شود. بدین ترتیب که کدو را از انتها سوراخ کرده و محتویات گوشتی درون آن را با دقت تخلیه و سپس آن را در آفتاب گذاشته تا خشک شود. پس از مدتی ظرفی کوزه مانند از کدو خواهیم دشت در آن می توان مواد پودری از جمله باروت را برای مدت طولانی نگهداری کرد.

مهربان، تیموری، 37: 1386

بلوچ، صنایع دستی، مصلی

مردم بلوچ دارای اعتقادات مذهبی شدیدی هستند. خواندن نماز مهم ترین عمل روزانه آن ها محسوب می شود که در اول وقت به جا می آورند. مردم بلوچ و بسیاری از کشاورزان و دامداران زمانی که در خانه باشند یا زمانی که در صحرا به سر می برند هنگام نماز از سجاده ای که از برگ های داز ساخته استفاده می کنند. این سجاده دارای بافت های متنوع اما از نظر تزئینات ساده می باشد. اغلب دو دسته برای آن گذاشته تا حمل راحت تری داشته باشد. این دسته ها می تواند از برگ یا طناب های مویی باشد.

مهربان، تیموری، 36: 1386