فارس، یزد، آثار تاریخی، کوچه ها

فارس، یزد، آثار تاریخی، کوچه ها

معمولاً نامی که بر کوچه ها گذاشته شده به مناسبت وقوع یکی از امکنه تاریخی (امامزاده، آب انبار، مسجد و جز آن ها) در آن کوچه است. گاهی هم یک کوچه به دو یا سه نام شهرت دارد و گاه نام کوچه با نام یکی از محلات قدیمی مشترک است. در اینجا نام کوچه هایی که نام آن ها دارای تسمیه تاریخی است ضبط می شود:

1- کوچه آب انبار جنّک،

2- کوچه آب انبار فهّادان (یزّارون)،

3- کوچه آب انبار کوشکنو،

4- کوچه آب انبار وزیر،

5- کوچه آب انبار هاشم خان،

6- کوچه آب تفت،

7- کوچه آبشور (آبشور نام محله ای از شمال شهر است)،

8- کوچه آروک (= اهروک، این کوچه ای از کوچه های قدیمی و نامش در تاریخ یزد به صورت اهروک و در تاریخ جدید یزد به صورت آهروک ضبط است و روبه روی شازده فاضل قرار دارد)،

9- کوچه آسیاب وزیر،

10- کوچه ابوالعالی (بوالعیری)،

11- کوچه امام حسینی (که به مناسبت خانه وقفی امام حسینی بدین نام موسوم شده)،

12- کوچه امامزاده جعفر،

13- کوچه باغ تخت،

14- کوچه باغ سفید،

15- کوچه باغ صندل (علی الظاهر همان نام است که در جامع الخیرات به اشتباه باغ هندل – بنابر ضبط نسخه – چاپ شده و در آنجا از مشتقات و سکره تفت و نصیری که در آن عصر صحرای اطراف شهر بوده شمرده شده است،

ضمناً خالی از فایده نیست گفته شود که در منشآت شرف الدین علی یزدی از محلی به نام صندل خانه ذکر رفته است و امکان دارد که با باغ صندل بی ارتباط نباشد )

16- کوچه باغ گندم (نام باغ گندم در جامع مفیدی ضبط شده است)،

17- کوچه بندون (نام آن در یک شهادت نامه «بندار» و نیز در تاریخ شهدای یزد دیده شد)،

18- کوچه بیوک (متصل است به محله سردوراه و نامش در جامع مفیدی آمده است)،

19- کوچه پشت باغ (= خلف باغ و از باغ مراد آباد عزّ آبادست که در تواریخ یزد ذکرش مندرج است)،

20- کوچه پلنگان (دریزّارون)، نام پلنگان مناسبتی هم با یوزداران دارد)،

21- کوچه پنج کوچه،

22- کوچه پیر برج و (پیربرج محله ای است جنب شاهزاده فاضل)،

23- کوچه پیرعلم،

24- کوچه تازیان،

25- کوچه تبریزیان (در وقفنامه محمدتقی خان از محله تبریزیان و در وقفنامه مصلی از خان تبریزیان یاد شده است)،

26- کوچه تخت استاد،

27- کوچه تل خاکستری،

28- کوچه چوب بزرگ،

29- کوچه چوب دراز،

30- کوچه چوب سبحان،

31- کوچه چوب شاهی،

32- کوچه چوب مستوفی،

33- کوچه چارکوچه،

34- کوچه چارمنار (بمناسبت تأسیسات سیدشمس الدین = شمسیه، یعنی این نام از هفت قرن پیش باقی است)،

35- کوچه حسینیان (به جز تواریخ یزد، در وقفنامه مصلی هم ذکر آن آمده است)،

36- کوچه حسینیه حاجی یوسف،

37- کوچه حسینیه ملاجعفر،

38- کوچه حسینیه نقشین،

39- کوچه حسینیه هشت (قسمتی از آن همان کوچه حسینیان مذکور در تواریخ یزد و وقفنامه مصلی است)،

40- کوچه حمام چارمنار،

41- کوچه حمام کودک،

42- کوچه خطیب (درمحله پشت باغ)،

43- کوچه خواجه خضر،

44- کوچه دراالشفاء،

45- کوچه دباغخانه (ذکر آن در کاشی تاریخ سقاخانه مورخ 932 به همین شکل آمده است)،

46- کوچه دربند کاشی ها،

47- کوچه دروازه قصاب ها،

48- کوچه دروازه مال امیر (= مادر امیر) منسوب به مادر سلطان قطب الدین از اتابکان)،

49- کوچه دروازه مصلی،

50- کوچه دروازه مهریز،

51- کوچه دروازه امام،

52- کوچه دومنار (بمناسبت مدرسه دومنار عصر اتابکان)،

53- کوچه دیگ بندان (نزدیک میدان وقت و ساعت، در عصر صفوی هم به همین نام دیگ بندان بوده است)،

54- کوچه رباطک (حوالی بازارچه رباطک)،

55- کوچه زرکش (در محله مال امیر، به مناسبت خانه های خانواده زرکش)،

56- کوچه سرپلک ( از نام هایی است که در تواریخ یزد دیده می شود)،

57- کوچه سرتل،

58- کوچه سرسنگ (نام سرسنگ از نام هایی است که در تواریخ یزد دیده می شود)،

59- کوچه سلسبیل،

60- کوچه سید فتح الرضا،

61- کوچه سیدگل سرخ (کوچه دروازه سیدگل سرخ هم می گویند)،

62- کوچه شاطریّه،

63- کوچه شاه ابوالقاسم (مراد شهاب الدین قاسم مذکور در تواریخ یزد است و ما پیش ازین درباب این نام بحث کرده ایم،

64- کوچه شاه عبدالقیوم،

65- کوچه شاه ولی بیک (بیکا) نزدیک میدان میرچقماق،

66- کوچه شاهزاده (منسوب به شاهزاده محمدولی میرزا)،

67- کوچه شاه علی (در محله فهادان = یزارون)،

68- کوچه شرباز که آن را در کتابت «شاهد باز» می نویسند،

69- کوچه شومالخونه (= شومالخانه)،

70- کوچه شیخداد (به مناسبت بقعه تقی الدین دادا محمد)،

71- کوچه صحرا زنگی،

72- کوچه عرب ها (منسوب به خانواده عرب که اکثراً اکنون به فاتح مشهورند)،

73- کوچه فهّادان (= یزارون، که در اسناد یوزداران می نویسند)،

74- کوچه قلعه کهنه،

75- کوچه قنبری (علی الظاهر باید منسوب به نظام الدین قنبر جهانشاهی باشد)،

76- کوچه کاغذگری، در وقفنامه مصلی که از قرن یازدهم هجری است ذکر حانوت کاغذگری واقع در کوچه حسینیان و نیز طامونه کاغذگری فرج یهودی آمده است)،

77- کوچه کتابخانه (واقع در محله فهّادان، نام قطعاً قدیمی است ولی معلوم نیست که به کدام یک از کتابخانه های یزد منسوب است)،

78- کوچه گنبد سبز،

79- کوچه گودال شاهی،

80- کوچه گودال عباس،

81- کوچه گودال مصلی،

82- کوچه لب خندق،

83- کوچه مال امیر (= مادر امیر) منسوب به مادر سلطان قطب الدین از اتابکان)،

84- کوچه مسجد جامع،

85- کوچه مسجد شاه طهماسب،

86- کوچه مسجد صندوق سازها (شاید؛ «صندوقیان» مذکور در تواریخ یزد مرتبط باشد)

87- کوچه مسجد مروارید،

88- کوچه مصلی عتیق (بدان کوچه مصلی و کوچه مسجد مصلی نیز گفته می شود)،

89- کوچه میدان قلعه،

90- کوچه میرقطب،

91- کوچه میرمیران (منسوب به میرمیران نواده شاه نعمته الله ولی،

92- کوچه نشاسته گران،

93- کوچه نظرکرده،

94- کوچه نمک کوب.

افشار 780- 773: 1374