فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه ها و سقاخانه ها

فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه

حسینیه محوطه ای است که معمولاً چهار طرف آن دیوارکشی و غرفه بندی و طاقنماسازی شده است. در بسیاری از حسینیه ها مسجد هم هست و احیاناً در آب انبار هم آنجا باز می شود. حسینیه محل تجمع مردم در ایام عزاداری است و در مواقع سوگواری بر روی آن «پوش» می کشیده اند.

هر یک از محلات شهر یک یا دو حسینیه دارد. در وسط حسینیه “کلکی” قرار دارد که از آجر ساخته شده است.

کلک معمولاً هشت ضلعی و بلندی آن حدود یک متر و نیم است. کلک محل آن بوده است که بر روی آن آتش می افروخته اند. هنوز هم در عده ای از حسینیه ها آثار کلک باقی است. اما در بسیار جاها برای عبور و مرور اتومبیل آن را خراب کرده اند. اثر دیگری که در هر حسینیه دیده می شود «نخل» است. اسامی عده ای از حسینیه های مشهور عبارت است از:

حسینیه آبشور، حسینیه بازارنو، حسینیه باغ صندل، حسینیه باغ گندم، حسینیه پشت باغ ، حسینیه پشت خانعلی، حسینیه پتوسازان، حسینیه تخت استاد، حسینیه جوهر هر، حسینیه چوب شاهی (قلعه کهنه)، حسینیه چهار منار، حسینیه حاجی یوسف، حسینیه خشتمال ها، حسینیه سرتل، حسینیه سرچم، حسینیه سرسنگ، حسینیه سیدگل سرخ، حسینیه شاه ابوالقاسم، حسینیه شازده (محمدولی میرزا)، حسینیه شازده فاضل، حسینیه شرباز (شاهدباز)، حسینیه شیخداد، حسینیه فهّادان (یوزداران = یزّارون)، حسینیه کوچه بیوک، حسینیه کوشکنو، حسینیه گازرگاه (سه حسینیه دارد)، حسینیه گلچنان، حسینیه گودال عباس، حسینیه ملاجعفر، حسینیه میرقطب، حسینیه نظرکرده، حسینیه نقشین، حسینیه وقت و ساعت، حسینیه هشت.

افشار  748 – 750 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه ها، حسینیه حاجی یوسف

این حسینیه نزدیک سرپلک است. در یکی از غرفات آن که شکل اطاق است صورت قبری وجود دارد. در گوشه ای از آن اطاق، یک تکه سنگ قبر که ظاهراً مربوط به همان قبر است دیده شد. منقورات بر آن به خط نسخه و شبیه به خط سنگ قبر واقع در شیخداد است که از آن قرن هشتم هجری است.

افشار 751 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه ها، حسینیه شازده فاضل

این حسینیه در جنوب بنای شازده فاضل و بر جهت غربی خیابان پهلوی قرار دارد. بنای حسینیه از شاهزاده محمدولی میرزاست و مولف جامع جعفری درین باب می نویسد: «بر جنب بقعه متبرکه قضایی محقر بود که مستاهل طرح اساسی بنائی می نمود. لاجرم در آن طرح اساس حسینیه ریخته که لیالی متبرکه جمعه و ایام عاشورا و سایر ایام که مناسب اقامت مراسم روضه خوانی می پردازند».

بر دیوار دهنه مدخل شرقی حسینیه (یعنی از طرف خیابان که به شکل ساباط است) سنگی به اندازه 30×30 نصب است. اکنون اثری از سقاخانه باقی نیست.

افشار 752 – 751 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه ها، حسینیه کوچه بیوک

کوچه بیوک از نام های تاریخی شهر یزد و مربوط است، محله ای قدیمی. از جمله مولف تاریخ جدید یزد استطراداً نامی از آن برده است. بر دیوار جنوبی حسینیه این محله جنب مسجد آنجا، سه سنگ نصب است که درین مقام به معرفی آنها پرداخته می شوند:

1- سنگ مرمر زردرنگ به اندازه 36×25 سانتی متر به خط نسخ.

2- سنگ مرمر به اندازه 27×55 سانتی متر و به خطی بد.

3- سنگ مرمر منصوب بر بالای سر آب انبار.

افشار 754 – 753 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، حسینیه ها، حسینیه میرچقماق

این حسینیه با تصرفاتی که به مرور در آن شده به میدان میرچقماق تبدیل شده است.

افشار 754 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، سقاخانه ها، سقاخانه بازار اسمعیل

رو به روی مسجد ملااسماعیل، سنگابی بزرگ قرار دارد و بالای سر آن یک لوحه سنگی مورخ 1245 ه.ق نصب است.

افشار 757- 756 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، سقاخانه ها، سقاخانه کوچه دباغ خانه

در کوچه دباغ خانه نزدیک لرد کیوان، پایابی بر جوی محمودآباد وجود داشته است که به علت خشک شدن قنات حالا بی استفاده است. بر دیوار مدخل این پایاب، یک لوحه کاشی لاجوردی رنگ مورخ سال 932 ه.ق (که قسمت فوقانی آن مثلث شکل است) نصب شده و عبارتی به خط نسخ در پنج سطر آن کاشی تراشیده شده است. از سقاخانه مورد ذکر اکنون نشانی برجای نیست.

افشار 756- 755 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، سقاخانه ها، سقاخانه شازده فاضل

سنگ تاریخ آن بر دیوار حسینیه شازده فاضل باقی است.

افشار 755 : 1374

فارس، یزد، آثار تاریخی، سقاخانه ها، سنگ پایاب کوچه دارالشفا

بر سر در مسجد حاجی میرزا عبدالله واقع در کوچه دارالشفا لوحه ای سنگی نصب است. این لوحه یادگاری است از پایابی که در سال 1100 ه.ق بنا شده بوده است و اکنون اثری از آن جز همین لوحه نیست. منقورات سنگ مزبور به خط نسخ است.

افشار 759 – 758 : 1374