فارس، کرمان، آثار تاریخی

فارس، کرمان، آثار تاریخی، آب انبار حاج آقاعلی

این بنا توسط حاج آقا علی مشهور به زعیم الله در کرمان ساخته شده است، و دارای سردری مزین به مقرنس و کاشیکاری است. تاریخ طبق کتیبه موجود، 1328 ه.ق است.

کیانی، 196-195 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، آب انبار گنجعلی خان

این بنا که در درون مجموعۀ گنجعلی خان قرار گرفته، مربوط به دورۀ صفوی می باشد و در سال 1029 ه.ق توسط علیمردان خان، پسر گنجعلی خان حاکم کرمان ساخته شده است.

کیانی، 191 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، بازار ابراهیم خان

این بنا توسط ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان، و در زمان قاجاریه ساخته شده و به «قیصریه» نیز معروف است. از ویژگی های این بازار، فضای باز و ارتفاع مناسب آن است. بازار ابراهیم خان در انتهای بازار گنجعلی خان قرار گرفته است.

کیانی، 194 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، بازار کرمان

این بازار در بافت قدیمی و تاریخی شهر کرمان واقع شده و بنای اولیه آن متعلق به دورۀ صفویه است. (در دوره های بعد نیز بخش هایی به آن اضافه شده است). راستۀ اصلی بازار دارای طولی بیش از یک کیلومتر است و بخش های اعظم آن با پوشش طاق و گنبد مسقف شده است.

زنده دل، 87-81 : 1377

فارس، کرمان، آثار تاریخی، حمام ابراهیم خان

این بنا مربوط به دورۀ قاجار و ابراهیم خان ظهیرالدوله است و در جنب مدرسه و بازار ابراهیم خان قرار گرفته. بنا دارای سردری با تزئینات کاشیکاری و سربینه ای با چهار ستون سنگی است.

کیانی، 195 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، حمام گنجعلی خان

این بنا که توسط گنجعلی خان، حاکم کرمان ساخته شده، در ضلع جنوبی میدان گنجعلی خان قرار گرفته و دارای تزئینات زیبای کاشیکاری، نقاشی، مقرنس و کاربندی می باشد. (در ردیف زیباترین حمام های ایران است). این بنا در سال 1355 ه.ش به موزه تبدیل شد و مجسمه هایی جالب توجه در آن به تصویر کشیده شده است.

کیانی، 191 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، حمام نگار

حمام نگار از ساخته های دورۀ سلجوقی در کرمان است و مشتمل بر سربینه ایی صلیبی شکل، گرمخانه ایی هشت ضلعی و خزینه است. پوشش بنا طاق و گنبد می باشد.

ملّازاده، محمّدی، 180 : 1379

فارس، کرمان، آثار تاریخی، حمام وکیل

این حمام در مجموعۀ وکیل شامل بازار، کاروانسرا، حمام و مسجد قرار دارد و در سال 1280 هـ .ق توسط محمد اسماعیل خان وکیل الملک و پسرش ساخته شده است. بنای حمام مزین به کاشیکاری های زیبا بوده، و در ساخت آن از حمام گنجعلی خان الگوبرداری شده است.

ملّازاده، محمّدی، 180 : 1379

فارس، کرمان، آثار تاریخی، رباط غرب شهربابک

این کاروانسرا در مسیر جادۀ کرمان به شیراز واقع شده و در ساخت آن از سنگ و خشت استفاده شده است. به نظر می رسد ساخت بنا مربوط به اوایل دورۀ اسلامی باشد.

کیانی، کلایس، 290 : 1373

فارس، کرمان، آثار تاریخی، زیارتگاه شاه نعمت الله ولی

این بنا مدفن شاه نعمت الله ولی، شاعر قرن نهم می باشد، و در ماهان کرمان واقع شده است. بنا دارای سه حیاط روباز و گنبدخانه مورخ 840 ه.ق می باشد. زیارتگاه شاه نعمت الله ولی مربوط به دوره تیموری بوده، و در دوره های صفوی و قاجار تعمیراتی در آن صورت گرفته است.

تقوی، رضایی، 37- 36 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، ساختمان خلوت (خانه مدرّس)

ساختمان این بنا مربوط به دورۀ حکمرانی ابراهیم خان ظهیرالدوله در کرمان است. بنا دارای دو طبقه و بادگیری رفیع است، تزئینات کاشیکاری زیبایی دارد.

کیانی، 195 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، ضرابخانه گنجعلی خان

این بنا از آثار دورۀ صفوی در کرمان است که در ضلع شمالی میدان گنجعلی خان قرار گرفته. پلان آن هشت ضلعی و دارای گنبد مرکزی و چهار غرفه در چهار زاویه است. بنای ضرابخانه هم اکنون موزۀ سکه می باشد.

کیانی، 191 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، کاروانسرای حاج آقاعلی

این بنا توسط حاج آقاعلی،  مشهور به زعیم الله ساخته شده است. پلان بنا به شکل مربع مستطیل بوده و دارای حجره هایی کوچک است. سردر و بدنه ضلع های جنوبی، شمالی و غربی کاروانسرا دارای پشت نعل های کاشیکاری است.

کیانی، 195 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، کاروانسرای سیرچ

کاروانسرای سیرچ از ساخته های دورۀ قاجاریه در مسیر جادۀ کرمان به راور است. این کاروانسرا به شکل چهار ایوانی و تماماً از سنگ ساخته شده است.

کیانی، کلایس، 293 : 1373

فارس، کرمان، آثار تاریخی، گنبد جبلیه

گنبد جبلیه که به «گنبد گبری» و «گنبد گنج» نیز معروف است، به صورت هشت ضلعی، و از گچ و سنگ لاشه ساخته شده است. این بنا مربوط به اواخر دورۀ ساسانی است و در اوایل اسلام مرمت شده است. (برخی نیز این بنا را سلجوقی می دانند).

تقوی، رضایی، 33 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مدرسه ابراهیم خان

این بنا در زمان ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان ساخته شده، و سردر آن دارای کاشیکاری های خشتی بی نظیر است. پلان مدرسه به شکل مربع مستطیل بوده و دارای ایوان، ایوانچه ها و غرفه هایی در اطراف حیاط است.

کیانی، 195-194 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مدرسه گنجعلی خان

این بنا در شرق میدان گنجعلی خان قرار گرفته و کتیبه کاشی معرق آن به خط علیرضا عباسی و مورخ 1007 ه.ق است. مدرسۀ گنجعلی خان در حال حاضر به کاروانسرا مشهور است.

کیانی، 190 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد اسعدالدوله

این بنا در سال 1294 ه.ق توسط محمدخان اسعدالدوله ساخته شده است. مسجد دارای پلان دو ایوانی و شبستان های ستون دار است. ورودی بنا در ضلع شمال غربی و محراب اصلی در ایوان جنوبی قرار دارد.

نوربخش

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد بازار

بنای اولیۀ این مسجد مربوط به دورۀ سلجوقی می باشد و در دوره های بعد الحاقاتی بدان صورت گرفته است. مسجد دارای صحن، ایوان و سه شبستان است. محراب قسمت غربی ایوان با مقرنس کاری و کاشی های خشتی قاجاری مزین شده است. این بنا امروزه به مسجد «امام زمان (عج)» مشهور است.

ملّازاده، 199 : 1379

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد پامنار

بنای مسجد پامنار در سال 793 ه.ق به دستور عمادالدین سلطان محمود برادر شاه شجاع (آل مظفر)، ساخته شده است. این مسجد شامل سردر ورودی، مناره و صحن است.

تقوی، رضایی، 21 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد حاج علی آقا

مسجد حاج علی آقا کرمان شامل سردر، مناره و گلدسته، رواق، صحن، شبستان و محراب بوده، و شباهت بسیاری به مسجد وکیل شیراز دارد. مجموعۀ بناهای حاجی علی آقا، معرف معماری قاجاریه در جنوب ایران است. شبستان مسجد دارای 49 ستون سنگی است.

کیانی، 136 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد جامع

مسجد جامع کرمان بر طبق کتیبه موجود در سردر شرقی، در سال 750 ه.ق و دوران حکومت امیر مبارزالدین محمّد مظفر سرسلسله آل مظفر بنا شده است. کاشیکاری های معرق محراب و سردرشرقی مسجد در نوع خود بی نظیر است.

تقوی، رضایی، 21 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد جامع مظفری

این بنا به دستور امیر مبارزالدین محمّد مظفر در بین سالهای 705 تا 755 ه.ق ساخته شده است. معمار این بنای چهار ایوانی حاج محمّد یزدی بوده است. سردر جنوب شرقی بنا مربوط به دورۀ صفوی است.

تقوی، رضایی، 21 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد خواجه خضر

بنای اولیه مسجد خواجه خضر مربوط به اوایل قرن هفتم هجری و فرمانروایی قراختاییان است. آرامگاه آقا رشیدالدین محمّد، مشهور به سپهری (1071 هـ .ق)، نیز در این بنا قرار دارد.

تقوی، رضایی، 21 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد گنجعلی خان

این مسجد به شکل مربع و بدون صحن بوده و دارای تزئینات زیبای کاشیکاری، گچ بری و خطاطی است. مسجد گنجعلی خان یادگاری از گنجعلی خان، حاکم کرمان در زمان شاه عباس صفوی است.

کیانی، 190 : 1385

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد ملک

مسجد ملک که مربوط به دورۀ سلجوقی می باشد، دارای پلان چهار ایوانی است. بخش های سلجوقی بنا برج آجری ضلع شمال شرقی و سه محراب گچ بری است.

تقوی، رضایی، 18 : 1388

فارس، کرمان، آثار تاریخی، مسجد وکیل

این بنا که بخشی از مجموعۀ وکیل است، در سال 1187 ه.ق توسط وکیل الملک بنا شده است، و در دوره های اخیر مورد مرمت واقع شده است. پلان مسجد چهار ایوانی است و ورودی آن در بازار قرار دارد. سردر ورودی مسجد دارای مقرنس کاری های زیبایی از کاشی است.

ملّازاده، 204 : 1379

فارس، کرمان، آثار تاریخی، میدان گنجعلی خان

این میدان به شکل مستطیلی به طول صد و پنجاه متر است و در اطراف آن بناهای بازار، حمام، آب انبار، ضرابخانه، مدرسه و مسجد قرار گرفته است. مجموعه گنجعلی خان توسط گنجعلی خان حاکم کرمان در زمان شاه عباس اول ساخته شده است.

کیانی، 190 : 1385