فارس، کاشان، آثار تاریخی، گنبدها و مناره ها

فارس، کاشان، آثار تاریخی، گنبد چهل دختران

در سمت مغرب صحن امام زاده سلطان میراحمد به فاصله یک صد متر تقریباً گنبد آجری مرتفع قدیمی بنام چهل دختران وجود دارد که شکل خارجی آن داری سبک مغولی نظیر گنبد خانقاه شیخ علاء الدوله سمنانی می باشد.

ساقه این گنبد از داخل بنا بر پایه ی ضخیمی استوار گشته که راس آن ها بهشت طاق کوچک جناقی منتهی می گردد و سقف مدور گنبد روی این قاعده کثیرالاضلاع قرار گرفته است. در وسط سقف نیز ترنج گردی از کاشی های معرق ساخته شده که سالم و پاکیزه باقی مانده است. در بدنه هر یک از چهار جانب اصلی بنام روزنه ای برای روشنایی تعبیه شده اما پوشش آجری خارج گنبد چندین شکاف برداشته که هر گاه جولگیری و مرمت کامل نشود، بیم خرابی زیادتر بلکه فروریختن آن هم می رود. خرابه های وسیعی که سابق بر این در اطراف بنا بود (در سال های اخیر به جای آن ها دبستان نوبنیادی ساخته شده) نشان می داد که ابنیه دیگری نیز در حوالی گنبد کنونی وجود داشته است.

نراقی، 270- 269: 1348

فارس، کاشان، آثار تاریخی، منار زین الدین

بانی این منارۀ خواجه زین الدین یکی از برادران خواجه عمادالدین محمود (بنیانگذار مسجد عمادی و ابنیه میدان سنگ) بوده که در نیمه دوم سده نهم هجری منار را با خانقاهی در کنار آن ساخته است. این مناره بر اثر زلزله های شدید سابق از محور اصلی خود اندک انحرافی پیدا کرده بود، به طوریکه با چشم هم به خوبی محسوس می گردد. ولی در طول این مدت همچنان بدون تغییر و خطری باقی و بر جا مانده بود. چنانکه مولف مرآت قاسان در نیمه دوم قرن گذشته درباره آن می نویسد، یک خاورشناس عالی مقام انگلیسی نیز که در سال 1307 ه.ش به منظور شرکت در جشن هزارمین سال فردوسی به ایران آمده و کاشان را دیده است درباره آن مطالبی را می نویسد. منار زین الدین پس از آنکه بیش از 150 سال با همان وضع خمیدگی (از اثر زلزله 1192 ه.ق) بر جا و بی خطر مانده بود در سال 1310 ه.ش به دستور فرمانداری و شهرداری کاشان بیش از نصف از ارتفاع آن فرو ریخته و کوتاه شد. منار زین الدین با داشتن چنین سوابق ممتد تاریخی تاکنون در فهرست آثار باستانی به ثبت نرسیده است.

نراقی، 268- 267: 1348