فارس، قم، آثار تاریخی

فارس، قم، آثار تاریخی، آب انبار مدرسۀ دارالشفاء

این آب انبار مربوط به دورۀ صفوی می باشد که در سال 1055 ه.ق توسط ساروتقی، وزیرشاه عباس دوم، ساخته شده است. بنای آب انبار مزین به کاشیکاری، مقرنس و کتیبه های تاریخی است. سنگ نوشتۀ سردر بنا مورخ 1204 ه.ق، حاکی از مرمت آن توسط میرزا تقی خان بروجردی است.

مدرسی طباطبایی، 142-140: جلد 2: 1355

فارس، قم، آثار تاریخی، پل دلاک

پل دلاک متعلق به دورۀ صفویه است و در مسیر کاروان رو تهران_قم واقع شده است. این پل حدود 153 متر طول، 8/5 متر عرض و هجده دهانه دارد که دهانه های آن به سمت غرب قرار گرفته است. پل دلاک امروزه به صورت ویرانه درآمده است.

کلایس، 974-972: 1362

فارس، قم، آثار تاریخی، پل عسگرآباد

این پل از ساخته های دورۀ قاجار بر روی رودخانۀ قره چای بوده است که در سال های اخیر تخریب شده است. پل عسگرآباد با طول 140 و عرض 7/8 متر، دارای 2 دهانۀ بزرگ و 4 دهانۀ کوچک بوده است. این پل در مجموعه ایی شامل کاروانسرا و یک آب انبار قدیمی واقع بوده است.

کلایس، 983: 1362

فارس، قم، آثار تاریخی، پل علیخانی

بنای اولیۀ پل علیخانی مربوط به دورۀ صفویه است و در دورۀ قاجاریه و دورۀ متأخر مورد مرمت قرار گرفته است. پل در حال حاضر حدود 96 متر طول و 10 متر عرض دارد. در دوره صفوی نیز ظاهراً 11 دهانه داشته است.

مدرسی طباطبایی، 155: جلد 2: 1355

فارس، قم، آثار تاریخی، پل کاج

این پل که متعلق به دورۀ صفویه می باشد، در مسیر کاروان رو قدیمی ورامین_قم واقع است و بر روی رودخانۀ ساوه یا قمرود احداث شده است. پل کاج دارای طولی حدود 245 متر و 13 دهانه به ابعاد و اندازه های مختلف است.

ملّازاده، محمّدی، 167-166: 1379

فارس، قم، آثار تاریخی، تیمچه بزرگ قم

این بازار در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار، توسط استاد حسن معمار قمی ساخته شده و در نزدیکی حرم حضرت معصومه (س) واقع می باشد. تیمچه بزرگ متشکل از بنایی با دو طبقه و پوشش طاق و گنبد است. این بازار دارای دو ورودی است.

فیض، 703-702: 1350

فارس، قم، آثار تاریخی، سد کبار

سد کبار ظاهراً از آثار دورۀ ایلخانی در 25 کیلومتری جنوب قم است که بر روی رودخانۀ کبار قرار دارد. مصالح به کار رفته در ساخت سد سنگ های تراشیده، لاشه سنگ و ملات ساروج است. سد دارای یک برج آبگیر است که آب از طریق آن به قسمت زیرآب منتقل می شود. ولفرام کلایس این سد را از آثار دورۀ صفوی می داند.

ملّازاده، محمّدی، 167: 1379

فارس، قم، آثار تاریخی، کاروانسرای دیرگچین

این بنا در مسیر تهران_قم قرار گرفته، و به شکل چهار ایوانی با چهار برج در چهار گوشه است. به نظر می رسد این بنا در محل کاروانسرایی ساسانی احداث شده است.

کیانی،  128-127: 1385

فارس، قم، آثار تاریخی، مجموعه حضرت معصومه (س)

این مجموعه از نظر تزئینات و معماری در ردیف شاهکارهای هنری محسوب می شود. صحن دو ایوانه عتیق توسط شاه بیگم، دختر شاه اسماعیل صفوی، صحن اتابکی و ساختمان های ضلع شرقی و غربی در دورۀ قاجار، و مدرسه فیضیه در دوره صفوی ساخته شده اند. مجموعه دارای کاشیکاری های تزئینی مورخ 605 ه.ق (آل مظفر) می باشد. مقابر شاه عباس دوم، شاه سلطان حسین، فتحعلیشاه و محمدشاه نیز در داخل مجموعه قرار دارد.

کیانی، 169-167: 1385