فارس، شاهرود، آثار تاریخی

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، آرامگاه شیخ عمادالدین

در 6 کیلومتری جنوب شهر شاهرود در سمت جنوب جادۀ شوسه بقعه خرابی است مشهور به بقعه شیخ عمادالدین که به صورت مربع متساوی الاضلاع است و از هر طرف دوازده قدم می باشد. ارتفاع گنبد که خشتی است با طاق ها و چهار بدنه پانزده ذرع است. داخل گنبد را با گچ سفید کرده و روی آن را نقش نموده بودند. بیرون بقعه را با آب باران به شدت شسته و خراب شده است. در حوالی بقعه آثار ساختمان هایی که متعلق به بقعه بوده به چشم می خورد. در طرف شرق این بقعه آثار دو گنبد کوچکتر دیده می شود که قدری از بدنه ها و طاق های آن باقی است و از گنبدها چیزی باقی نمانده است.

حقیقت، 399: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، بازار شاهرود

بنای اولیۀ این مجموعۀ تاریخی که در مرکز شهر شاهرود واقع شده است، مربوط به دورۀ پیش از حکومت قاجارها می باشد، ولی عمدۀ آثار به جاماندۀ بازار متعلق به دورۀ قاجاریه است. اساس ساختمان بخش قدیمی بازار را خشت تشکیل می دهد که با آجر نماسازی شده است. پوشش بازار نیز از گچ و آجر و به شیوۀ طاق و گنبد است. مجموعۀ بازار از یک راستۀ اصلی و تعدادی راسته فرعی و تعدادی کاروانسرا و انبار در کنار آن تشکیل شده است.

ملازاده، 127: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، حمام امیریه

این بنا که از آثار دورۀ قاجاریه می باشد، با 360 متر زیربنا دارای دو فضای اصلی، با دیوارهای سنگی و پوشش های گنبدی شکل آجری می باشد. سردر و دالان ورودی بنا نیز با نقوشی تزئین شده است، و سرستون ها با نقوش گل و بوته مزین شده اند.

سیمای استان سمنان، 403: 1374

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، حمام بیدآباد

این بنا از آثار اوایل دورۀ قاجار محسوب می شود و از دو قسمت بزرگ و کوچک تشکیل شده است، که هر دو این قسمت ها متشکل از رختکن، گرمخانه و خزینه است. پوشش بخش های اصلی بنا گنبدی است و در وسط هر گنبد روزنه های نورگیری تعبیه شده است. ساختمان بند از خشت خام و ملات آهک و کف آن با ملات شن کوهی و آهک درست شده است.

ملّازاده، 130-129: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، حمام های تاریخی شاهرود

1- حمام چهار سوق شاهرود متعلق به دوره صفویه که در دوره قاجاریه بازسازی شده است.

2- حمام حاج تقی در شهر شاهرود مربوط به دوره قاجاریه.

3- حمام بازار نو در شهر شاهرود مربوط به دوره قاجاریه.

4- حمام بیدآباد در شهر شاهرود مربوط به اوایل قاجاریه.

5- حمام امامزاده قطری در روستای قطری مربوط به دوره قاجاریه.

6- حمام بسطام مربوط به دوره قاجاریه.

7- حمام امیریه مربوط به دوره قاجاریه متعلق به امیر اعظم حاکم مشهور ولایت قومس در امیریه شاهرود.

حقیقت، 505: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، ساختمان بلدیه شاهرود

در ضلع شمالی ساختمان شهرداری و فرمانداری شاهرود ساختمانی قدیمی با سبک معماری مربوط به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی وجود دارد. این ساختمان در دو طبقه با مساحت 306 مترمربع زیربنا می باشد که پس از بازسازی کلی و بنیادی به «موزه شاهرود» تبدیل شده است. این موزه شامل دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی است. در حال حاضر اشیاء کشف شده مربوطه به منطقه و اشیاء نمودار زندگی مردم در این موزه به نمایش گذارده شده است. غرفه های این مجموعه عبارتند از: کشاورزی، دامداری، پوشاک، ابزار تدفین، اسناد و قباله ها و سرانجام پرده داری و تعزیه خوانی که نموداری از طرز زندگی و اعتقادی مردم می باشد.

حقیقت، 402: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مدرسه های تاریخی

1- مدرسه محمدزمان خان قاجار واقع در میان قلعه در شهر شاهرود که بنای آن از آجر است و دارای 15 حجره تحتانی و فوقانی می باشد.

2- مدرسه بیدآباد که دارای خشت خام می باشد این مدرسه را حاجی اسماعیل پسر حاجی ابراهیم شاهرودی ساخته است.

3- مدرسه بازار شاهرود که آن را حاجی اسماعیل اعمی از مردم باغ زندان در سال 1206 ه.ق ساخته است و لفظ «غو» ماده تاریخ آن است.

4- مدرسه شاهرخیه بسطام که در شهر بسطام پایین بقعه امامزاده محمد و ضلع شرقی ایوان الجاتیو واقع است.

حقیقت، 404-403: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد آقا

این بنا که مربوط به دورۀ قاجاریه می باشد، در حدود سال 1275 هـ .ق در نزدیکی تکایای قدیمی شاهرود بنا شده است. سردر ورودی مسجد مزین به تزئینات آجرکاری و گچبری است و در طرفین سردر، دوطاق نمای محرابی به قرینۀ سردر تعبیه شده اند. مسجد دارای دو بخش زمستانی و تابستانی و همچنین دارای دوازده طاق گنبدی از خشت خام است.

شریعت زاده، 1373

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد امام حسن(ع)

این مسجد که بنای اولیۀ آن متعلق به دورۀ صفوی است، از خشت خام ساخته شده و سقف آن نیز با تیر و تخته پوشیده شده است. چهارده ستون از تیر در دو ردیف میان مسجد کار گذاشته شده است. بنای کنونی مسجد مشتمل بر شبستانی بزرگ و ستون دار است که با مصالح و شیوۀ جدید بنا گردیده، ولی محراب ساده و گچی آن مربوط به همان بنای اولیه می باشد.

ملازاده،156: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد جامع

این بنا مربوط به دورۀ ایلخانی (یا پیش از آن) می باشد و کهن ترین مسجد شاهرود به شمار می رود. بخش قدیمی و اصلی مسجد شبستان ستون داری است که متشکل از سه بخش میانی، شرقی و غربی می باشد. بنای کنونی مسجد مشتمل بر صحن، شبستان اصلی و بناهایی در اضلاع دیگر است. پوشش بنا به صورت طاق و گنبد با قوس های ایرانی و عمدتاً پنج و هفت بر روی جرزهای چند ضلعی می باشد.

شریعت زاده، 38-37: 1373

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد جامع شاهرود

مسجد جامع شاهرود که در خارج شهر است در میان باغات و بساتین که در سفح جبال شمالی واقع شده و آن بنائی معتبر است و هر چند از خشت خام برآورده اند اما در اهمیت کمتر از ابنیه آجری نیست، شکلاً مربع مستطیل می باشد، هشت استوانه ضخیمه در وسط است که دو به دو محاذی یکدیگرند و روی آن ها طاق های محکم زده اند، قسمت مقابل محراب را پوشش از تیر و تخته است و این اختلاف سقف و طاق طاری و جدید است.

سابقاً همه طاق خشتی بوده، در سال 1242 ه.ق اهالی شاهرود این مسجد را مرمت کرده اند و این یک قسمت به طور مخالف پوشانده شده است. کف قسمت شرقی این مسجد به قدر یک ذرع بلندتر است و زیر آن آب انبار می باشد و راه پله از خارج و میان شارع است و روی این قسمت شرقی هم با تیر و تخته پوشیده شده و در وسط یک قطار ستون های تیربست و روی تیرها چند محال بزرگ بر هم چفت کرده انداخته اند و سرتیرهای سقف را روی آن ها قرار داده اند و تقریباً به طور تسنیم پوشانیده و می توان آن جا را مسجد علیحده محسوب داشت، چه محراب مخصوص و مدخل ممتاز و وضع جداگانه دارد. قبله هر دو محراب این جامع راست و درست است، طول مسجد بزرگ سی و پنج قدم و عرض بیست و پنج قدم، طول مسجد شرقی بیست و پنج قدم و عرض پانزده قدم است.

حقیقت، 379: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد حضرت مجتبی

در شهر شاهرود مسجد دیگری هست که به نام مسجد حضرت مجتبی معروف می باشد. طبق نوشته مولف مطلع الشمس مسجد مذکور در میان بازار و پهلوی چناری بزرگ واقع است، طول این مسجد 27 قدم و عرض آن 17 قدم و ساختمان آن از خشت خام می باشد. سقف مسجد با تیر و تخته پوشیده شده. چهارده ستون از تیر در دو ردیف میان مسجد کار گذاشته شده و از جمله ستون بزرگی است از تیر که بالای آن منبت کاری است. قرینه این ستون دیگری هم به همین نحو موجود است.

در قدمت این مسجد شکی نیست و محقق است که قبل از آنکه آبادانی جدید شهر شاهرود به این طرف کشیده شود این مسجد و حمامی که در جنب آن است دایر و در جمع آبادی پیش بوده که افغانها آن را خراب کرده اند. به غیر از مسجدهای فوق الذکر دو مسجد دیگر در شهر شاهرود هست که یکی به نام مسجد آقاشیخ علی اکبر و دیگر مسجد حاجی ملاعلی می باشد.

حقیقت، 380: 1379

فارس، شاهرود، آثار تاریخی، مسجد شیخ علی اکبر

این بنا در جنوب بازار تاریخی شاهرود واقع شده و از آثار دورۀ قاجاریه است که توسط شیخ علی اکبر مجتهد به صورت مسجد و مدرسه بنا گردیده است. بنای مسجد مشتمل بر سردر ورودی قدیم و جدید، صحن، ایوان، گنبدخانه، شبستان های متعدد و حجره ها است. فضای مربع گنبدخانه در بالا با گوشه سازی به چند ضلعی تبدیل شده و پوشش گنبدی روی آن قرار گرفته است.

ملّازاده، 163: 1379