فارس، تهران، بازی ها، آب اومد، کدوم آب
نام دیگر بازی: یه مرغ زردی داشتم
تعداد: 2 نفر یا گروهی
جنس: هردو
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: این بازی ترانه ایست که بین استاد و شاگرد یا شاگردان رد و بدل می شود. ترانه پایان مشخصی ندارد و میتواند بر حسب استعداد استاد و حوصلۀ شاگردان ادامه یابد ترانه این گونه آغاز می شود: استاد: یه مرغ زردی داشتم، خیلی دوستش می داشتم، توله هه اومد و بردش، سرپا نشست و خوردش … سگ اومد. شاگردها : کدوم سگ؟ استاد: همون سگ که مرغ و خورده، شاگردها: کدوم مرغ؟ استاد همون مرغ زرد پا کوتاه گردن هما که شیش قرون تا هش قرون می خریدنش، نمی دادمش … .
قزل ایاغ، 133 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، آبجی نسا
تعداد: 4 نفر
جنس: زنان و دختران
اشیاء: ضرب
محل اجرا: فضای بسته
زمان اجرا: عروسی ها و جشن ها
گروه سنی: بزرگسالان
نقشها : آبجی نسا (مادر دختر)، سکینه (دختر )، آبجی خاتون، ضرب گیر
نحوه بازی: آبجی نسا مادری است که یک دختر دم بخت دارد و نزد فالگیر می رود و دعایی می گیرد که دخترش راضی به ازدواج با حاجی جواد حجره دار که مرد پیروزشت ولی پولداری است بشود. سر راه به یکی از دوستان به نام آبجی خاتون بر می خورد و آبجی خاتون به او پیشنهاد می کند که به خانۀ آنها برود و دختر را برای عروسی آماده کند. آن دو به خانه بر میگردند و آبجی خاتون سکینه را نصیحت می کند و سعی می کند او را قانع کند که حاجی جواد اگر چه پیر است اما پولدار است و سعی می کند جوانان محله را از چشم او بیندازد. اما دختر راضی نمیشود و می گوید که تمام ثروت و مکنت حاجی هم نمی تواند عیبهای او را بپوشاند. او می گوید که نامزد جوانش را دوست دارد و میخواهد زن او بشود. تمام گفت و گوها با شعر است و در هنگام اجرا با ضرب همراهی می شود.
قزل ایاغ، 133 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، آتش داری بالا ترک
تعداد: یک گروه
جنس: هردو
وضعیت بدن: حالتهایی خاص برای انگشتان دست
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: بازیکنان دور هم می نشینند. استاد بازی انگشتان دست خود را باز کرده و دو دست خود را روی هم بر زمین می گذارد، طوری که انگشت کوچک دست بالای بر شست دست پایینی قرار گیرد. اولین بازیکن انگشتانش را یکی یکی از پایین به بالا لای انگشتان استاد برده و از او سوال می کند: آتش داری؟ استاد جواب میدهد: بالا ترک و از همان حال سعی می کند با به هم بستن انگشتان خود، انگشت او را به دام انداز. اگر بازیکن به موقع انگشتش را بیرون آورد، ان را به میان انگشتان بالاتر می گذارد و به همان ترتیبی که گفته شد، عمل می کند. اگر او بتواند از تمام انگشتان استاد بگذرد، خودش جزیی از استاد شده و دستانش را روی دستان استاد می گذارد و بازیکن بعدی باید انگشتهای خود را از تمام انگشتهای روی هم گذاشته شده، بگذارند. در صورتی که استاد بتواند، انگشت بازیکن را میان انگشتانش گیر بیندازد، آن بازیکن سوخته و برایش جریمه ای تعیین می شود که معمولاً او را « تپ تپ خمیر » می کنند.
قزل ایاغ، 134 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، آفتاب مهتاب چه رنگه ؟
تعداد: دو نفر
گروه سنی: کودکان
جنس: هر دو
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: دو بازیکن پشت به یکدیگر ایستاده، بازویشان را در هم می اندازند و قفل می کنند. آن گاه به نوبت یکی از جلو خم شده و دیگری را بر پشت خود بلند می کند و در همان حالت می پرسد: آفتاب مهتاب چه رنگه؟ دیگری پاسخ می دهد: سرخ و سفید دو رنگه. سپس تغییر وضعیت می دهند و این بار نفری که خم شده بود بر پشت دیگری قرار می گیرد و سوال می کند و دیگری هم جواب می دهد و بازی را تا زمانی که بخواهند به همین ترتیب ادامه می دهند.
قزل ایاغ، 135 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، آن مان نبارا
تعداد: 3 – 6 نفر
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: یکی از بازیکنان استاد شده و رو به بازیکنان دیگر می ایستد. استاد با گفتن کلمۀ «آن» بازی را شروع می کند و بازیکنان دیگر به ترتیب کلمات «مان» «نه» «با»، «را» می گویند. دور دوم استاد با کلمۀ «دو» شروع می کند و دیگران به ترتیب کلمات «دو» «اس»، «کا»، «چی» را می گویند و دور سوم به این ترتیب پایان مییابد که استاد کلمۀ «آن» را می گوید و دیگران به ترتیب کلمات «مان»، «که»، «با»، «چی» را می گویند. کلمۀ «چی» به هر بازیکنی که بیفتد از دور بازی کنار می رود. اگر کلمۀ «چی» به استاد رسید او نیز از دور بازی خارج شده و نوبت به نفر بعدی می رسد. به همین ترتیب بازی آن قدر ادامه می یابد تا فقط یک نفر باقی بماند. این بازیکن در ادامۀ بازی «گرگ» می شود. بازیکنان پراکنده می شوند و گرگ به تعقیب آنها می پردازد و دست خود را به هر بازیکنی بزند، آن بازیکن از بازی کنار می رود و این کار را آن قدر ادامه می دهد تا همۀ بازیکنان از بازی خارج شوند. در صورتی که بخواهند بازی را ادامه دهند، اولین نفری که سوخته گرگ می شود و بازی را دوباره به همان شکل ادامه می دهند.
قزل ایاغ، 135 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، آی تخم مرغ گندیده
نام دیگر بازی: اشرت اپرت
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
اشیاء: دستمال یا سیئی که به عنوان تخم مرغ گندیده استفاده می شود.
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: ابتدا یکی از بازیکنان به حکم قرعه به عنوان استاد انتخاب می شد. آن گاه بازیکنان دایره وار نشسته و چمباتمه می زنند که نتوانند پشت سر خود را ببینند. استاد دستمال را پشت سر یکی از بازیکنان انداخته و خود شروع به دویدن می کند. فردی که گرگ شده یعنی دستمال پشت سر او بوده، باید دستمال را برداشته و به دنبال استاد بدود و آن را به او بزند. در تمام این مدت بقیه بازیکنان یک صدا «آی تخم مرغ گندیده» را تکرار می کنند. اگر گرگ نتواند، دستمال را به استاد بزند و او نهایتاً بعد از خستگی در جای گرگ بنشیند، خود گرگ استاد می شود و اگر دستمال را به استاد بزند، استاد را «تخم مرغ گندیده» نامیده و او را در وسط جمع بازیکنان می نشانند و خطاب به او اشعار «آی تخم مرغ گندیده» را سر می دهند.
قزل ایاغ، 136 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، اتل متل توتوله
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
وضعیت بدن: نشسته و پاها دراز می شود.
محل اجرا: فضای بسته
گروه سنی: کودکان
نحوه بازی: کودکان دایره وار می نشینند و پاهایشان را به طرف مرکز دایره دراز می کنند. استاد که معمولاً از بزرگسالان می باشد، ترانه ای را می خواند و با هر سیلاب دست خود را روی پای یکی از بازیکنان می گذارد. هر یک از پاها که آخرین سیلاب ترانه به آن بیفتد، کنار گذاشته می شود. بازی آن قدر ادامه پیدا می کند که فقط یک پا باقی بماند. آنگاه استاد تصمیم می گیرد که فرد باقیمانده برای تفریح سایر بازیکنان چه عملی انجام دهد.
قزل ایاغ، 137 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، ارش قرش
تعداد: دو گروه
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
اشیاء: سنگ
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان دو گروه شده ویکی از دو گروه (الف) روی زمین می نشیند و گروه دیگر (ب)، در چند مرحله که به تدریج مشکل تر می شود، یک یک از روی آنها می پرد. این مراحل به این ترتیب است: 1- افراد گروه اول دو به دو رو به روی یکدیگر قرار گرفته و کف پاهایشان را به یکدیگر می چسبانند. 2 – پای چپ خود را روی پای راست خود می اندازند، طوری که در این حالت نیز کف پاهایشان بر روی پنجه قرار گیرد و ارتفاع آن بیشتر از مرحلۀ قبل شود. 3- در این مرحله دست راست خود رابه صورت وجب بر روی پای خود قرار می دهند. 4- دست چپ خود را نیز بر روی دست راست خود می گذارند. اگر گروه ب همۀ این مراحل را با موفقیت گذراند، آنگاه با نظر گروه الف به پهلو روی زمین خوابیده و بازیکنان گروه ب پای خود را روی بازوی آنها قرار می دهند افراد گروه ب، سنگی را در همان حال به طرف محلی که توافق کرده اند، می اندازند. اگر سنگ تا حد مشخص شده، پرتاب شده، گروه الف این فاصله را تا محل بازی از افراد گروه ب کولی می گیرد و پس از آن جای گروه عوض می شود. اگر نتوانستند سنگ را تا محل انتخاب شده، پرتاب کنند، می بایست فاصلۀ محل بازی تا محل انتخابی را «زو» بکشند و به جای خود باز گردند و پس از آن بازیکنان گروه ب به تعداد «زو» کشیدن های بازیکنان گروه الف، به حالت لی لی زو کشیده و با پای خود آهسته به پشت افراد گروه الف می زنند، تا زمانی که تعداد زوها تمام شود و بعد از این مرحله، جای دو گروه عوض می شود.
قزل ایاغ، 137 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، استوپ کارتونی
تعداد: حداقل 3 – 4 نفر
جنس: هر دو
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان دور هم جمع می شوند و یکی از آنها گرگ می شود. گرگ بقیۀ بازیکنان را دنبال می کند تا یکی از آنها را بزند، اگر بازیکنی به هنگام خطر زده شدن توسط گرگ، نام یک کارتون را ببرد مثلاَ بگوید: پینوکیو استوپ، دیگر گرگ نمی تواند او را بزند و خود گرگ هم باید بی حرکت بایستد، تا بازیکن دیگر آمده و با بردن نام یک کارتون دیگر مثلاً «پسر شجاع آزاد» او را آزاد کند و او بتواند دوباره وارد بازی شود.
قزل ایاغ، 138 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، الک دولک
نام دیگر بازی: لوچمبه بازی (مشهد)
تعداد: دو گروه
جنس: هر دو
اشیاء: یک چوب در حدود یک متر (الک)، یک چوب کوچکتر در حدود نیم متر (دولک)
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان به دو گروه تقسیم می شوند، یک گروه در بالای زمین، پشت خط شروع بازی و گروه دیگر در داخل زمین مستقر می شوند. در نقطۀ شروع سنگی را که بزرگتر از آجر معمولی است، قرار داده و چوب دولک را طوری روی آن می گذارند که موازی با خط طولی زمین و لااقل یکی از لبه های آن آزاد باشد. ابتدا یکی از نفرات بالا با الک ضربه ای محکم به سر آزاد دولک می زند. دولک از سر سنگ بلند شده و پس از چرخشی در هوا به داخل زمین فرود می آید. اگر افراد گروه پایین که داخل زمین هستند، دولک را در هوا «بُل» بگیرند، برنده می شوند و جای دو گروه عوض می شود. در غیر اینصورت یکی از نفرات گروه پایین، دولک را از روی زمین برداشته و به طرف الک که پس از پرتاب دولک در کنار سنگ و به موازات خط طولی زمین گذاشته می شود، پرت می کند. اگر الک به دولک اصابت کند، باز جای دو گروه عوض می شود و در غیر اینصورت نوبت به نفر بعدی گروه بالایی می رسد و به همین ترتیب تا پایان نفرات گروه بالا ادامه پیدا می کند. در نوع دیگر الک دولک به جای سنگ دو آجر موازی با فاصلۀ حدود ده سانتیمتر را روی زمین گذاشته و چوب الک را روی آن دو آجر می گذارند، یکی از بازیکنان گروه بالا با دولک زیر الک می زند تا الک حدود 5/1 – 1 متر به هوا بلند شود، بعد ضربه ای محکم به آن زده و به طرف زمین بازی پرت می کند.
قزل ایاغ، 139 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، اوستا بدوش زن اوستا ندوش
نام دیگر بازی: کلاغ پر، تاپ تاپ خمیر، اُستا بدوز (جیتوی ورامین)
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: یکی از بزرگسالان استاد شده و بازیکنان را گرد خود می نشاند. آنگاه انگشت نشانه (ابهام) را دوبار به روی زمین می کشد. بار اول می گوید: «اوسابدوش» و همگی انگشت نشانه شان را بر زمین کشیده و می گویند: «اوسابدوش». بار دوم نیز انگشت خود را وسط برده و هر بار نام یک پرنده یا چیزهایی را که نمی پرند را بر زبان می آورد و با اضافه کردن کلمۀ «پر» به آنها دست خود را به نشانۀ پرواز به هوا می برد. مثلاً می گوید: کلاغ پر، گنجشک پر، درخت پر، … بازیکنان باید هشیار باشند و تنها هنگامی که استاد نام پرنده را می برد، دستهایشان را بلند کنند. بازیکنی که توجه داشته باشد و هنگام آوردن نامهای غیر از پرندگان، انگشت خود را بالا ببرد، می سوزد. در این موقع بچه ها همگی دست می زنند و یک صدا می گویند. مثلاً «درخت که پرنداره» یا «دیگ که پرنداره» بعد استاد بازیکن سوخته را به وسط آورده و سر او را در دامن خود می گذارد و چشمهایش را با دست می گیرد. آنگاه با کف دست به پشت فرد سوخته می زنند و می خوانند: تپ تپ خمیر، شیشه پر پنیر، دست کی بالا؟ بعد از اینکه یکی از کودکان دست خود را بالا می برد، استاد از کودک سوخته می پرسد که دست چه کسی بالاست. اگر او بتواند جواب صحیح بدهد، بازی پایان می یابد و در غیر اینصورت دوباره همگی با کف دست به پشت او می زنند و با هم اشعاری را می خوانند و همراه با تکرار بند آخر شعر، همبازی سوختۀ خود را غلغلک می دهند و در همین جا بازی پایان می گیرد.
قزل ایاغ، 139 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، بَره غُزی
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
نقشها: ننه زالو، گرگ
محل اجرا: فضای باز
زمان اجرا: روزهای شنبه
نحوه بازی: از میان بازیکنان یک نفر گرگ و یک نفر هم ننه زالو می شود. گرگ در وسط میدان دراز می کشد و ننه زالو، در حالیکه که بقیه بازیکنان او را همراهی می کنند، پیشاپیش همه دور میدان راه می رود. در همین حین چیزی در وسط میدان، توجه آنها را جلب می کند. ننه زالو و همراهانش دور آن گشته و با لگد آن را می زنند. آن گاه همراهان ننه زالو به او می گویند: «هی دایی بچن» و ننه زالو برای روحیه دادن به آنها می گوید: «هی دایی هیزم سیاست» در این موقع گرگ بلند شده و روی زانو می نشینند و می گوید: «ننه زالو! خان مرا نزد شما فرستاه که یک قوچ با دمبۀ 20 کیلویی برای خوشحالی او ببرم». ننه زالو می گوید: «خان غلط کرده و … خورده، او مرد کثیفی است و خان و خودت هیچ غلطی نمی توانید بکنید» گرگ دست به حمله می زند و سعی می کند دستش را به یکی از همراهان ننه زالو بزند که این فرد، گرگ خورده محسوب شده و از پشت سر ننه زالو بر می گردد.
قزل ایاغ، 142 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، پرتاب توپ
نحوه تعیین نوبت: ابتدا توپ به وسیلۀ یکی از بازیکنان به طرف میدان بازی پرتاب می شود هر کسی بتواند توپ را بگیرد، گروه او در شروع بازی ، توپ را در اختیار خواهد داشت.
قزل ایاغ، 30: 1379
فارس، تهران، بازی ها، تاب بازی
نام دیگر بازی: بادپیچ
تعداد: 1 نفر
جنس: هر دو
اشیاء: طناب بلند و محکم، دو تیر چوبی موازی یا دو تنۀ درخت
گروه سنی: کودکان (بزرگسالان نیز به تفنن)
محل اجرا: فضای بازی
زمان اجرا: ایام نوروز، چهارشنبه سوری، سیزده بدر
نحوه بازی: طنابی را به دو تنۀ درخت می بندند، آنگاه روی آن نشسته و تاب می خورند.
قزل ایاغ، 146 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، ترکه بازی
تعداد: 2 نفر
جنس: هر دو
اشیاء: تعدادی ترکه
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: ابتدا دسته های ترکه را آورده و روی هم جمع می کنند. یکی از دو نفر ترکه بازی در دست می گیرد و دیگری هم ترکه را بالای سر خود، با دو دستش گرفته و می ایستد. بازیکن اولی با ترکه آن قدر به شال کمر دومی می زند که ترکه تراش شود. بعد همین عمل را بازیکن دومی با اولی انجام می دهد.
قزل ایاغ، 146 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، جست و خیز
نام دیگر بازی: آب پشتک بازی
تعداد: یک گروه
جنس: پسران
وضعیت بدن: یک نفر در حالت ایستاده خم می شود.
گروه سنی: نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: یکی از بازیکنان به حکم قرعه انتخاب میشود و در فاصلۀ نیم متری از خطی که کشیده شده است، ایستاده و خم میشود. بازیکنان یک یک دست به پشت او زده و از پشت او به آن سوی خط می پرند. بازیکنی که نتواند پرش را طبق مقررات انجام دهد، به جای فرد خم شده قرار می گیرد تا بقیه از روی او بپرند. در هر نوبت که بازی تکرار می شود، خط را نیم متر دورتر از فرد خم شده می کشند و بازی را تا زمانی که تنها یک نفر باقی بماند، ادامه می دهند. بازیکن باقیمانده را که تا آخرین خط پرش ها را به خوبی انجام داده است برندۀ بازی اعلام می کنند.
قزل ایاغ، 147 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، چشمک
تعداد: بیش از 3 نفر
جنس: هر دو
اشیاء: کارت (به تعداد بازیکنان)
گروه سنی: نوجوانان و بزرگسالان
محل اجرا: فضای بسته
زمان اجرا: معمولاً شب ها
نحوه بازی: ابتدا روی یکی از کارت ها نام شاه و روی کارت دیگر کلمۀ دزد نوشته می شود و بقیۀ کارتها را از یک به بعد شماره گذاری می کنند. بعد یکی از بازیکنان، کارت ها را به هم زده و از پشت روی زمین می گذارد. حال هر یک از بازیکنان یک کارت بر میدارد. طوریکه هیچ کس متوجه نوشتۀ روی آن نشود. مردی که کارت شاه را در دست دارد، اعلام می کند که شاه است. ولی دزد نباید کاری کند که شاه او را بشناسد. حال دزد هر بار به یکی از بازیکنان چشمک می زند و آن بازیکن به محض چشمک دزد، باید کارت خود را زمین گذاشته و بدون هیچ عکس العملی کنار برود. در این فاصله اگر بازیکن دیگری هم چشمک زدن دزد را حتی به دیگری، مشاهده کرده باشد باید کارت خود را زمین گذاشته و کنار برود. اگر شاه در حین بازی متوجه شود که دزد به چه کسی چشمک زده، در واقع دزد را بشناسد، دزد تنبیه می شود و در غیر اینصورت زمانی که همۀ بازیکنان کنار رفتند دزد و شاه می مانند و در این حالت، تنبیه شامل حال شاه خواهد شد. تنبیهات، گوناگون هستند از جمله: کشیدن سبیل آتشین، زدن پشت دستی، روی یک پا ایستادن و غلغلک.
قزل ایاغ، 149 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، خاله غربالی یا خاله دیگ به سر
تعداد: یک گروه و یک نفر
جنس: زنان
گروه سنی: بزرگسالان
محل اجرا: فضای بسته
زمان اجرا: مجالس میهمانی
نقشها: بازیگر، رقاص، تنبک زن
نحوه بازی: زن جوانی را که بتواند خوب برقصد، انتخاب می کنند و روی شکم او نقش چهره ای را می کشند، به طوریکه گودی ناف جای دهان آن چهره باشد، و چهرۀ او را حسابی آرایش می کنند، به خصوص در بالا و پایین ناف، دو لب گرد و سرخ می کشند، تا شکل چهره مشخص باشد. چوبی را به طور افقی در پایین کمرگاه می بندند، به طوریکه شبیه دست بشود. سپس کتی کهنه را تن آن می کنند، بعد غربال یا سبد بزرگی را بر سر زن می گذارند تا سر او پیدا نباشد. روی آن را هم با چادری نازک می پوشانند، تا زن بتواند از پشت آن بیرون را ببیند. ضمناً چادر تا کمر او را بپوشاند. زن با دستهایش دو گوشۀ چهر ه ای را که برایش کشیده اند، می گیرد و هنگام رقصیدن آن را تکان میدهد. زن با چنین شکلی بیشتر شبیه دیوی می شود که پایین تنه ای کوتاه و سری بزرگ دارد. بعد با این شکل شروع به رقصیدن می کند.
قزل ایاغ، 152 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، دستش ده
نام دیگر بازی: دست رشته
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
اشیاء: یک عدد توپ
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان به دو گروه تقسیم می شوند و در حالیکه یاران خود را به خوبی می شناسند در داخل زمین قرار می گیرند و برای اینکه مشخص شود در ابتدای بازی توپ متعلق به کدام گروه باشد، یا به یکی از طرق معمول قرعه کشی می شود و یا اینکه به روش «پرتاب توپ» عمل می کنند. گروهی که توپ را در دست دارد، با شگردهایی چون فریب دادن، فرار کردن و حرکتهای مهارتی خاص خود، توپ را به یاران خود پاس می دهد. افراد گروه مقابل سعی می کنند توپ را یا در هوا و یا هنگامی که به زمین می افتد، تصاحب کنند.
قزل ایاغ، 153 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، دستمال
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
اشیاء: یک عدد دستمال
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می شوند. آن گاه مقابل هم و به فاصلۀ ده قدم از یکدیگر، در دو صف قرار می گیرند. استاد بازی یک دستمال بین دو صف می گذارد، طوریکه فاصلۀ آن از دو دسته به یک اندازه باشد. با فرمان استاد نفر اول هر دو صف باید به سرعت دویده و دستمال را بردارند. بازیکنی که زودتر دستمال را برداشته و به جای خود برگردد برندۀ بازی است. البته به شرطی که طرف مقابل او نتواند دستش را به بدن او بزند. پس از پایان بازی دو نفر اول، نوبت به دو نفر دوم صف می رسد و به همین ترتیب بازی ادامه می یابد تا همۀ نفرات دو صف به پایان برسد. در پایان گروهی که تعداد برنده هایش بیشتر باشد، برندۀ اصلی شناخته خواهد شد.
قزل ایاغ، 154 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، زوو
تعداد: بیش از 4 نفر
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می شوند. روی زمین، مستطیل بزرگی رسم می کنندو هر یک از دو گروه در یکی از دو نیمۀ مستطیل مستقر میشوند. آن گاه به ترتیب از هر گروه یک نفر، نفسش را در سینه حبس می کند و با کشیدن زوو وارد زمین حریف مقابل می گردد. هر یک از این دو نفر سعی می کنند او را محاصره کرده و بگیرند که نتواند از خط نیمۀ زمین بگذرد، زیرا در غیر اینصورت تمام کسانی را که لمس کرده باشد، از بازی اخراج خواهند شد. در دور و دورهای بعدی دو نفر دیگر از دو گروه وارد زمین حریفان خود خواهند شد و به همان ترتیبی که گفته شده عمل می کنند. هر گروهی که زودتر یاران خود را از دست بدهد، بازنده است و به عنوان مجازات باید به افراد گروه برنده کولی بدهد، بعضی بازیکنان برنده هر کدام بر کول یکی از بازندگان سوار شوند و چند دوری سواری گیرند. در این بازی فردی که برای زوو کشیدن نفس گیری کرده است، هرگاه احساس نماید که نفس اش رو به اتمام است باید بلافاصله به زمین باز گردد و اگر در زمین حریف نفس اش تمام شود، از دور بازی خارج می گردد.
قزل ایاغ، 157 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، سُک سُک
تعداد: یک گروه و یک نفر
جنس: هر دو
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: سک سک نوعی دیگر از بازی قایم موشک است. با این تفاوت که «گرگ» هنگامی که یکی از بازیکنانی را که پنهان شده می بیند، باید خود را به محل چشم گرفتن رسانیده و بگوید: سُک سُک. در اینصورت بازیکنی که توسط گرگ دیده شده، گرگ بعدی خواهد بود. بقیۀ بازیکنان دوباره به محل شروع بازی آمده و دوباره بازی را آغاز می کنند.
قزل ایاغ، 158 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، سه سنگ قمی
تعداد: 3 نفر
جنس: هر دو
اشیاء: سه تکه سنگ
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: ابتدا یکی از سه بازیکن، سه سنگ را روی زمین پرت می کند. یکی دیگر از بازیکنان باید یکی از سنگ ها را برداشته و به صورت لی لی، سنگ سوم را نشانه گیری کند. اگر سنگ او به هدف بخورد، برنده است و نوبت به دیگری می رسد، ولی اگر در نشانه گرفتن خطا کند و یا پای دیگرش به زمین برسد، بازنده شده و می باید برنده را بر دوش خود سوار کند و تا مسافتی معین ببرد.
قزل ایاغ، 160 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، شیر دیدم
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: این بازی از انواع قایم موشک است . با این تفاوت که هنگامی که «گرگ» یکی از نفرات مخفی شده را می بیند با گفتن جملۀ «شیر دیدم» به طرف همان مکانی که قبلاً در آنجا چشم گذاشته بود، فرار می کند. اگر زودتر از نفر دیده شده (شیر) به آن محل برسد برنده بوده و جای خود را با «شیر» که گرگ بعدی خواهد بود، عوض می کند. اما اگر در حین فرار و قبل از رسیدن به محل چشم گذاشتن، شیر به او برسد، بازنده بوده و همچنان باید گرگ بماند و به عنوان جریمه هم باید شیر را ازهمان محلی که گرفتار شده تا نقطۀ شروع بازی کولی (سواری) بدهد.
قزل ایاغ، 162 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، شیطون و فرشته
تعداد: یک گروه و یک نفر
جنس: هردو
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: یک نفر استاد شده و یکی از بازیکنان را به عنوان «شیطان» انتخاب می کند. بعد نام میوه ای را در نظر گرفته و طوریکه شیطان متوجه نشود، آن را به یک یک بازیکنان می گوید. آن گاه یکی از بازیکنان را انتخاب کرده و نام میوۀ مورد نظر را بر روی او می گذارد و از شیطان میخواهد که نام آن میوه را بگوید. شیطان نام یک یک میوه ها را می برد و زمانی که به نام بازیکن می رسد، آن بازیکن بای بلافاصله در مسیری که قبلاً استاد تعیین کرده، دویده و خود را از چنگال شیطان که به دنبال اوست برهاند اگر شیطان نتواند بازیکن را بگیرد و بازیکن خود را به محلی که استاد قرار دارد برساند، برندۀ بازی شناخته می شود، ولی اگردر مسیر تعیین شده، بازیکن را بگیرد، خود از بازی کنار می رود و بازیکن، شیطان می شود و بازی را دوباره ادامه می دهند.
قزل ایاغ، 163 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، عمو زنجیرباف
نام دیگر بازی: استاد کرباس باف، آقا زنجیر باف باف (فشندک)
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
گروه سنی: 10 – 12 سال
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: دو نفر استاد بازی می شوند و بقیۀ بازیکنان، دستهای خود را در هم زنجیر کرده و در یک صف می ایستند. دو استاد هر کدام، در یک صف قرار می گیرند در نتیجه یک دست آنها آزاد است. با سوال و جواب بین دو استاد چنین آغاز می شود: «استاد اول: عمو زنجیر باف، استاد دوم: بعله زنجیرو بافتی (استاد اول) و… استادی که عمو زنجیر باف نامیده شده صدای پرنده یا حیوانی دیگر را به استاد دوم پیشنهاد می کند مثلاً «صدای جوجه مرغ ». استاد با دیگر بازیکنان، جیک جیک کنان به سوی عمو زنجیر باف رفته همه از زیر دو دست عمو زنجیر باف و بازیکن کناریش می گذرند و همگی به جای خود بر می گردند. در اینجا تنها بازیکن کناری عمو زنجیرباف رویش به سمت دیگری غیر از بقیه می باشد. در مرحلۀ بعد دوباره همان سوال و جواب ها بین دو استاد رد و بدل می شود، با این تفاوت که این بار بازیکنان با صدای حیوان دیگری مثلاً بزغاله به سوی عمو زنجیر باف می روند و همگی از زیر دست بازیکنی که رویش به سوی دیگر است و بازیکن پهلویی او می گذرند و دوباره به جای خود بر می گردند و در این بار نیز یکی دیگراز بازیکنان رویش به سومی دیگر بر می گردد. به این ترتیب همۀ بازیکنان بجز دو استاد، با صدای حیوانات گوناگون رویشان به سویی بر میگردد که عکس سویی است که در آغاز رو به آن ایستاده بودند و دو دست آنها در حالیکه در دستهای بازیکنان کناریشان است. از پیش سینه روی هم افتاده و به سوی چپ و راست رفته است. در این هنگام استاد از عمو زنجیر باف (استاد دیگر) می پرسد: عمو زنجیر باف؟ بعله – زنجیرو بافتی؟ بعله – پشت کوه انداختی؟ بعله – قرص و قایمش ساختی؟ بعله – پس بکش تا ببینم پاره نمیشه. سپس استادها از بچه ها میخواهند که هر یک از بازیکن کناری خود را با فشار به سمت خود بکشد تا اینکه زنجیر پاره شود، در نتیجه تعدادی از بازیکنان به یک سمت و تعدادی به سمت دیگر می روند. گاهی شماره کودکان دو سمت برابر و گاهی نابرابر است. در آخر به عنوان جریمه دو بازیکنی را که دستهایشان از هم باز شده به وسط می آورند و سایر بازیکنان دست و پای آنها را گرفته و نشیمنگاه آنها را به زمین می زنند.
قزل ایاغ، 164 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، عمو سبزی فروش
تعداد: یک گروه
جنس: زنان
اشیاء: دایره ، تنبک، قبای کاسبانه، شال کمر، یک جفت گیوه، عرقچین، تنبان دبیت سیاه، شلیتۀ کوتاه، چادر نماز
گروه سنی: بزرگسالان
محل اجرا: میهمانی ها، جشن های عروسی و ختنه سوران
محل اجرا: فضای باز
نقشها: زن عاشق پیشه، عمو سبزی فروش
نحوه بازی: زنی عاشق عمو سبزی فروش است و تنبان سیاه دبیت و شلیتۀ کوتاه میپوشد و چادر به سر می کند. یک زن هم قبای بلند پوشیده و با شال و گیوه و عرقچین ادای سبزی فروش را در می آورد. حاضران در مجلس هم با دایره و تنبک و دست، با اشعار آهنگینی که دو طرف می خوانند، هماهنگی می کنند. زن اشعاری را می خواند و دلبری می کند و با گفته های خود حاضران را می خنداند.
قزل ایاغ، 165 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، قلعۀ شاه مال منه
تعداد: 5 – 15 نفر
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان یک نفر را به عنوان شاه انتخاب می کنند. بعد از اینکه شاه به بالای تپۀ خاکی یا ماسه ای رفت، آن گاه همۀ بازیکنان با هم می گویند: «قلعۀ شاه مال منه» و همگی به سمت بالای تپه هجوم می برند که شاه را پایین بیاورند، شاه مهاجمان را به پایین هل داده و می گوید: «شاه منم که زور دارم قلعه شاه مال منه» بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می کند تا زمانی که کسی بتواند او را پایین بکشد که درنتیجه ،خود وی یا بازیکن دیگری به جای شاه قرار می گیرد.
قزل ایاغ، 167 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، گانیه
نام دیگر بازی: خروس جنگی
تعداد: دو گروه
جنس: هردو
وضعیت بدن: لی لی (یک پا بالا)
گروه سنی: 9 – 15 سال
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: بازیکنان به دو گروه تقسیم شده و روی زمین دایره ای به قطر حدود 5 متر می کشد. سپس از هر گروه یک نفر به داخل دایره می رود و به حالت لی لی (با یک پای جمع) و دست به سینه می ایستد. آن گاه با یورش به سمت یکدیگر، بازی را آغاز می کنند و هر یک سعی میکند با حمله به شانه های حریف، تعادل او را بر هم بزند و این زمانی است که حریف پایی را که جمع کرده بود با زمین تماس داده یا دستهایش را باز کند و یا از خط محیط دایره خارج شود. در هر یک از این سه حالت حریف از زمین خارج شده و یکی دیگر از یاران گروهش وارد زمین می شود. در آخر هر گروهی که زودتر نفراتش به پایان برسد (از میدان خارج شده باشد) بازنده محسوب شده وباید به نفرات برنده کولی دهد.
قزل ایاغ، 170 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، گاو گوساله فینگلی
نحوه تعیین نوبت: استاد سه قطعه سنگ کوچک (ریگ) را به دست گرفته و به بازیکنان نشان می دهد، این سنگ ها معمولاً از لحاظ رنگ و حجم با یکدیگر اختلاف دارند و بازیکنان به سهولت می توانند آنها را از یکدیگر تشخیص دهند. استاد سنگ بزرگتر از همه را نشان داده و می گوید «این چی» و بلافاصله خود می گوید: «گاوک» بعد آن را در مشت خود پنهان کرده و سنگ دوم را نشان می دهد و می گوید: «این چی، گوساله» سپس آن را هم در مشت خود پنهان می نماید. بار سوم آخرین ریگ را بیرون می آورد و می گوید: «این چی، فینگلی» آن را هم نشان داده و پنهان می نماید. سپس هر سه را در مشت خود به هم زده و تکان تکان داده و طوری که دیگران متوجه نشوند، یکی از آن سه را در مشت بسته دست راست خود می گیرد و به اولین نفر رو می کند: «گاو، گوساله، فینگلی» آن بازیکن یکی از این سه نام را به میل خود می گوید. استاد بدون باز کردن مشت خود، همین سوال را از نفر دوم، سوم و … می کند. سپس در حضور همه مشت خود را باز می کند. افرادی که درست گفته اند، برنده هستند و از جمع آن ها خارج می شوند. بازی برای بقیه بازیکنان تکرار می شود تا آنجا که تنها یک نفر می ماند و او بازنده است.
قزل ایاغ، 33: 1379
فارس، تهران، بازی ها، لی لی
نام دیگر بازی: اکردوکر
تعداد: یک گروه
جنس: اغلب دختران
اشیاء: یک تکه سنگ صاف به اندازۀ کف دست
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
وضعیت بدن: یک پا بالا
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: ابتدا زمین مستطیل همواری را انتخاب و آن را به 6 خانه مساوی تقسیم می کنند. از اولین خانۀ دست راست شماره گذاری می کنند به طوریکه خانه های 1 و 6 ، 2 و 5 ، 3 و 4 در کنار هم قرار می گیرند. در بیرون دایره با فاصلۀ دلخواه نیم دایره ای می کشند و آنجا را نقطۀ شروع بازی می دانند قبل از شروع بازی روی پاره ای مقررات توافق می کنند ( مثلاً عبور دادن ضرب از خانه ها باید با چند ضرب صورت گیرد ) معمولاً توافق می کنند ( مثلاً عبور دادن ضرب از خانه باید با چند ضرب صورت گیرد ) معمولاً خانۀ چهارم را خانۀ استراحت قرار می دهند . در اینجا هر بازیکنی می تواند از حالت لی لی بیرون آمده و استراحت کند. در هر نوبت یکی از بازیکنان بازی را انجام می دهد یعنی سنگ را در خانۀ اول می اندازد و براساس توافق قبلی که باید بازی مثلاً یک ضرب یا چند ضرب باشد با پا سنگ را به ترتیب از خانه ها عبور می دهد تا از خانۀ 6 به بیرون برود . دفعه بعد سنگ را به خانۀ، 2 و 3 و … می اندازد برای پرتاب سنگ به خانۀ 6 که مجاور خانه 1 است، باید بازیکن لی لی کنان خود را به خانه 3 برساند و از آنجا سنگ را پرتاب کند . اگر پای بازیکن یا سنگ روی خط بین خانه ها قرار بگیرد . بازیکن سوخته است . وقتی تمام مراحل بازی را با موفقیت به پایان رساند برنده شده و می تواند خانه ای بخرد ( تنها خانۀ چهارم که محل استراحت است قابل خریداری نیست ) وقتی فرد خانه ای می خرد بازیکنان دیگر باید با اجازۀ او از خانه اش عبور کنند . اتفاق می افتد که بازیکنی موفق شود تمام خانه ها را بخرد.
قزل ایاغ، 175 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، من من تو تو
نحوه یارگیری: دو استاد بازی شروع به یارگیری می کنند. یکی از آن دو استاد می گوید : «من، من» استاد دیگر می گوید: «تو، تو». دوباره اولی می گوید: «کشیدم». استاد دیگر در جوابش می گوید: «کی را؟» در اینجا استاد اول نام کسی را که انتخاب کرده می گوید. به این ترتیب هر دو استاد یاران خود را انتخاب می کنند.
قزل ایاغ، 39: 1379
فارس، تهران، بازی ها، مولودی
تعداد: یک گروه
جنس: زنان
اشیاء: تشت، یک سینی با کیسه حمام صابون، چوب هیزم سوخته، یک قوطی سرخاب
گروه سنی: بزرگسالان
محل اجرا: فضای بسته
زمان اجرا: جشن عقد کنان، پاتختی، برای ادای نذر
نقش ها: حضرت فاطمه، عروس، مولودی خوانها
نحوه بازی: حضرت فاطمه به قصد تحقیر شدن از طرف زنان قریش به مجلس عروسی دعوت می شود. چون آنها مطمئن هستند که او لباس آبرومند ندارد . اول حضرت تصمیم می گیرد که در مهمانی شرکت نکند ولی حضرت محمد (ص) او را وادار می کند که دعوت را بپذیرد. در میان راه جبرئیل برای حضرت فاطمه یک دست لباس بهشتی و زینت آلات زیبا می آورد و حضرت آنها را می پوشد و به این شکل وارد مجلس می شود. عروس با دیدن اوغش می کند و اطرافیان هرکاری می کنند به هوش نمی آید زمان قریش خدمت حضرت فاطمه می رود و با التماس آنها میخواهد که حضرت کمکشان کند. حضرت هم بالای سر عروس می رود و عروس به هوش می آید و همۀ زنان قریش مسلمان می شوند. این نمایش معمولاً توسط زنان مومن اجرا می شده است. یکی از زنان سرتا پا لباس قرمز می پوشیده و مثل عروس بر تخت می نشسته است و یکی دیگر از زنان با سینی محتوی صابون و کیسۀ حمام و سرخاب و چوب نیم سوز (از چوب نیم سوز به جای میل سورمه استفاده شده است) وانمود می کرده است که عروس را آرایش می کند. در تمام طول آرایش کردن عروس اشعاری خوانده می شده است. یکی از حاضران نیز نقش حضرت فاطمه را بر عهده می گرفته است.
قزل ایاغ، 177 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، میخک
تعداد: یک گروه و یک نفر
جنس: هر دو
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: یک نفر را به عنوان داور انتخاب می کنند که میخ خوانده میشود. داور بدون آنکه عضوی از گروهها باشد در بازی شرکت دارد. او به دیوار یا جای محکمی تکیه می دهد و رو به بازیکنان می ایستد و دستهایش را روی شکمش قلاب می کند. بین دو گروه قرعه کشی می شود. تا معلوم شود کدام گروه زیر و کدام رو قرار میگیرد. نفر اول گروهی که باید زیر قرار بگیرد، سرش را زیر بغل میخ قرار می دهد و سایر بازیکنان همان گروه هم به حالت خمیده خود را به او متصل می کنند. نفرات گروهی که باید رو قرار بگیرند. دور خیز کرده و به روی گروه زیر می پرند. نفرات اول باید سعی کنند پرش بیشتری داشته باشند تا جا برای همه باقی بماند. آخرین نفری که سوار می شود باید در یک نفس مثلاً تا بیست بشمارد. اگر موفق شد گروه همچنان سوار می ماند و بازی تکرار می شود. اگر نتوانست یا در اثر لغزش یکی از افراد گروه، پایین افتاد جای دو گروه عوض می شود.
قزل ایاغ، 178 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، نقطه بازی
تعداد: 2 – 3 نفر
جنس: هر دو
اشیاء: یک برگ کاغذ، مداد (به تعداد بازیکنان)
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: ابتدا روی کاغذ نقطه هایی با فاصلۀ حدود یک سانتیمتر به طور عمودی و افقی رسم می کنند. نقطه ها میتواند کم یا زیاد باشد که برحسب آن بازی کوتاهتر یا طولانی تر خواهد شد. بازیکنان هر کی، یکی از حروف الفبا و یا شماره ای را برای خود انتخاب می کنند و آن گاه هر یک به نوبت، دو نقطه را به هم وصل می کنند. البته هر بار بیش از یک خط نمی توان رسم کرد، به جز زمانی که بازیکن با رسم یک خط بتواند مربعی را تشکیل دهد که در اینصورت میتواند خط دیگری هم رسم کند. به این ترتیب بازی را ادامه می دهند تا تمام نقطه ها به هم متصل شوند. آنگاه مربع های هر بازیکن شمرده میشود و کسی که بیشترین مربع متعلق به او باشد، برندۀ بازی خواهد بود.
قزل ایاغ، 179 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، نون بیار ، کباب ببر
تعداد: 2 نفر
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: یکی از بازیکنان دستهای خود را جلو می برد، طوریکه کف آنها رو به هوا باشد. دیگری کف دستهای خود را روی کف دستهای بازیکن اول قرار می دهد. حال بازیکنی که دستهایش زیر دست دیگری است، باید با سرعت و مهارت دست های خود را بیرون کشیده و روی دست دیگر بزند، بازیکن دوم هم باید به موقع دست های خود را کنار بکشد که مورد ضرب قرار نگیرند، در غیر اینصورت سوخته و جای دست ها عوض می شود. بازیکنان به هنگام بازی عبارت «نون بیار کباب ببر» را مرتباً تکرار می کنند.
قزل ایاغ، 180 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، ورچینک
تعداد: 2 نفر
جنس: هردو
اشیاء: نخ ضخیم حدود هشتاد سانتیمتر تا یک متر
گروه سنی: کودکان و نوجوانان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: دو سر نخ را گره می زنند. سپس یکی از بازیکنان چهار انگشت دو دست خود را به هم می چسباند و نخ را پشت دو دست خود می اندازد و یک دور، دور هر دست می پیجاند. پس از آن به کمک انگشت وسط دست چپ، نخ را از دست راست و به کمک انگشت وسط دست راست نخ را از دست چپ می گیرند و نخ شکلی ضربدری پیدا می کند. بازیکن طرف مقابل باید به کمک انگشتان دو دست نخ را از دست رقیب بگیرد. بازی همین طور ادامه پیدا می کند و هر بار شکلی ساخته می شود. هرگاه یکی از بازیکنان نخ را طوری از دست طرف مقابل بگیرد که نخ را از دست رها شود، سوخته است و بازی از نو آغاز می شود.
قزل ایاغ، 180 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، هفت سنگ
تعداد: دو گروه
جنس: هر دو
اشیاء: هفت تکه سنگ، یک عددتوپ
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: از میان بازیکنان دو نفر به عنوان استاد انتخاب می شوند. این دو استاد یاران گروه خود را انتخاب کرده و برای تعیین گروه شروع کنندۀ بازی تر و خشک می کنند. آنگاه سنگ ها را از بزرگ به کوچک روی هم می چینند و گروه اول (شروع کنندۀ بازی) در فاصلۀ حدوداً پنج متری مقابل سنگ ها می ایستند. افراد گروه دوم هم پشت سنگ ها قرار می گیرند. سپس یکی از افراد گروه اول توپ را به طرف سنگها پرتاب می کند. اگر توپ به سنگ ها اصابت کند، گروه دوم توپ را برداشته و به قصد زدن گروه اول، آنها را دنبال می کند. گروه اول هم سعی می کند در موقعیتی مناسب، دوباره سنگها را روی هم بچینند، ضمن اینکه توسط یاران حریف هم زده نشوند. این گروه در صورت موفقیت برنده شده و دوباره شروع کنندۀ بازی خواهد بود. اما اگر هنگام پرتاب، توپ به سنگ ها اصابت نکند، گروه اول بازنده است و جای دو گروه عوض می شود.
قزل ایاغ، 182 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، هلالی زمزمه
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
گروه سنی: کودکان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: بازیکنان پاهای یکدیگر را می گیرند و استاد بازی چنین میخواند: یه دبه و دو دبه – سه دبه و سه دبه – سه سبد سیب رنگین – سه انار ترش و شیرین – آهو به چرا – برده بچه را – …
قزل ایاغ، 182 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، هل و گلاب
تعداد: یک گروه
جنس: پسران
اشیاء: کاسۀ پر از هل و گلاب ، کاسۀ خالی
گروه سنی: جوانان
محل اجرا: فضای باز
نحوه بازی: سابقاً در تهران دوره گردهایی بوده اند که خوردنی شیرینی را، با نشاسته و شکر و گلاب و هل تهیه می کردند و می فروختند. دوره گردها هل و گلاب را در کاسه های کوچک چینی می ریختند و می گذاشتند مثل شله زرد سفت شود . جوانان دور بساط آنها جمع می شدند و شرط بندی می کردند که هر کس بتواند محتویات کاسه را در کاسه ای خالی برگرداند بی آنکه شکلش به هم بریزد، برنده است. برای اینکار کاسه ای خالی را روی کاسۀ پر وارونه می کردند و یک مرتبه آن را بر می گرداندند. مبلغ شرط بندی معمولاً به بهای کاسۀ هل و گلاب محدود می شده است. گاه کار شرط بندی به حدی بالا می گرفته که تمام کاسه های هل و گلاب دوره گرد یکجا به فروش می رفته است.
قزل ایاغ، 183 : 1379
فارس، تهران، بازی ها، یک کلافه
تعداد: یک گروه
جنس: هر دو
گروه سنی: بزرگسالان، جوانان و نوجوانان
محل اجرا: فضای بسته
نحوه بازی: بازیکنان دور یکدیگر می نشینند. یکی از بازیکنان به فردی که در کنار او نشسته می گوید: «رفیق بگیر!» این فرد (نفر دوم) می گوید: «چی بگیرم؟» نفر اول با حرکت دادن دست یا یکی از اعضای بدن خود در جواب می گوید: «یک کلافه» نفر دوم در حالیکه حرکت او را تقلید می کند از وی می پرسد: «کی بدم؟» دوباره نفر اول می گوید: «به رفیقت». نفر دوم هم به بازیکن کناریش (نفر سوم) رو کرده و می گوید: «رفیق بگیر» نفر سوم می گوید: «چی بگیرم؟» نفر دوم نیز با اضافه کردن یک حرکت به حرکت قبلی می گوید: «یک کلافه» نفر سوم می پرسد: «به یک بدم؟» نفر دوم می گوید: «به رفیقت». به این ترتیب بازی باگفتن این کلمات و اضافه کردن یک حرکت به حرکت قبلی بین نفرات بعدی ادامه پیدا می کند باید توجه داشت که نفرات قبلی باید حرکات اضافه شده را همه با هم انجام دهند. اگر کسی در اجرای این حرکات اشتباه کند، مجازات می شود. مجازات ها بیشتر جنبۀ تفریحی دارد، مانند خریدن خوراکی و غیره که در ابتدا با انتهای بازی تعیین می شود.
قزل ایاغ، 185 : 1379
تهران،بزرگراه شهید چمران بلواردانشجو،دانشگاه شهید بهشتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی
طراحی شده با افتخار توسط آژانس توسعه کسب و کار پرواز
