خوزی، شوشتر، آثار تاریخی

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، بقعه امام زاده عبدالله

بقعه امامزاده عبدالله بر بالای تلی در جنوب شهر شوشتر قرار دارد و دارای چشم انداز بسیار زیبایی است. ساختمان اصلی آن را به المستنصربالله خلیفه عباسی نسبت می دهند. در بالای سردر حرم امام زاده عبدالله، کتیبه ای به خط کوفی باقی مانده که تاریخ 629 هـ. ق را دارد. این بقعه در گذشته دارای ساختمان های جنبی چون مدرسه، کتابخانه و مهمانسرا بوده است که به مرور زمان از بین رفته اند.

امام زاده عبدالله محل دفن یکی از فرزندان امام زین العابدین (ع) است. ضریح آن در زمان ناصرالدین شاه قاجار  به سال 1270 هـ .ق به سبک ضریح سازی اواخر صفوی ساخته شده است. این بنا گچبری های دوران قاجاریه را دارد و نقش سروها و شیشه کاری مرکز دایره گنبد و حاشیه بندی آن جالب است. در تاریخ 28 دی 1369 هـ .ش به اتفاق آقایان محمد ابریشم کار و محمود کریمی از امام زاده عبدالله در شوشتر بازدید شد. سقف بقعه ترک برداشته است و در وضع بدی قرار دارد و ایوان های پیرامون بقعه نیز در حال نابودی اند.

افشار 377: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، بقعه براء بن مالک

بقعه براء بن مالک انصاری در شمال شهر و مقابل ویرانه های قلعه سلاسل واقع است. این بقعه، قدیمی ترین مقبره اسلامی در شوشتر و شاید ایران باشد. وی از شجاعان صحابه حضرت پیامبر(ص) بوده و هنگام فتح شوشتر در سال 17 یا 18هـ .ق به دست هرمزان حاکم خوزستان کشته شده است. عمارتی که بر روی گور او بود، خراب شده و در سال هزار و اندی توسط مهدی قلی خان شاملو حکمران خوزستان تجدید بنا شده است، ولی ساختمان، ایوان و گنبد کاشی کنونی در سال 1320 هـ .ق توسط محمّد علی میرزای دولتشاه ساخته شده است.

افشار 379- 377: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، بقعه سیّد محمد گیاه خوار

بقعه سیدمحمد گیاه خوار (گلابی) در شمال شرقی شوشتر در کنار رودخانه کارون واقع است. بر بالای سردر ورودی آن لوحه ای از سنگ سفید وجود دارد و کتیبه ای بر آن منقوش است که تاریخ تعمیر بنا را به دوران محمّدشاه قاجار و به هنگام حکومت منوچهرخان معتمدالدوله نشان می دهد. کتیبه در 8 سطر و 22 مصراع است. بر بالای مصراع آخر تاریخ 1257 هـ . ق نوشته شده و در بالای هلالی کتیبه بر روی دیوار، عبارت یا محمّد(ص) نقش است.

افشار 377: 1379

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، بقعه صاحب الزمان

بقعه صاحب الزمان در شمال شرق شوشتر نزدیک بقعه شیخ شمس الدین در محله گرگر است. ساختمان بقعه بر فراز تپه ای در میان گورستان قرار گرفته و در آذرماه 1349 هـ .ش تعمیر و نوسازی شده است.

افشار 379: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، پل بند لشگر

پل بلند لشگر ظاهراً از ساخته های صفویان در اواخر دورۀ حکومتشان است که بر روی یکی از
شاخه های کارون واقع است. پل دارای طول 183 متر و عرض 4 متر است و 12 دهانۀ آن باقی مانده است. مصالح به کار رفته در ساخت پل سنگ، قلوه سنگ و ساروج بوده است.

اقتداری، 708-707: 1354

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، مسجد جامع شوشتر

مسجد جامع شوشتر از بناهای اوایل دوره اسلامی است. این بنا دارای مناره و ستون های سنگی است و کتیبه هایی در آن دیده می شوند. سبک معماری، تزئینات گچبری و کتیبه کوفی بالای محراب و اطراف آن چنین می رسانند که بنای این مسجد متعلق به سده 3 هـ .ق است. برخی بانی آن را المتعزبالله خلیفه عباسی می دانند. همچنین بر طبق کتیبه و لوحه های موجود در مسجد که تاریخ 445، 683، 933، 1175 و 1213 هـ .ق را دارند، معلوم می شود که این مسجد در سده های بعد بارها تعمیر و ترمیم شده است. ساختمان  مناره مسجد را به دوران چوپانیان و شیخ اویس بن شیخ حسن چوپانی و 822 هـ .ق) نسبت می دهند. شبستان اصلی مسجد در طرف جنوب واقع است و منبر چوبی نفیسی در آن قرار دارد که بر روی کتیبه ای از آن نام منصور ابوالحارث و تاریخ صفر سال 445 هـ .ق حک شده است. مسجد در سمت شمال 12 ستون، و در طرف جنوب 8 ستون دارد. بلندی هر یک از ستون ها حدود 5 متر است. از مشاهده قوس طاق ها و ایوان و شبستان آن، که به شیوه دوره ساسانی ساخته شده اند، قدمت بنا و تعلق آن به اوایل اسلام تا حدی روشن می شود.

افشار 373: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، مسجد جامع

این بنا که در ضلع غربی شوشتر واقع شده، مربوط به قرون اولیۀ اسلامی است و در دورۀ صفوی تغییر اساسی یافته است. بنای کنونی مسجد مشتمل بر شبستان بزرگ جانب جنوبی، صحن وسیع، منار و گلدستۀ جانب شرقی است. در این بنا حدود 19 کتیبه نصب کرده اند که عموماً به بنای مسجد ارتباطی نداشته و بعضاً از جای دیگر منتقل شده اند. در ضلع شرقی مسجد، بقایای منارۀ زیبایی از قرن هشتم هـ .ق دیده می شود.

زمرشیدی، 27: 1374

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، مسجد شاه صفی

ویرانه های مسجد شاه صفی در نزدیکی ویرانه های قلعه سلاسل واقع اند. ایوان نمازخانه رو به شمال است و 5 طاق و یک طاق بزرگ وسطی دارد و اندازه پی های آن 6/2×3/2 متر است.

افشار 373: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، مسجد شیخ

مسجد شیخ در محله پل خراطان یا محله شیخ واقع است. این مسجد دو مناره و محراب کاشیکاری شده با دو گلدسته تزئینی دارد. نقش کاشی ها بدیع و رنگ آن ها پخته و زیباست. قاعده ستون های گلدسته، سنگی با نقش سرلچکی است. بنای اصلی مسجد و ایوان نمازخانه رو به شمال است و در ورودی نیز به سمت شمال باز می شود. بر پیشانی ورودی، با کاشی عبارت مسجد جامع شیخ جعفر شوشتری نوشته شده است.

افشار 375: 1373

خوزی، شوشتر، آثار تاریخی، سایر بقعه ها و مکان ها

«سیدقطب الدین، سادات، سبزپوش، شیخ اسماعیل قصری، ستی فاطمه، عبدالرحمان بن عوف، سیدرکن الدین، سیدحسن، سیدناصرالدین، نبی الله، نوخ، قاسم زید، صالح شهید، گورما در سهل بن عبدالله، سکوی سیدقاسم، شاه مونگشت، سعدسعید، سکوی دل دل، قنبرعلی (کنارگر)، قنبرعلی (محله شاه زید) و کف علی، پیرگوری، پیرگراویا، مقام عباس، پیرچنگیا، پیرمهدی، پیرچه خوهی، پیرخمیس، پیرفتح، پیرمحمد، پیربلدی، خدر (خضر)، صالح پیامبر، امام رضا دیمی، پیردالو، شاه نجف، سربخش، جابر، مقوم حسین، مقوم سیدصالح، سیّد محمد ماهرو، سیّد محمد بازار، مقام عباس، مقام علی، سیدحسین، عباس کچیله، عالم دار، بی بی دوخاهارون، بی نام، آسیدعلی سید، شیخ محمد، شیخ محمدسوار».

افشار 379: 1373