ترکمن، گنبد کاووس، آثار باستانی
ترکمن، گنبد کاووس، آثار باستانی، تورنگتپه
در سال 1931 م. (1310 ه.ش) يك هيئت علمي از دانشگاه پنسيلوانياي آمريكا تحت نظر وولسن محل تاريخي تورنگ تپه را حفاري كردند و در اين محل سه طبقة متمايز تشخيص دادند.
طبقة بالا شش متر عمق داشت و باقيماندههاي گورستاني از دوران آهن ميان يك تا دو متر ضخامت قرار داشت. در پايين اين طبقات باقيماندة ديوارهاي دهكدهاي بود كه آتش آن را از ميان برده است و در آن 45 قبر به دست آمده. در قبرها همراه مردگان ظروف سفالين درخشاني به رنگ هاي قرمز و خاكستري و اشيايي از برنز به دست آمد. طبقة دوم شش تا هشت متر عمق داشت و در آن چيز فوقالعادهاي پيدا نشد. طبقة سوم در پاي تپه و در اعماق دَه متري قرار گرفته بود. در اين طبقه در ميان خاكستر و آجر دو قبر پيدا شد كه در آن سفال خاكستري تيره رنگ وجود داشت و تزيينات آن با ابزاري شبيه شانه انجام گرفته بود. در هر يك از سه طبقه سفالهاي قرمز با نقوش سياه رنگ شبيه سفالهاي شاه تپه پيدا شد. در اين طبقه چند مجسمة كوچك بسيار زيبا از جنس گل پختة قرمز رنگ نيز به دست آمد. در منطقة تورنگ تپه زيورهايي از دوران سلجوقي به دست آمد.
گُلي، 304- 297: 1366
ترکمن، گنبد کاووس، آثار باستانی، شهر جرجان
خرابههاي شهر باستاني جرجان در يك كيلومتري غرب شهر جديد گنبد قابوس واقع شده است. منطقة جرجان قبل از اسلام ايالتي معروف بوده و از نظر سياسي منطقهاي مهم به شمار ميرفته است. در دورة اسلامي نيز اين شهر اهميت خود را حفظ كرد، به گونهاي كه قابوسبن وشمگير، گنبد بزرگي در آن شهر بنا كرد. اين شهر در سال 620 ه.ق مورد هجوم مغولان واقع و ويران شد.
اين شهر در روزگار آباد خويش در دو طرف رود گرگان واقع شده بود و در واقع گرگانرود آن را به دو قسمت 90 و 60 هكتاري تقسيم ميكرد و دهستان و بكرآباد از نقاط مهم جرجان بوده است.
در كاوشهاي جرجان در سالهاي 50 و 52 و 53 ه.ش، ابتدا خياباني با آجرفرش به دست آمد. علاوه بر آن ظروف لعابدار با نوشتة كوفي، ظروف لعابدار با نقوش گياهان و حيوانات نظير نقوش اسب، گوزن، ماهي، اردك و نيز كوزههاي سفالپزي و آهنگري از آن به دست آمده است.
گُلي، 304- 297: 1366