ترکمن، آق قلا، بازی ها، آشیق يا بجول
این بازی یکی از پرطرفدارترین بازی‌های تركمن‌صحرا است که هنوز هم در روستاها و او‌به‌ها طرفداران بسیاری دارد. رایج‌ترین شيوة بازي بدین‌گونه بود که نخست دایره‌ای روی زمینی صاف رسم می‌کردند، سپس با یک خط دایره را نصف و یک آشیق يا استخوان مچ پای گوسفند را بر روی خط می‌گذاشتند. آن‌گاه با ایستادن در کنارة دایره سعی می‌کردند با آشیق دیگری که در دست داشتند و به آن ساقا مي‌گفتند به آشیق روی خط چنان بکوبند که از دایره بیرون برود كه یک امتیاز محسوب می‌شود. برد و باخت این بازی گاه بر اساس چند امتیاز و پول محاسبه می‌شود يا با رد و بدل کردن آشیق یا بجول. این شیوه در گذشته در آق‌قلا و روستاهای اطراف آن در طعنه صحنه و یامپی رواج بیشتری داشته است.
مورد جالب توجه در این بازی نوجوانان، آن بود که در حین بازی ابیاتی را نیز می‌خوانند که کرکری برای حریف و تضعیف وی و یا تقویت روحی خود محسوب می‌شد که به دو نمونة آن در زیر اشاره می‌شود:
آشیق اویناسانگ اوزارسینگ آشیق و بجول يا قاب بازی کنی ترقی می‌کنی
توپ اویناسانگ توزارسینگ توپ‌بازی می‌کنی از پای در‌می‌آیی
چیلیک اویناسانگ چیلرسینگ چوب چلیک بازی کنی زده می‌شوی
هاچان اوینا دوز گلرسینگ پس کی تن به بازی می‌دهی
بیر آشیغینگ بیت ایسین یک آشیقِ تو را گربه بخورد
ایکی آشیقینگ ایت ایسین دو آشیقِ تو را سگ بخورد
اوچ آشیقینگ اوچ گزگ سه آشیقِ تو سه بار
دورد آشیقینگ توره زینگ چهار آشیقِ خود را بیرون (خانه) بینداز
باش آشیق بیلن گل اوینا با پنج آشیق بیا بازی کن.
ترکمن، بازی ها، اونآلتینی کیم آیتدی يا چه کسی گفته که 16 است
این بازی که با خواندن ابیات آهنگین همراه است، نوعی ساناواچ محسوب مي‌شود و برای یارگیری در بازی انجام می‌گيرد. ولی در بعضی نقاط از جمله آق‌قلا در گذشته دختران نوعی سرگرم کننده از آن را بازي مي‌كردند. دو قطعة کوتاه زیر که بسيار شبيه هم است دو نمونه از این بازی است:
بیر، ایکی، اوج، اون‌آلتی یک، دو، سه، شانزده
اونآلتینی کیم آیتدی ؟ کی گفته که شانزده است ؟
من آیداماق، اول آیتی من نگفتم اون یکی گفت
ایناماسانگ ساناپ گوز اگر باور نمی‌کنی بشمار و ببین
بیر، ایکی، اون‌آلتی یک، دو، شانزده
اونآلتینی کيم آیتدی؟ کی گفت که شانزده است ؟
اونآلتینی من آیتدم من گفتم که شانزده است
والله‌باالله اون‌آلتی به خدا قسم که شانزده است
قطعه زیر را هم بچه‌ها، دختر و پسر، وقت بازی که تپه‌ای را در می‌نوردیدند و یا در مواقع ظاهر شده در بازی قره‌گوردوم (گیزگن پچک يا قایم باشک) با دست زدن و شادی آن را می‌خواندند. نام این ترانه گوگ‌کونیک‌لی بود.
دفا (دپا) چیقدم دوز گوردم بر تپه رفتم و صحرا را دیدم
گوگ‌کوینگ‌لی قیز گوردم دختری پیراهن سبز را دیدم
گوگ‌کوینه‌گی دیزنیدان پیراهنی که تا زانویش بود
تین آتی یوزغادیر سواره به گردش هم نمی‌رسید
ایاقلاری چارغادیر پاهایش خوش‌ترکیب و قوی بود.
ترکمن، آق قلا، بازی ها، گِرُش (کشتی ترکمنی)
تعداد: 2 نفر
جنس: مردان
اشیاء: شال به تعداد کشتی گیران
گروه سنی: بزرگسالان
محل اجرا: فضای باز (محلی با خاک نرم)
زمان اجرا: جشن ها، عروسی ها و سایر مراسم
نحوه بازی: تماشاگران دایره وار روی زمین می نشینند و کشتی گیران مدعی هر مرحله هم در گوشه ای از زمین گرد می آیند. ابتدا جایزه کشتی که معمولاً وجه نقد یا پارچه است و «بایراق» خوانده می شود اعلام می گردد. ادارۀ کشتی توسط پیش کسوتان کشتی صورت می گیرد. ابتدا پهلوانی حریف می طلبد و وقتی حریف به میدان می آید، داور به هر یک شالی می دهد و هر بازیکن شال حریف خود را تحت نظارت داور به کمر او می بندد و بازی در حالی آغاز می شود که هر بازیکن دست در شال پشت کمر حریف دارد. در این کشتی هر گاه دست یا زانوی یکی از کشتی گیرها به زمین بخورد آن بازیکن کشتی را باخته است. سرشمه یا پیک کردن، با داکی و آیاق کاکمه از جمله فن هایی است که بازیکن می تواند با استفاده از پا به حریف بزند.
قزل ایاغ، 678: 1379
تهران،بزرگراه شهید چمران بلواردانشجو،دانشگاه شهید بهشتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی
طراحی شده با افتخار توسط آژانس توسعه کسب و کار پرواز
