بلوچ، ایرانشهر، آثار باستانی، تپه های قدیمی
تپه های محترم آباد مربوط به دوره اسلامی
تپه های پیپ مربوط به دوره اسلامی
تپه های فیروزآباد و راسک مربوط به دوره اسلامی
تپه های مسکوتان مربوط به دوره اسلامی
تپه های میرمارک مربوط به دوره اسلامی
تپه های میرمارک مربوط به دوره اسلامی
تپه های پیرکنار مربوط به دوره اسلامی
تپه های منار امام مربوط به دوره اسلامی
تپه های بزمان مربوط به دوره اسلامی
افشار 151: 1371
بلوچ، ایرانشهر، آثار باستانی، قلاع، قلعه بمپور
«این قلعه در بخش بمپور، بر فراز تپه ای در ارتفاع 470 متر از سطح دریا بنا نهاده شده است و از قلاع معتبر و مهم بلوچستان است. از لحاظ ساختمان تقریباً شبیه به «قلعه بم» است. قدمت این قلعه به پیش از اسلام و دوره های باستانی ایران می رسد. دیوارهای شرق و غرب قلعه، بیشترین فاصله را از هم دارند و هر چه به سوی جنوب پایین می روند به هم نزدیکتر می شوند.
کوچکترین ضلع قلعه ضلع جنوبی آن است. هر طرف دارای برجی استوانه ای است و این قلعه مجموعاً دارای ده برج است؛ بزرگترین آن ها – که قطر دایره اش در بالاهشت قدم است – جای توپ بوده است. قلعه بمپور دروازه ندارد. دیوار اصلی قلعه به ساختمان ها محیط است. میان صحن آن در قسمت جنوب، یک ردیف اتاق و بالاتر از دیوارِ خرابه، چند اتاق وجود دارد. در شرق و غرب و دوطرف، چهار مناره وجود داشته است که از آن ها فقط یک مناره به ارتفاع دو متر پابرجاست. در بالا که ارگ قلعه است، دو حیاط خرابه کوچک است و پس از آن، یک ردیف سراسری اتاق چسبیده به دیوار نیم دایره شمال و قلعه با پنجره های مشرف به فضای خارج وجود دارد. در حیاط شمالی قلعه، چاهی است که دور حلقه آن آجر به کار رفته و دارای آب است».
افشار 149: 1371
بلوچ، ایرانشهر، آثار باستانی، قلاع، قلعه سرباز
«قلعه سرباز، از اقلاع معروف بلوچستان است که به وسیله خان های محلی ساخته شده است و متعلق به دوره اسلامی است. این قلعه، پس از شکست امیردوست محمدخان، آخرین حاکم محلی بلوچستان، به دست قوای نظامی افتادو تا سال های اخیر در دست نیروهای نظامی بود».
افشار 149-147: 1371
بلوچ، ایرانشهر، آثار باستانی، قلاع، قلعه قدیمی ایرانشهر
«این قلعه از بناهای مهم شهرستان ایرانشهر است که در زمان های گذشته، مرکز حکمرانی بلوچستان نیز بوده است. فیروز میرزا فرمانفرما، حاکم کرمان و بلوچستان، در سال 1258 ش، 1879م. برای رسیدگی به اوضاع بلوچستان و ایجاد پادگان نظامی به آن جا سفر کرد و در گزارشی که برای ناصرالدین شاه فرستاد به او توصیه کرد که فهرج (ایرانشهر) برای احداث یک دژ نظامی بزرگ مناسب است. وی می نویسد: “آنچه به عقل این بنده می رسد و عین صلاح و مصلحت دولت است ]این است که[ آبادی و قلعه و ساخلو را باید در فهرج قرار داد”.
ناصرالدین شاه در سال 1264 هـ.ق با ساختن قلعه در فهرج موافقت کرد. ساختمان قلعه در مدت هفت سال به وسیله استاد حسین معمارباشی کرمانی ساخته شد و در سال 1271 ش. به پایان رسید و “قلعه ناصریه” نامیده شد. از آن پس مرکز حکمرانی بلوچستان، از بمپور به ایرانشهر منتقل گردید. قلعه ناصریه در زمان حکومت امیر دوست محمدخان بارکزایی، به “قلعه دوس محمدخان” معروف شد و پس از اینکه به دست قوای دولتی افتاد، به “قلعه ایرانشهر” موسوم گردید. ساختمان این قلعه آجری، شامل: اتاق، حوضخانه، انبار، اسطبل و . . . است. شکل آن مربع و دیوار محیطش ضخیم و برجهای آن محکم بوده است».
افشار 147: 1371
بلوچ، ایرانشهر، آثار باستانی، قلاع، سایرقلاع
«قلعه قدیمی پیشین، فیروزآباد و راسک، دامن، چانف، پیپ، سعیدآباد و محترم آباد، هریدوک، مسکوتان، میرمارک، (میرمبارک)، پیرکنار، منار امام و بزمان».
افشار 151: 1371
تهران،بزرگراه شهید چمران بلواردانشجو،دانشگاه شهید بهشتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی
طراحی شده با افتخار توسط آژانس توسعه کسب و کار پرواز
